“پزشکی” رویایی است که دانش آموزان زیادی را راهی مدرسه می‌کند، پای آنها را به رشته تجربی باز و عزم آنها را جزم می‌کند تا به درس و کتاب بچسبند و غول کنکور را پشت سر بگذارند، در این بین خانواده‌ها نیز نقش موتور محرک را برای دانش‌آموزان ایفا و با رویاپردازی این تصور را به فرزندانشان القا می‌کنند که اگر خانم یا آقای دکتر شوند به نقطه مطلوبی در زندگی رسیده‌اند.
اما چرا رشته پزشکی تا این اندازه هوادار دارد؟ دلیل استقبال گسترده از این رشته جایگاه اجتماعی آن است یا اطمینان نسبت به شرایط مالی که تحصیل در آن برای افراد محیا می‌کند و یا شاید هم هر دوی اینها؟
با توجه به بازگشایی دانشگاه‌ها، ایسنا در گفت‌وگو با یک عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد علت تمایل زیاد خانواده‌ها به تحصیل فرزندانشان در رشته پزشکی را بررسی کرده و به چالش‌هایی که تحصیل در رشته‌های پزشکی برای دانشجویان به همراه دارد، پرداخته است.
مهین قربان‌صباغ در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در فرهنگ ایرانی – اسلامی، از گذشته تا به امروز پزشکان همواره دارای جایگاهی مورد احترام و قابل اعتماد در این سرزمین بوده‌اند که علاوه‌بر علم پزشکی حکمتی نیز در دل‌های آنها نهفته است؛ چراکه پزشکان ما دارای بینش خاصی بوده‌اند که آنان را حکیم نیز خطاب می‌کردند و این حکمت بیانگر دیدگاه عمیقی است که قدما نسبت به حرفه پزشکی داشتند.
وی افزود: فردی که برای درمان درد بیمار وارد ساحت مقدس جسم می‌شود، دارای بینشی است که علاوه‌بر جسم به روح انسان نیز توجه می‌کند و برای او مرتبه‌ای از حکمت، جایگاهی شایسته و قابل احترام در نظر گرفته می‌شود. این جایگاه رفیع سینه به سینه و نسل به نسل به پزشکان منتقل شده است.
قربان‌صباغ ادامه داد: از یاد نبریم علمی که امروز معیار سنجش دانش‌آموزان ما قرار گرفته نمی‌تواند معیار مناسبی باشد؛ چراکه برخی از این معیارها وارداتی بوده و موجب تمایل خانواده‌ها به تحصیل فرزندانشان در رشته پزشکی شده است، آنها خواهان این هستند که فرزندانشان در آن جایگاه قابل اعتماد جامعه و مورد احترام قرار بگیرند.
در گذشته افراد با نگاه مادی وارد رشته پزشکی نمی‌شدند
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تاکید کرد: در گذشته افراد با دیدگاه مادی وارد مسیر پزشکی نشده و علت تمایل به این رشته جایگاه محترم و مورد اعتماد پزشکان در جامعه بوده است.
این پزشک با بیان اینکه جسم انسان حرمت دارد، عنوان کرد: در فرهنگ اصیل ایرانی – اسلامی ورود به هر ساحتی برای یافتن ردپای آفریدگار هستی بوده و اگر کسی وارد حوزه نجوم، ریاضیات و.. می‌شود به دنبال ردپایی از حضرت حق است.
وی افزود: با توجه به قداست ساحت انسان، کسی که وارد ساحت جسم شده و به عنوان پزشک شناخته می‌شود باید دارای بینش عمیقی و به دنبال امضاء خدا در جسم و روح انسان باشد.
قربان‌صباغ کسب اعتبار، احترام و بینش عمیق را یکی از هزاران دلیل تمایل خانواده‌ها به رشته پزشکی برشمرد و گفت: این رشته در میان قدما و بسیاری از افرادی که در عصر حاضر زندگی می‌کنند ریشه دارد و باید برای حفظ قداست آن اقدامات بسیاری را در پیش بگیریم؛ چراکه عوامل بسیاری موجب خدشه دار شدن قداست این رشته شده است.
وی دنیاگرایی را یکی از عوامل مخدوش شدن قداست رشته پزشکی برشمرد و گفت: دنیاگرایی بر ذهن انسان‌ها مسلط و موجب انحراف مسیر انسان‌ها شده است، نه تنها در رشته پزشکی بلکه در بسیاری از رشته‌های دیگر نیز چنین دیدگاهی موجب انحراف افراد شده و ممکن است در رشته پزشکی هم همین اتفاق افتاده باشد. بنابراین باید به کسانی که قصد ورود به این رشته را دارند تذکر داد که نسبت به رشته پزشکی باید یک دیدگاه مقدس غالب باشد.
