جایگاه رسانه ها در شکست کودتای ترکیه

امیر راعی فرد

کشور ترکیه در نیم قرن گذشته شاهد کودتاهایی بوده که به تناوب و با توجه به شرایط حکومتی این کشور به انجام رسیده است. فارغ از سرانجام این کودتاها ،باید اذعان داشت این رویکرد سیاسی نشان دهنده امری است که به نظر نگارنده می تواند به عدم وجود قاعده دموکراتیک در امر حکومت‌داری تعبیر گردد.
ترکیه از دیر باز با الگوبرداری از سبک زندگی غربی به صورتی کورمال کورمال به سمت چیزی که دموکراسی نامیده می‌شود در حرکت بوده و در این مسیر همواره دست به قمارهایی زده است که هر کدام به تنهایی می‌توانند طومار یک حرکت اجتماعی دموکراتیک را درهم بپیچند.
آنچه شب گذشته در ترکیه اتفاق افتاد فارغ از مضحک بودن امر، برای سردمداران ترک عاقبت خوبی به همراه خواهد داشت البته در کوتاه مدت.
بدون واکاوی نحوه بروز کودتا در ترکیه که دارای ابهامات بسیار زیادی هست، مهمترین عامل اتفاق شب گذشته را در پوشش خبری داده شده باید جستجو کرد.
کودتا در ساعاتی شکل گرفت که مردم هنوز در خیابان‌ها بودند.این در حالی است که با کمی تفکر و جستجو در جامعه ترکیه به سادگی می‌توان دریافت که هنوز دولت اردوغان دارای مشروعیت مردمی‌است و تیم کودتا اگر به‌دنبال گرفتن قدرت از اردوغان بود باید کمترین مواجهه را با مردم در دستور کار قرار می‌داد اما به‌صورتی ناشیانه کاملا مخالف این رویکرد عمل کردند.
همین موضوع هم باعث شد تا پوششی از تحولات در رسانه های ترکیه صورت گیرد و دولت اردوغان با استفاده از رسانه ها بتواند،اوضاع را به نفع خود هدایت کند.در دو ساعت ابتدایی شب کودتا، خبر سقوط دولت ترکیه و فرار اردوغان از کشور در حالی به سرعت منتشر شد که هیچ رسانه ای به آرشیو خود مبنی بر سفر روز قبل اردوغان به خارج از کشور مراجعه نکرد. آژانس‌های خبری دانسته و یا نادانسته در بازی اطلاع رسانیهای هدفدار دولت ترکیه شرکت کردند و تلویزیون ترکیه با خواندن بیانیه منتسب به ارتش خبر از سفوط دولت داد تا به ظاهر رسالت اطلاع رسانی خود را به سرانجام رساند .

امری که در واقع به بهترین شکل در خدمت گرفتن سیر آزاد اطلاعات از سوی دولت اردوغان بود.زیرا تنها ساعاتی بعد از پخش گسترده اخبار سقوط دولت ترکیه به ناگاه در چرخشی جالب خبر حضور اردوغان در استامبول و راهپیمایی و پیروزی اراده ملت و شکست و بازداشت عاملان پخش شد. نکته جالب ماجرا که حکایت از توانایی خاص دولت ترکیه در هدایت رسانه ها داشت،حذف کامل اخبار آنکارا به عنوان پایتخت سیاسی کشور و هدف اصلی کودتاگران از رسانه ها و جانشین شدن آن با اخبار استامبول که اردوغان در آن حاضر بود، است. حرکتی که بازگو کننده توانایی دولت ترکیه در کنترل رسانه های دوست و دشمن بود زیرا هیچ کدام از آژانس‌های خبری حتی آنان که داد آزادی اطلاعات سر می دهند ، پا را از خواسته دولت ترکیه فراتر نگذاشتند.
کوتاه سخن آنکه با نادیده گرفتن صحت و سقم واقعیت کودتای شب ترکیه، این حرکت نشان داد که رسانه‌ها تا چه اندازه می توانند در کنترل یک کشور یار و مددکار حاکمیت باشند.به عبارت بهتر حرکت رسانه ای انجام شده در سایه این شبه کودتا بسیار بیشتر از خود آن در ایجاد مشروعیت مردمی برای اردوغان و یاران او پس از اختلافات پیش آمده در ترکیه بر اثر حمایت حزب حاکم از داعش و گروه های تروریست فعال دار عراق و سوریه موثر بود و به نوعی هویت نابود شده اردوغان را بازسازی کرد.

کارشناس سیاسی