خبرهای تلخ مانند مرگ، تصادف یا … را چطور به عزیزان یک نفر اطلاع بدهیم که دچار شوک‌عصبی نشوند و در آینده با هر تماس ما، منتظر شنیدن یک خبر بد نباشند؟
نویسنده: فاطمه محمدی| کارشناس‌ارشد روان‌شناسی‌بالینی
صبح مشهد- ناراحتی در پی شنیدن خبر ناخوشایند، امری کاملا اجتناب‌ناپذیر است اما سوالی که همیشه در ذهن ما وجود دارد این است که آیا راهی هست که بار منفی خبرهای بد را کاهش دهد یا خیر؟ جواب کوتاه این سوال این است: بله و خیر! احتمالا می‌پرسید یعنی چه؟ در این مطلب می خواهیم بگوییم چطور یک خبر بد مثل فوت یک عزیز، تصادف یا … را به اطرافیانش بدهیم که کمترین آسیب روانی را برای آن‌ها داشته باشد و دچار شوک عصبی نشوند. همچنین اگر کسی دچار این استرس شد، باید چه کند؟ یعنی چون در قدیم یک خبر بد را مثلا برادرش به او داده، هر وقت این برادر به او زنگ می‌زند، احساس می‌کند دوباره می‌خواهد یک خبر بد به او بدهد، این فرد باید چه کند؟
کاهش کامل بار منفی خبرهای بد شدنی است؟
در پاسخ به این سوال که آیا راهی هست که بار منفی خبرهای بد را کاهش دهد یا خیر، گفتیم: بله و خیر! بله، چون راه‌هایی برای کاهش بار هیجانی در زمان گفتن چنین خبرهایی وجود دارد و خیر، چون این راه‌حل‌ها کاملا مقطعی و کوتاه‌مدت است. به‌طور مثال درباره کسی که عزیزی را از دست داده و می‌خواهیم این خبر ناگوار را به او بدهیم، می‌توان از روش‌های مقطعی که در ادامه ذکر می‌شود، استفاده کرد ولی باید آگاه باشیم که این روش‌ها را نمی‌توان روش‌های گذر از غم از دست دادن افراد دانست و باید به افراد زمان داد تا بتوانند با این اتفاقات به مرور زمان کنار بیایند.
خبر بد را باید بدون مخفی‌کاری و آرام‌آرام گفت
حالا سوال این است که چطور یک خبر بد را به دیگران بدهیم تا کمترین بار هیجانی منفی را داشته باشد؟ قبل از هر چیزی باید بدانیم خبر بد باید بدون مخفی کاری و آرام‌آرام داده شود. به‌طور مثال می‌توانیم فرد را در مکانی که می‌دانیم آرامش بیشتری دارد، از موضوع مطلع یا این که سعی کنیم افرادی این خبر را به فرد بدهند که نزدیکی عاطفی بیشتری با او دارند تا فرد بتواند بروز هیجانی مناسب‌تری داشته باشد؛ کلید کاهش بار منفی خبر در میزان مناسب خالی شدن هیجانات تا حد ضروری آن است. در نظر داشته باشید اگر خبر درباره وضعیت سلامت فرد باشد باید فرد را به‌صورت کامل از وضعیتش آگاه کنید و از هرگونه مخفی‌کاری بپرهیزید.
برای گفتن خبر بد تعلل نکنید
خبر را به موقع به فرد برسانید. به‌طور مثال اگر کسی از خبر فوت خانواده به شدت عصبی می شود و قصد دارید بعد از چندین ساعت یا حتی تمام شدن مراسم(شاید چون در شهر دیگری زندگی می‌کند) و … این خبر ناگوار را به او بدهید، این تصمیم کاملا اشتباهی است و شما باید در اولین فرصت خبر را به ایشان بدهید تا فرصت وداع با عزیز از دست رفته را داشته باشد.
گریه‌نکردن رفتار مثبتی در این مواقع نیست
حال سوالی که پیش می‌آید این است که اگر فردی قبلا در این شرایط دچار بحران و شوک عصبی شده است، برای گفتن اخبار منفی به او چه اقداماتی انجام دهیم؟ نکته مهم در این زمینه این است که گریه و سوگواری نکردن در واقع رفتار مثبتی در گذار از فقدان به حساب نمی‌آید. اگر شما خبر بدی را به فرد دادید و او بی‌قراری کرد، اتفاقا می‌تواند نشانه مثبتی باشد مبنی بر این که فرد در فرایند سوگواری قرار گرفته است. در نتیجه در خصوص این افراد خبر را به طور کامل اما آرام و با ملاحظاتی که قبلا گفته شد، به آن ها برسانید تا بتوانند با واقعیت رو‌به‌رو شوند و از این طریق با آن دست‌و‌پنجه نرم کنند.
رفتارهای سوگواری در کودکان متفاوت است
اگر یک خبر بد و ناخوشایند را باید به کودکان بدهید، توجه داشته باشید که رفتارهای سوگواری کودکان می‌تواند بسیار متفاوت از بزرگ سالان باشد. در این مواقع، احساسات خودتان را برای کودک توصیف کنید و برای پاسخ به سوالات احتمالی‌اش آماده باشید. انزوای غیرطبیعی یا حتی رفتارهای خشونت‌آمیز خارج از عرف هم می‌تواند از نشانه‌های سوگواری در کودکان باشد. توجه داشته باشید از بین رفتن یا کم رنگ شدن این واکنش‌ها نیازمند زمان است.
درباره موضوع تماس‌ها، پیش‌داوری نکنید
یک توصیه هم به افرادی داریم که به خاطر تجربه شنیدن یک خبر ناخوشایند از یک نفر، احساس بدی به تماس‌های تلفنی او دارند. چنین افرادی به محض این‌که با آن‌ها تماس گرفته می‌شود، نوعی واهمه و اضطراب تمام وجودشان را فرا می‌گیرد. برخی از علایم این مشکل شامل به‌تأخیر انداختن یا پرهیز از پاسخ‌دادن به علت احساس عصبانیت و اضطراب شدید یا نگرانی درباره خبرهایی است که پشت تلفن خواهند شنید. علایم جسمی شامل تهوع، افزایش ضربان قلب، تنگی نفس، سرگیجه و تنش عضلانی است.
مثمرترین راهکار برای شما این است که درباره موضوع تماس‌ها، پیش‌داوری نکنید. ذهن‌تان را از تمام اتفاق‌ها و خبرهای ناگواری که تا حالا از پشت تلفن به شما داده شده، تخلیه کنید. پاک کردن این خاطره‌ها باعث ایجاد آرامش درون ذهن شما می‌شود. در ضمن، پیش‌داوری هم نکنید. قبل از این که به تلفن پاسخ دهید، تصویرسازی نکنید که دوباره چه خبر بد و ناخوشایندی می‌خواهند به شما بدهند.
