کارمندان؛ فعالان عرصه سازندگی

نویسنده: احمد صداقتی

«باید مغزهای خود را از اینکه تنها مستخدم دولت باشیم و پشت میز بنشینیم خالی کنیم و برگردیم به اینکه انسانیت انسان در رابطه با کار به وجود می­آید. انسان می­تواند به وسیله کاری که انتخاب می­کند خالق خود باشد.» این مطلب گزیده­ای از سخنان شهید محمد رجایی در اسفند ١٣۵۹ خورشیدی در جمع کارگزاران دولت محسوب می­شود که در ارتباط با کارمندان و وظایف مهم آنان است.

در تمامی کشورهای جهان و جوامع امروزی عناصر تشکیل دهنده دستگاه های اجرایی در سطوح مختلف، کارمندان به شمار می­روند که در رونق و توسعه جامعه از مهم­ترین و اساسی­ترین گروه­های تاثیر گذار هستند و امور اجرایی و توسعه­ای کشور به وسیله آنان تکمیل می­شود. نقش انکار ناپذیر آنها در پیشبرد طرح­های اجرایی کشور این اندیشه را در افکار عمومی تداعی می­کند که کارمندان به عنوان اجزای به هم پیوسته مجموعه بزرگ دولت به حساب می­آیند و در این ارتباط هر چه پشتکار، خلاقیت و نقش آفرینی آنها در عرصه خدمت رسانی به مردم بارزتر باشد به همان اندازه جامعه نیز از خدمات دستگاه­های دولتی بهتر و بیشتر بهره­مند خواهند شد.

کارمندان ارزشمندترین دارایی هر سازمانی هستند و عملکرد آنان در درون سازمان انعکاسی از دانش، مهارت و ارزش­های این قشر است، به همین منظور شناخت عوامل مؤثر بر عملکرد کارکنان یکی از اهداف بهسازی نیروی انسانی در مدیریت بخش­های دولتی به شمار می­رود که برای سنجش دانش، توانایی، انگیزش، رفتار شغلی و عملکردی کارکنان پایه ریزی می­شود.

کارمند به عنوان عضو فعال جامعه و خدمتگزار ملت در نظام اسلامی باید دارای ویژگی­های منحصر به فردی همچون داشتن تقوا، تخصص،تعهد، امانت­داری،خیرخواهی، احترام به ارباب رجوع و مسئولیت­پذیری باشد. کارکنان نظام اسلامی، همواره باید تقوا را پیشه کنند و خود را از هر گونه سستی، تنبلی و نافرمانی مصون نگاه دارند.

همچنین سازمان­ها و نهادها باید توجه ویژه­ای نسبت به برآوردن نیازهای کارمندان خویش داشته ب و با طراحی برنامه­های درست و استفاده بهینه از نیروهای صادق و خدمتگزار به اهداف مربوطه دست یابند. این قشر علاوه بر مسایل مادی از جمله دستمزد کافی و ارتقای مقام در صورت لیاقت؛ نیازمند مسایل معنوی همچون نیاز به قدردانی، برخورد عادلانه، امنیت شغلی و … نیز هستند. چه بسا برطرف کردن این نیازها اولویت بیشتری نسبت به امور مادی داشته باشد. شناسایی استعدادهای بالقوه کارمندان و فراهم کردن زمینه­های رشد و شکوفایی آنها در راستای ارتقای بهره­وری سازمان، کمک شایانی به این موضوع می­کند. به عبارت دیگر شناخت مسایل انگیزشی کارکنان در جهت بهبود عملکرد و افزایش کارآیی نهادها و سازمان­ها اهمیت دارد و کسب چنین شناختی می­تواند در بهبود کاربرد منابع انسانی تاثیرگذار باشد و در جلوگیری از مقاومت کارکنان در برابر تغییر و کاهش محدودیت در بازدهی یاری رساند.

