خلع‌ سلاح آدم های مغرور

بعضی افراد تصویری اغراق‌آمیز و تحریف‌شده از خود در ذهن‌ دارند، به دنبال تسلط بر دیگران هستند و … اما چطور باید با آن‌ها رفتار کنیم؟

نویسنده : زهرا متقی‌شکیب| کارشناس‌ارشد روان‌شناسی‌بالینی

صبح مشهد– غرور در لغت‌نامه دهخدا به معنی فریفتن و در فرهنگ معین به معنی فریب دادن آمده است. واژه‌ای چون غرور را می‌توان از ابعاد اجتماعی، روانی و شخصی بررسی کرد. اگرچه در روان شناسی تعریف علمی برای این واژه وجود ندارد اما به‌طور کلی‌تر واژه خودشیفتگی تاحدی می‌تواند غرور را هم دربرگیرد. درباره ریشه این واژه و رفتارهای ناشی از آن گفته‌شده که به اساطیر یونان بر می‌گردد. نارسیس که شاهزاده‌ای از افسانه‌های یونان است، نمادی از خودشیفتگی است. این فرد تصویر خود را در آب رودخانه می‌بیند و عاشق آن می‌شود و برای رسیدن به تصویرش خودکشی می‌کند! در دهه ١٩٠٠ میلادی هم فروید چنین مفهومی را در قالب یک اختلال شخصیتی مطرح می‌کند. در ادامه، به این ویژگی شخصیتی و نکاتی که برای رفتار با چنین افرادی باید بدانیم، اشاره خواهد شد.

مغرور‌بودن همان عزت‌نفس نیست؟
افراد خودشیفته به‌نوعی غرور کاذب دچارند که این غرور، عاملی می‌شود تا نتوانند دیگران را دوست بدارند و زندگی خود را معطوف به افراد دیگر کنند. این افراد در حقیقت تنها روی خود و علایق خود سرمایه‌گذاری می‌کنند و دیگر آدم‌ها برایشان مهم نیستند. این موضوع در حوزه روان شناسی با واژه تخصصی نارسیسم نامیده می‌شود. برخی از پژوهش‌ها بعد مثبت غرور را با نام عزت‌نفس، لازمه تمامی افراد و درحقیقت وجه مشخصه یک انسان سالم می‌پندارند البته عمده‌ترین تفاوت بین غرور و عزت‌نفس به امنیت افراد مربوط می‌شود. این گونه که افراد با اعتمادبه‌نفس، دیگران را تهدیدی برای خود نمی‌دانند و از قدرت خود، به نفع دیگران استفاده می‌کنند. در حالی‌که افراد مغرور در مقابل کمبود آرامش و اعتمادبه‌نفس درونی خود، به تلاش بیشتری نیاز دارند.

چرا مغرورها دنبال تسلط بر دیگران هستند؟
افراد مغرور به توانایی‌های خود شک دارند و به همین دلیل فکر می کنند همیشه باید بر دیگران تسلط داشته باشند. این افراد که بیشتر از افراد با اعتمادبه‌نفس احساس شرمساری می‌کنند، شاید با تسلط بردیگران بر احساسات خود سرپوش بگذارند. از مشخصات افراد مغرور می‌توان به تصویری اغراق‌آمیز و تحریف شده که از خود در ذهن دارند، اشاره کرد و ضمن داشتن احساس کاذب مهم دانستن خود، نیازمند توجه و تحسین بیش از حد از جانب دیگران هستند. در واقع غرورشان نوعی مکانیسم دفاعی در برابر ترس‌های آن‌هاست. این درحالی است که خود به سایر افراد احساس توجه و همدلی خاصی ندارند و از آشفتگی در روابط رنج می‌برند. غرور باعث بروز مشکلاتی در حیطه‌های مختلف زندگی از جمله روابط عاطفی، کار، تحصیل یا امور اقتصادی می‌شود چراکه این افراد در صورت دریافت نکردن آن میزان محبت و توجهی که خود را شایسته آن می‌دانند، مأیوس و ناراحت می‌شوند و به این نتیجه می‌رسند که روابط‌شان با دیگران دیگر رضایت بخش‌نیست؛ اگرچه دیگر افراد هم از بودن در کنار آن‌ها لذت نمی‌برند.

چگونه با افراد مغرور رفتار کنیم؟
اگر فرد نزدیک به شما فردی خودشیفته و مغرور است، تفاوت‌ها را بپذیرید و سعی نکنید آن‌ها را تغییر دهید بلکه بر نیازهای خود تمرکز کنید. این واقعیت را به رسمیت بشناسید که رفتار آن‌ها ناشی از ناامنی‌هایشان است. به‌جای این که از آن‌ها بپرسید دیگران چه احساسی دارند، از آن‌ها بپرسید دیگران چه فکر می‌کنند؟ افراد خودشیفته احساس گناه نمی‌کنند اما آن‌ها به آن چه دیگران در باره شان فکر می‌کنند، اهمیت می‌دهند. سعی نکنید تایید فرد خودشیفته را به دست بیاورید و اگر فرد خودشیفته به شما آسیب می‌رساند، از او دوری کنید. در روابط بین فردی، مرزی تعیین کنید و همیشه آن را نگه دارید. وقتی یک فرد خودشیفته باعث می‌شود احساس ناخوشایندی داشته باشید، باید به اندازه کافی به خودتان احترام بگذارید و ازاو دور شوید.

آیا شما هم مغرورید؟
اگر با خواندن این متن دریافتید دچار غرور کاذب یا خودشیفتگی هستید، از خدمات روان‌درمانی کمک بگیرید تا با تمرین همدلی، روابط بهتری را با دیگران برقرار کنید. علل احساسات خود و آن چیزی را که باعث بروز حس رقابت یا بی‌اعتمادی به دیگران و شاید تحقیر خود و دیگران می شود، درک کنید. شایستگی‌ها و توانایی‌های خود را شناسایی کنید تا احساس خود شکوفایی در شما پرورش یابد.