این پزشک در پاسخ به این پرسش که اگر پزشکان نسل امروز بخواهند به عمق بینش پزشکی و قداست آن دست یابند باید چه راهکارهایی را در پیش گیرند، پاسخ داد: این افراد قطعا در مسیر دشواری قرار گرفته‌اند و رنج‌هایی که در این مسیر تجربه می‌کنند موجب دریافت بینش عمیق آنان از ساحت پزشکی خواهد شد، اگر انگیزه‌های افراد قوی نباشد ممکن است در هرجایی از مسیر گام‌های بعدی‌شان را به سستی بردارند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ضمن بیان اینکه دانشجویان رشته پزشکی علاوه بر پرداخت هزینه سنگین باید تصورات ذهنی خود را نسبت به این مسیر اصلاح کنند، تصریح کرد: در جامعه پزشکی برخی از گروه‌ها درآمد بسیار بالایی دارند که این مساله از استثنائات این رشته محسوب می‌شود و درآمد آنها نتیجه تلاش بسیار زیادی است اما در مجموع درآمد جامعه پزشکی متوسط و رو به بالاست، به اندازه‌ای که در معیشت خود دچار چالش نشوند و آن ایده‌آل مادی که جامعه نسبت به وضعیت درآمدها در این رشته به افراد القا می‌کند، وجود ندارد.
پزشکان نباید دیدگاه مادی نسبت به بیمار داشته باشند
این فوق تخصص نفرولوژی ادامه داد: پزشکان باید دیدگاه انسانی نسبت به بیمار داشته باشند، چراکه بیمار نزد پزشک ودیعه و لطف الهی است. اگر بیمار را ودیعه دانسته و دیدگاه مادی نسبت به بیمار نداشته باشند موجب کاهش بار خستگی شده و با چالش‌های کمتری در انجام وظایف خود مواجه خواهند شد.
قربان‌صباغ با بیان اینکه هدف اصلی جامعه پزشکی بهبود بخشیدن رنج روحی و جسمی بیماران است، ابراز عقیده کرد: سرمایه‌گذاری مادی در ازای درمان درد روحی و جسمی نیست بلکه احساس رضایتی است که بعد از بهبودی بیمار در پزشک ایجاد می‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه هرکس با دیدگاه مادی وارد این رشته شود دچار خسران شده است، ابراز کرد: با چنین دیدگاهی افراد نه به تصورات دنیوی خود می‌رسند و نه احساس رضایت نسبت به کارشان خواهند داشت.
برای اصلاح رویه‌ها باید از والدین و سیستم آموزشی شروع کنیم
وی خاطرنشان کرد: فشارهای روحی و روانی از سوی خانواده‌ها مبنی بر اینکه برای موفقیت همه باید پزشک شوند و… باید کنار گذاشته شود. متاسفانه در آموزش و پرورش استعدایابی نمی‌کنیم و با ایجاد تصورات کاذب دانش‌آموزان را به یک رقابت منفی هدایت می‌کنیم. برای اصلاح رویه‌ها باید از والدین و سیستم آموزشی شروع کنیم که هرکس براساس علایق و توانایی‌های خود وارد رشته‌های دانشگاهی شود.
وی با بیان اینکه در سایر کشورها برخلاف ایران، پزشکی رشته تاپی نیست، گفت: شاید نمرات برتر در دانشگاه‌ها مربوط به رشته‌های علوم انسانی است و افرادی را به رشته علوم انسانی هدایت می‌کنند که دارای درک اجتماعی بالایی باشند، اما در نهایت تصمیم بر عهده خود فرد است.
این پزشک با تاکید بر اینکه باید خانواده و آموزش و پرورش افراد را به سمت استعدادهایشان هدایت کنند، عنوان کرد: درصورتی که فرد در مسیری حرکت کند که در آن مستعد است به خودی خود مسیر برایش هموار می‌شود. اما با وجود این نقص برخورد و تعاملات اجتماعی مطلوبی نداریم و جامعه بسیاری از فارغ التحصیلان پزشکی را در جایگاه مطلوبی قرار می‌دهد ولی ظرفیت آن جایگاه در فرد ایجاد نشده است.
وی ادامه داد: وقتی این تناقض ایجاد می‌شود، ما نمی‌توانیم پاسخگوی انتظارات مردم از جامعه پزشکی باشیم و قداست این رشته مخدوش می‌شود. بنابراین باید فرهنگ‌سازی کنیم که بعد از فارغ التحصیلی، فرد ظرفیت جایگاهی که در اختیارش قرار گرفته را داشته باشد.
منبع: ایسنا خراسان رضوی
