به بهانه جمع‌شدن جمعیتی قابل‌توجه برای تماشای دعوای ۲ سگ به عنوان تفریح از خصوصیات یک تفریح سالم گفتیم
نویسنده : دکتر مهدی سودآوری| روان شناس و مدرس دانشگاه
صبح مشهد– «انسان‌ها برای تفریح چه کارها که نمی‌کنن. این جا گلوگاه در استان مازندران هست و جمعیت قابل‌توجهی جمع شدن که دعوای دو تا سگ رو ببینن و بعضی‌ها هم روی اون شرط‌بندی کنن! سگ‌ها قبل از مسابقه و آسیب‌رسوندن به هم وزن کشی میشن که تو وزن‌های متناسب با هم مسابقه بدن(تا این حد عدالت که سگی با سنگین وزن‌تر از خودش نجنگه). این تعداد تماشاچی برای این‌که آسیب‌دیدن سگ‌ها رو ببینن و لذت ببرن واقعا جای تعجب داره»، مدیرعامل خبرگزاری قوه‌قضاییه در توئیتی با انتشار چند عکس این توضیحات را نوشته که در شبکه‌های اجتماعی هم پربازدید شد اما سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا برخی انسان‌ها به این‌گونه رویدادها به عنوان تفریح جذب می‌شوند؟
تماشای خشونت، تفریحی با سابقه!
سابقه تماشای خشونت و نبرد به عنوان تفریح به دوران باستان باز می‌گردد. مشهورترین نمونه آن جنگ گلادیاتورها در امپراتوری روم باستان است، جایی که هزاران نفر برای تماشای نبرد دو گلادیاتور که ممکن بود به مرگ یکی یا هر دو حریف منجر شود، در سالن‌های بزرگ جمع می‌شدند. این گونه آرناها( سالن‌های نمایش بزرگ مشابه کلازیوم شهر روم) در تمام شهرهای بزرگ امپراتوری روم وجود داشته است. بعد از آن می‌توان سابقه جنگ خروس‌ها(خروس جنگی) را در کشور خودمان مثال بزنیم که تا همین چندسال پیش هم رواج داشت.
روش اشتباه برای پاسخ به نیاز پرخاشگری
اما سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا برخی از انسان‌ها به این گونه رویدادها جذب می‌شوند و به آن‌ها به عنوان تفریح نگاه می‌کنند؟ پاسخ در غریزه خشم و پرخاشگری ذاتی انسان است. تماشای رویدادهای خشن، به صورت نیابتی نیاز پرخاشگری افراد را ارضا می‌کند. البته این گونه از ارضای نیاز، ارضای نیابتی، روش پخته‌ای نیست. روش سازنده‌تر آن می‌تواند شرکت در رویدادهای رقابتی باشد. مسابقات ورزشی رقابتی سالم یا رقابت در المپیادهای علمی.
ناکامی، مهم‌ترین عامل پرخاشگری
هرچه شرایط زندگی سخت‌تر باشد، نیاز به پرخاشگری بیشتر می‌شود. مهم ترین دلیل پرخاشگری، ناکامی است. پس هرچه افراد ناکام‌تر باشند نیاز آن‌ها به تخلیه پرخاشگری بیشتر است. معمولا افرادی که در جامعه دچار ناکامی می‌شوند قدرت و ثروت کافی برای نشان دادن واقعی خشم خود را ندارند، معمولا از طبقات محروم جامعه هستند، در نتیجه نیاز به چیزی دارند که بتوانند روی آن اعمال قدرت و خشم خود را تخلیه کنند. حیوانات یا در قدیم برده‌ها، از در دسترس‌ترین گزینه‌ها هستند زیرا توان دفاع از خود را ندارند. پس تماشای رویدادهایی مانند جنگ سگ‌ها احساس برتری، تسلط و آسودگی در آن ها ایجاد می کند.
تفریح سالم چیست؟
در مجموع یکی از مهم‌ترین اهداف فعالیت‌های تفریحی، ارضای نیازهایی است که در زندگی روزمره تامین نمی‌شود. برای همین افرادی که شغل پر استرسی دارند، برای تفریح دنبال فعالیت‌های آرامش‌بخش مانند رفتن به سواحل دریا هستند و آن ها که زندگی روزمره خالی از هیجان دارند به دنبال فعالیت‌های پرهیجان‌تر مانند قایقرانی در رودخانه خروشان یا بانجی جامپینگ و … در تعطیلات هستند. حال در همین چارچوب می‌توان تفریح سالم را به صورت فعالیتی که یک نیاز طبیعی را به گونه‌ای پخته و سالم ارضا کند، تعریف کرد. مثلا نیاز به پرخاشگری را می‌توان در رقابت ورزشی ارضا کرد یا به صورت تماشای آزار حیوانات یا به صورت آزار و پرخاشگری کلامی به رهگذران به خصوص زنان. گفته شد که تفریح سالم روشی پخته برای رفع نیازهاست، اما دقیقا چه رفتاری پخته است؟
اولین خصوصیت یک رفتار پخته آسیب نزدن به خود و دیگران برای رفع نیاز است. حال چه آسیب واضح مثل وارد کردن صدمه جسمی و روحی به دیگران در همان لحظه یا آسیب بلندمدت مثل آثار مخرب مصرف الکل و دخانیات برای خود فرد.
دومین خصوصیت، رفع واقعی نیاز توسط آن رفتار است؛ برخی رفتارها به جای رفع عطش، انسان را بیشتر تشنه می‌کند. مثل اقدام به کتک‌کاری برای رفع پرخاشگری. هرچه بیشتر پرخاشگری نشان بدهیم، نیاز به آن کاهش که نمی یابد بلکه به مرور بیشتر هم می‌شود. خوردن آب شور برای رفع تشنگی یک رفتار پخته نیست در حالی که تحمل تشنگی در زمان نبود آب آشامیدنی بهتر و موثرتر از نوشیدن آب شور است.
سومین خصوصیت، یادگیری است. تفریح پخته باعث یادگیری می‌شود. یعنی تجربه‌ای به انسان اضافه می‌کند. بازی یک کودک با اسباب‌بازی تجربه لازم برای بزرگ شدن را فراهم می‌کند و به او درباره دنیای پیرامون خود آموزش می‌دهد. پس عملی مثل غیبت کردن ممکن است باعث رفع نیاز کنجکاوی شود اما یادگیری و تجربه‌ای در آن وجود ندارد. اما یاد گرفتن یک هنر مانند نقاشی، نجاری، سفال‌گری و … برای رفع کنجکاوی و نیاز به یادگیری انسان عمل و تفریحی سالم محسوب می شود.
نکته پایانی
شناخت خود و نیاز‌های خود و یافتن راهی سالم، پخته و مسئولانه برای رفع آن نیازها در زندگی روزمره و زمان‌های تفریح برای یک زندگی سالم از اهمیت اساسی برخوردار است.
منبع: خراسان
