جانشین معاون دادستان مرکز خراسان رضوی با بیان اینکه از زمانی که طالبان روی کار آمد، ادعاهایی در خصوص ممنوعیت کشت و صدور مواد سنتی مطرح کرد که موجب شد قیمت تریاک و فراورده‌های آن افزایش یاید و تجارت‌کنندگان به مواد صنعتی روی بیاورند، گفت: هزاران آزمایشگاه تولید مواد صنعتی در افغانستان در حال کار هستند که تلاش می‌کنند آن‌ها را به ایران منتقل و در ایران تولید کنند.
به گزارش صبح مشهد، قاضی یساقی امروز، ۱۲ دی ماه، در نشست خبری با اصحاب رسانه که در مرکز نگهداری، درمان و کاهش آسیب معتادان متجاهر حسن‌آباد برگزار شد، اظهار کرد: سوداگری مواد مخدر یک معضل پیچیده جهانی بوده و سال‌هاست به دلیل درآمد و سود بالای دست‌اندرکاران لاینحل مانده است. حل این معضل به این سادگی‌ها ممکن نیست و شاید در دنیا قابل رفع نباشد. اعتیاد در کشور ما و به خصوص خراسان رضوی به دلیل همجواری با تولیدکنندگان اصلی مواد مخدر، زائرپذیر بودن و متفرق بودن جمعیت یکی از استان‌هایی است که بیشترین درگیری با اعتیاد و مواد مخدر را دارد. وضعیت معیشتی و مشکلات اقتصادی نیز به این معضل دامن می‌زند و آن را افزایش می‌دهد.
وی افزود: اعتیاد به دنبال خود مسائل و مشکلات مختلفی را برای فرد، خانواده و جامعه پدید می‌آورد. برای حل این معضل یک یا ۲ دستگاه نمی‌توانند به تنهایی موفق باشند و نیاز به بسیج همگانی سازمان‌ها و نهادهای مرتبط دارد. در قوانین دستگاه‌های مختلفی درگیر مبارزه با مواد مخدر و اعتیاد هستند که محوریت اصلی با بهزیستی، شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر و دستگاه قضایی است اما بسیاری از دستگاه‌ها، نهادها و ارگان‌های اجتماعی و فرهنگی نیز در این زمینه کمک می‌کنند.
یساقی با بیان اینکه اعتیاد ۲ جنبه دارد، عنوان کرد: اعتیاد در قانون بیماری تلقی می‌شود زیرا تظاهر بیرونی ندارد اما زمانی که اعتیاد تظاهرات بیرونی داشته باشد و منجر به کارتن‌خوابی، سرقت، خیابان‌گردی و موارد دیگر می‌شود، جرم است. راهکار قانون این است که این افراد را به مراکز ترک اعتیاد اجباری معرفی کند. در سه تا ۶ ماهی که معتادان در مراکز می‌مانند، علاوه بر درمان فیزیکی نسبت به درمان روحی، مشاوره و مراقبت‌های بعد از خروج نیز اقدام می‌شود.
جانشین معاون دادستان مرکز خراسان رضوی بیان کرد: یکی از مهم‌ترین موارد در قانون، مراقبت‌های بعد از خروج بوده که متاسفانه هنوز به مرحله و اقدام شایسته نرسیده است. در زمینه مراقبت بعد از خروج کاستی‌هایی وجود دارد. اگر تمام دستگاه‌ها بسیج شوند و پیگیری کنند، شاید این معضل قابل رفع باشد. هنوز حساسیتی که باید در تمام دستگاه‌ها ایحاد شود، به وجود نیامده است. شاید کسی که از کمپ مرخص می‌شود، مکان استقرار شغل نداشته و از خانواده طرد شده باشد؛ بنابراین باید تحت مراقبت قرار گیرد وگرنه هر زحمتی که در کمپ کشیده شده، بی‌نتیجه خواهد بود.
وی ادامه داد: در سال جاری اقدامات خوبی در زمینه اعتیاد انجام شده و جلسات شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر تقریبا هر هفته برگزار و مصوبات آن به صورت هفتگی پیگیری می‌شود. با همکاری دستگاه‌های مختلف قرارگاه توانمندسازی و مراقبت بعد از خروج معتادان را تشکیل دادیم که امیدواریم از این طریق بتوانیم قدم‌هایی برای مراقبت‌های بعد از خروج برداریم. قرارگاه توانمندسازی و مراقبت‌های بعد از خروج نیز از ۶ ماه قبل آغاز شده و هر ۲ هفته یک بار برگزار می‌شود اما زودبازده نیست.