ویژگی مهم دیگر برای این گروه از جامعه، داشتن خُلق نیک و خوش رفتاری با مردم است. گشاده ­رویی و برخورد نیکو، سبب جذب مردم می­شود و آنان را به مسئولان و کارگزاران امیدوار می­کند، در نتیجه چنین نظامی از حمایت و پشتوانه مردمی برخوردار خواهد شد و باید به این حقیقت آگاه باشند که زمانی کار آنان با ارزش خواهد بود که در مسیر خدمت به مردم گام بردارند، پس بایستی در برآوردن خواسته­های مردم و حل مشکلات آنها سعی و کوشش کنند. تحقق بخشیدن به این توصیه نیز بر موفقیت و پیشرفت کارها تاثیر می­گذارد و از انباشته شدن امور جلوگیری می­کند و مانع از دلسرد شدن، نارضایتی و ناامیدی مردم و ارباب رجوع می­شود.

انسان شرافت و کرامت والایی در مکتب اسلام دارد که از طرف خداوند به او داده شده و بر همگان به ویژه مسئولان و کارمندان لازم است حافظ حرمت و منزلت انسانی باشند، به همین دلیل رعایت احترام و عزت مردم به وسیله رهبران، زمامداران و کارکنان مهم محسوب می­شود، به گونه­ای که بایستی از هرگونه تحقیر و اهانت بپرهیزند و با مراجعه کنندگان محترمانه رفتار کنند.

امام خمینی(ره) برای کارمندان اهمیت فراوانی قایل بودند و به مناسبت­های مختلف، از این قشر زحمت کش قدردانی می­کردند و فرمودند: «البته من از مشکلات دولت، مشکلات کارمندان دولت، از مشکلات همه قشرهایی که در بین دولت کار می­کند، آگاهم، و می­دانم در عین حالی که محروم­ترین قشرها هستد، با اخلاص­ترین قشرها هم هستند».

باید دانست کارمندان دستگاه­های دولت حجم بسیار وسیعی از جامعه را تشکیل می­دهند به همین دلیل باید به مشکلات و نیازهای آنها توجه شود و برای کم کردن از بار این مسایل تلاش  کافی صورت گیرد و رضایت کامل آنها جلب شود تا کارمندان در طول مراحل مختلف زندگی با آسیب­های پیش بینی نشده روبرو نشوند.این قشر به عنوان اجزای تشکیل دهنده نیروی انسانی دستگاه­های اجرایی دولتی بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه در زمینه­های مختلف شغلی،درآمدی، رفاهی و … هستند و این امر نشأت گرفته از شعار دولتمردان است و برای تحقق کامل این اهداف ارزشمند و روشن کردن نور امید در جامعه پیش از هر چیز باید به نیروهایی که می­توانند زمینه تحقق این اهداف را فرآهم آورند توجه کرد تا در سایه تلاش و کوشش خستگی ناپذیر آنها و تلاش و همدلی تمامی افراد شاهد سربلندی ایرانی اسلامی در تمامی عرصه­ها باشیم.

نقش کارمندان در نظام اسلامی آن چنان مهم است که رهبر معظم انقلاب در دیدار با کارمندان و کارکنان دولت شهریور در ۱۳۷۵ خورشیدی فرمودند: «هر کاری که شما برای مردم انجام می­دهید،در هر پست و سمتی که باشید، یک حسنه است و علاوه بر این که به نفع مردم است، چنان چه کار ماندگار و اصیل و ریشه­دار هم باشد، یک صدقه جاریه است و در دستگاه عظیم الاهی، این کارهای شما خواهد ماند و آثار نیک خود را خواهد بخشید و ثمرات آن را خواهید دید، هم در دنیا و هم در عالم آخرت؛ همان روزی که هر انسان محتاج حسنه و صدقه­ای است که از پیش فرستاده است. »

گفتنی است هر ساله چهارم شهریور «روز کارمند» همزمان با هفته دولت برگزار می­شود تا بهانه­ای باشد برای توجه بیش از پیش به این قشر فعال و خستگی ناپذیر که تمامی تلاش خود را در مسیر دستیابی به آرمان­های والای نظام کشور به کار می­گیرند و می­کوشند شهیدان رجایی و باهنر در ارایه هرچه بهتر و بیشتر خدمت به جامعه الگویشان باشند.

کارشناس مدیریت