یساقی با بیان اینکه یکی از دلایل افزایش مصرف مواد مخدر صنعتی وضعیت کشور افغانستان است، عنوان کرد: از زمانی که طالبان روی کار آمد، ادعاهایی در خصوص ممنوعیت کشت و صدور مواد سنتی مطرح کرد که موجب شد قیمت تریاک و فراورده‌های آن افزایش یابد و تجارت‌کنندگان به مواد صنعتی روی بیاورند. هزاران آزمایشگاه تولید مواد صنعتی در افغانستان در حال کار هستند که تلاش می‌کنند آن‌ها را به ایران منتقل و در ایران تولید کنند. آمار اتباع خارجی مقیم مراکز ترک اعتیاد ما کمتر از یک یا ۲ درصد است.
جانشین معاون دادستان مرکز خراسان رضوی در خصوص تخلفاتی که در زمینه تولید و مصرف متادون انجام می‌شود، تصریح کرد: در این زمینه سوداگری دیگری ایجاد شده است. دستگاه قضایی به صورت جدی به این موضوع ورود پیدا کرده و بر کلینیک‌ها و مراکز ترک اعتیاد نظارت شده تا در مراکزی که نشت این مواد را دارند، جلوگیری کنیم. پرونده‌های قضایی زیادی در این زمینه تشکیل شده و اکنون نیز دستگاه قضایی در هر مرکزی تخلف ببیند آن را پلمب کرده و فرد متخلف را به دستگاه قضایی معرفی می‌کند.
۳۰ درصد مقیمان مراکز ماده ۱۶ استان در سال گذشته غیر بومی بودند
همچنین مسعود فیروزی مدیر کل بهزیستی خراسان رضوی اظهار کرد: مساله آسیب‌های اجتماعی در خصوص معتادان و معتادان متجاهر دغدغه همه و مساله‌ای جدی است. موضوع اعتیاد مساله‌ای جهانی است. مافیاهای جهانی حاضر نیستند از یکی از پرسودترین تجارت‌ها در جهان بگذرند که این باعث اعتیاد و در شرایط بسیار حاد و مرحله آخر آن، کارتن‌خوابی می‌شود.
وی بیان کرد: خراسان رضوی با ۲ کشور همجوار است. ۳۳ شهرستان جمعیت هفت میلیون نفری در استان و ۳.۵ میلیون نفری در مشهد دارد که ۱.۵ میلیون نفر حاشیه‌نشین هستند. مساله استان در حوزه کارتن‌خوابی و معتادان متجاهر جدی است. در حال حاضر ۲۶ مرکز ترک اعتیاد اجباری یا مراکز ماده ۱۶ در استان وجود دارد و ۶۵۰۰ نفر در در این مراکز نگهداری می‌شوند که ۶۰۰ نفر زن و ۵۷۰۰ نفر مرد هستند. معتادان متجاهر در استان ۱۱ هزار نفر و در مشهد ۹۰۰۰ نفر بوده که ۷۰۰۰ نفر در کمپ‌ها هستند. در ۹ ماه امسال ۱۳ هزار و ۱۸۱ نفر جمع‌آوری و تحویل کمپ‌ها و ۱۲ هزار و ۴۴۸ نفر از کمپ‌ها ترخیص شدند.
فیروزی با بیان اینکه زنجیره آسیب‌های اجتماعی به هم پیوسته است، هر حلقه می‌تواند حلقه ناقص دیگری را ایجاد کند و آسیب‌ها قابلیت تبدیل شدن به هم را دارند، عنوان کرد: براساس تحلیلی که در سال ۱۴۰۰ از مراکز ماده ۱۶ انجام شد، ۱۲ درصد افراد در این مراکز بی‌سواد، ۳۳ درصد ابتدایی، ۳۴ درصد سیکل، ۱۹ درصد دیپلم و ۲ درصد دارای تحصیلات دانشگاهی هستند؛ یعنی حدود ۸۰ درصد تحصیلات زیر دیپلم دارند که نشان می‌دهد بازماندگی از تحصیل می‌تواند یکی از عوامل موثر اعتیاد و کارتن‌خوابی باشد. ۴۲ درصد جوانان، ۳۷ درصد میانسال و ۲۱ درصد بزرگسال در این مراکز حضور دارند.
مدیر کل بهزیستی خراسان رضوی افزود: ۷۰ درصد مقیمان مراکز ماده ۱۶ در سال ۱۴۰۰ بومی و ۳۰ درصد غیر بومی بودند. بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر اتباع نیز در مراکز حضور داشتند. ۳۱ درصد مجرد، ۴۱ درصد متاهل و ۲۸ درصد متارکه کرده بودند. ۵۵ درصد کارگران ماهر و ۴۵ درصد نیمه ماهر یا غیر ماهر بودند. یک درصد قبل از دستگیری شغل‌های اداری داشتند، ۶۵ درصد خدماتی، ۱۵ درصد خانه‌دار و ۱۹ درصد بیکار بودند، بنابراین آمار تایید نمی‌کند که بیکاری موحب اعتیاد می‌شود. ۲۵ درصد موادمصرفی آن‌ها نیز سنتی و ۷۵ درصد صنعتی یا ترکیبی از این ۲ نوع بوده که ارزان‌تر و در دسترس‌تر بودن مواد صنعتی موجب مصرف بیشتر آن‌ها شده است.
وی خاطرنشان کرد: یکی از کارهایی که بهزیستی انجام داده، تسهیلات قرض‌الحسنه برای اشتغال است. افرادی که یک سال از زمان پاک شدن آن‌ها گذشته باشد می‌توانند ۱۵۰ میلیون تومان وام اشتغال با بازپرداخت ۷ ساله دریافت کنند. از ابتدای سال تاکنون ۶۰۰ نفر وام اشتغال دریافت کردند. ضرورت دارد اقدامات فرهنگی انجام دهیم تا داغ این ننگ بعد از درمان از پیشانی آن‌ها پاک شود. معتادی که ترک کرده به دلیل برچسبی که دارد حتی خانواده هم حاضر نیست برای دریافت تسهیلات اشتغال ضمانت وی را کند.
فیروزی تصریح کرد: رسیدگی به مساله اعتیاد چند مرحله دارد. مرحله اول پیشگیری است که به عنوان مهم‌ترین قسمت مغفول واقع می‌شود. بهزیستی در زمینه پیشگیری طرح‌های متعددی دارد و دستگاه‌های دیگری نیز اقداماتی انجام می‌دهند که باید گسترش پیدا کند. مرحله دوم مدیریت و درمان، مرحله سوم صیانت و نگهداری یعنی جلوگیری از عود و در آخر توانمندسازی و اشتغال است. میزان ابتلا به اعتیاد در خراسان ۱.۷ درصد است، هر چقدر این میزان را کمتر کنیم موفقیت بیشتری داریم.
مدیر کل بهزیستی خراسان رضوی ادامه داد: در حال حاضر براساس مقررات معتادان بیش از ۳ ماه نمی‌توانند در کمپ‌های اجباری نگهداری شوند، ۳ ماه دیگر نیز قابل تمدید است، در دوران کرونا هم ۶ ماه اضافه شده بود که اکنون از بین رفته و بعد از ۶ ماه مرخص می‌شوند. اگر افرادی شرایط اشتغال و زندگی نداشته باشند، نرخ عود آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. عدم اطمینان خانواده و جامعه نیز نرخ عود را افزایش می‌دهد. ما افرادی د را داشتیم که تا ۱۱ بار دوباره به کمپ آمده‌اند، بازگشت ۲ تا چهار بار که عادی است. نیاز به بازنگری در قوانین اعتیاد وجود دارد.
وی در خصوص کودکان کار گفت: در حال حاضر مشهد بارانداز آسیب‌های اجتماعی کشور شده است. ۶۵ درصد کودکان کار و خیابانی که ساماندهی کردیم، اتباع افغانستانی هستند. ۱۳ دستگاه در ساماندهی کودکان کار وظیفه دارند. از آبان سال ۹۹ فاز جدیدی را آغاز و مرکز غربالی را راه‌اندازی کردیم. کودکانی که خانواده دارند، خانواده آن‌ها دعوت می‌شوند، از آن‌ها تعهد گرفته شده و کودکان به خانواده تحویل داده می‌شوند اما کودکانی که والدین آن‌ها صلاحیت نگهداری از آن‌ها را ندارند به مرکز قرنطینه سپرده می‌شوند. ما برای ساماندهی کودکان کار تلاش‌های زیادی کردیم حتی فرد خیری یک شیفت کاری برای این کودکان ایجاد کرد اما این پول برای بسیاری از آن‌ها رقم ناچیزی بود. ساماندهی کودکان کار جدی‌تر انجام شده و در مقایسه با قبل هم کمتر کودکان کار مشاهده می‌شوند. اگر مسئله کودکان کار اتباع حل شود، بار ما ۶۰ درصد سبک‌تر می‌شود.
فیروزی عنوان کرد: هزینه نگهداری از معتادان متجاهر تا پایان سال ۱۴۰۰، هر نفر روز ۳۵ هزار تومان بوده که اکنون به ۴۲ هزار تومان رسیده؛ یعنی یک میلیون و ۲۶۰ هزار تومان در ماه به ازای هر معتاد پرداخت می‌شود که مبلغ منصفانه‌ای است. ما چند ماه بدهکار هستیم و تلاش می‌کنیم تا این مبلغ پرداخت شود.
مدیر کل بهزیستی خراسان رضوی در خصوص توزیع متادون در کلینیک‌های سرپایی تصریح کرد: توزیع متادون در اختیار دانشگاه علوم پزشکی بوده و یک‌سوم کلینیک‌های سرپایی استان از بهزیستی مجوز دارند. فعلا مجوز جدیدی صادر نشده است. نظارت‌های ما به صورت جدی انجام می‌شود و در بیش از یک سال گذشته جدی‌تر هم شده است.
در ادامه این نشست غلامحسین دلبری، معاون پیشگیری بهزیستی خراسان رضوی اظهار کرد: ۲۳۰ مرکز سرپایی اعتیاد وابسته به بهزیستی داریم که هر سه ماه یک بار بازدید می‌شوند. در سال ۱۴۰۰، ۵۰ مرکز به دلیل تخلفات پلمب شد.
وی بیان کرد: یکی از معضلات ما در مراکز ماده ۱۶ تکرار و ورود دوباره است. تمام تلاش ما این است که این سیکل را بشکنیم. غربالگری توسط عنبیه چشم نیز برای رصد و پیشگیری انجام می‌شود. ما ۲ مرکز توانمندسازی برای بانوان و آقایان داریم که تلاش می‌کنیم تا پایان سال دو مرکز دیگر نیز راه‌اندازی شود.
دلبری گفت: ما برای کاهش آسیب یک مرکز سیار تحت عنوان موبایل سنتر داریم که ۶ ساعت در شبانه‌روز در حاشیه شهر یا بخش‌های سخت در دسترس فعالیت می‌کنند و چهار خدمت عمده شامل آموزش و اطلاع‌رسانی در ارتباط با بیماری‌های سل ایدز و غیره، کنترل‌های بهداشتی، خدمات تشخیصی و تشخیص پانسمان زخم‌های ناشی از تزریق در این مرکز سیار انجام می‌شود.
همچنین مهدی اسدزاده مدیر مرکز نگهداری، درمان و کاهش آسیب معتادان متجاهر حسن‌آباد، در این نشست اظهار کرد: ما در این مرکز ۸۶۰ مقیم داریم که به ازاء هر ۱۰۰ نفر یک مددکار و به ازاء هر ۲۰۰ نفر یک روانشناس مشغول به فعالیت هستند. ۲ پزشک در شیفت صبح و بعد از ظهر و پرستاران به صورت سه شیفت در این مرکز فعالیت می‌کنند. تامین هزینه‌ها نیز با سازمان بهزیستی و شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر است.
وی افزود: مصرف عمده معتادان مقیم مرکز شیشه و هروئین بوده است. از ۸۶۰ نفری که در مرکز حضور دارند، ۲۰۰ نفر ۱۸ تا ۲۵ سال هستند. بین ۴۰ تا ۵۰ درصد پس از درمان دوباره به مرکز بازمی‌گردند. اگر ۱۵ تا ۲۰ درصد از افراد مرکز به جامعه بازگشت داشته باشند، آمار خوبی است.
اسدزاده با بیان اینکه هزینه معتادان متجاهر بر عهده پیمانکار این مرکز است، عنوان کرد: در سال ۱۴۰۰ برای هر معتاد متجاهر ۳۵ هزار تومان نفر روز پرداخت می‌شد که تا تیر ماه همین میزان بود و قرار شد رقم به ۴۲ هزار تومان افزایش پیدا کند اما به دلیل کمبود بودجه همان ۳۵ هزار تومان را پرداخت می‌کنند و پنج ماه هم حقوق معوق دارند. با توجه به شرایط فعلی این رقم جوابگو نیست و امسال ضرر کرده‌ایم. باید توجه داشت کمک خیران به مراکز برای مددجوها نیست بلکه بیشتر برای ساخت سوله است.
