خارج کردن جن از بدن انسان بیمار!

«مادربزرگم زار داره. وقتی می‎گیردش، حالت صورتش عوض می شه و اصلا شبیه خودش نیست. به زبونی که بلد نیست حرف می‎زنه. بعد چند دقیقه به حالت عادی برمی‎گرده و چیزی از چنددقیقه قبلش یادش نمی‎مونه»؛ «داداشم یه‎بار گم شد. همه اهالی بسیج شدن، کل جزیره رو دنبالش گشتن. هیچ‎جا نبود. رفتیم پیش بابازار، گفت بادیون بردنش و تا غروب صبر کنین، اگه برنگشت دیگه منتظرش نباشین. غروب که برگشت، حال عجیبی داشت. کار خودشون بود»؛ «یه‎بار بین خواب و بیداری، یکی‎ از بادیون رو دیدم. فقط سر داشت، بدون بدن. ولی نترسیدم. اگه بترسی، می‎فهمن و اذیتت می‎کنن». اهل هوا، کسانی هستند که باد (جن) در جسم‎شان حلول کرده‎است و آن‎ها را به کارهایی خلافِ میل و اراده‎شان وادار می‎کند. مامازار، شفادهنده‎ای است که خودش دچار باد شده ولی آن را کنترل کرده ‎است و با برگزاری مراسم زار به بقیه مبتلایان کمک می‎کند. مراسم زاردرمانی هم، شبیه به جشن عروسی است که همه می‎توانند در آن شرکت کنند ولی مشخصا برای بادزده‎ها برگزار می‎شود.

زار چیست؟

تلاش‌های مان برای حضور در زاردرمانی بی‌نتیجه بود اما …
سال پیش بود که بادیدن مستندهایی از مراسم زاردرمانی، در این باره کنجکاو شدم و در سفری که به جنوب داشتم، پیگیر شدم تا بتوانم در یکی از این مراسم شرکت کنم اما متاسفانه هیچ سرنخی نبود و بومی‌ها می‌گفتند که مراسم واقعی زاردرمانی، چند سالی است برگزار نمی‌شود و اگر هم بشود، مخفیانه است و غریبه‌ها را راه نمی‌دهند اما زاردرمانی را به صورت نمادین برای گردشگران انجام می‌دهند که خب یک مراسم مصنوعی است! به هر حال می خواستم نظر اهالی را درباره اعتقادشان به این مراسم بدانم. زنان بیشتر از مردان به زاردرمانی معتقد بودند و آن را باور داشتند اما در بین گپ‌وگفت وگو با یک استاد موسیقی محلی، او از تاثیر شگرف موسیقی جنوب بر بیماران صحبت کرد و می‌گفت: راز بهبود بیمارانی که به اصطلاح اهل هوا خوانده می‌شوند، در تاثیر موسیقی خاصی است که در این مراسم انجام می‌شود و به نوعی ناخودآگاه و نادانسته توسط موسیقی درمان می‌شوند نه آن مراسم. به طور کلی و به اعتقاد مردم بومی، بیمارانی که با درمان‌های معمول بهبود نیافته‌اند، احتمالا «هوایی» شده‌اند یعنی موجودی ماوراء طبیعی وارد کالبدشان شده است. به همین دلیل مراسمی خاص همراه با موسیقی برای جن یا همان «اهل هوا» برگزار می‌کنند تا فرد دوباره سلامتی‌اش را به دست آورد. آن‌ها معتقدند باد به صورت یک جن وارد بدن شخص مبتلا می‌شود و او بعد از این‌که به پزشک مراجعه کرد و نتیجه‌ای نگرفت، به بابا زار یا ماما زار مراجعه می‌کند.

هر کسی این کار را ببیند یک تغییر در زندگی خود احساس خواهد کرد

مراسمی با ریشه آفریقایی!

بندرعباس‌ و بندر لنگه‌ در دوران‌ حکومت‌ صفویان‌، شکوفایی‌ اقتصادی‌ ویژه‌ای‌ یافتند که‌ در پی‌ آن‌ شمار زیادی‌ برده‌‌ سیاهپوست‌ به‌ وسیله‌ برده‌فروشان‌ وارد این‌ منطقه‌ و به‌ عنوان‌ کارگر به‌ جامعه ایرانی‌ اضافه شدند. بنابر بیشتر منابع تاریخی موثق، پیشینه مراسم زار به دمام زنی و دهل‌زنی آنان باز می‌گردد که کم کم شکل و شمایل مراسم زاردرمانی به خود گرفت. انجام مراسم زار در کشورهای مختلفی برگزار می شود از جمله آسیای شرقی، آفریقا و حتی آمریکا و … . البته این مراسم به اشکال گوناگون اجرا می‌شود و نام‌های مختلفی نیز دارد. به دلیل این‌که جنوب کشورمان از دیرباز با اقوام گوناگونی روبه‌رو شده‌است، این آیین کم‌کم وارد کشور و ماندگار شده و رنگ و بویی بومی به خود گرفته‌ است. با وجود این آیین‌های اعتقادی و جادویی نیز در آن دیده می‌شود که منشأ آن‌ها معلوم نیست! در هر حال، هنوز این اعتقادات و آداب و رسوم، رنگ و بوی تند آفریقایی خود را از دست نداده است‌.

از خوردن «گره‌کو» تا لرزاندن تمام بدن!

برگزاری مراسم زار، آداب و رسوم عجیب و غریبی دارد که کمتر به آن‌ها اشاره شده است
وقتی بابا یامامازار احتمال می‌دهد که شخص گرفتار یکی از زارها شده است، او را مدت هفت روز دور از چشم دیگران نگه می‌دارد. ابتدا بدن شخص مبتلا را خوب می‌شویند و سپس تا مدت هفت روز نمی‌گذارند چشم او به سگ و مرغ بیفتد! اگر بیمار زن باشد، او را از جلوی چشم مردها دور می‌کنند. طی شب‌هایی که شخص مبتلا دور از چشم بقیه نگه داشته می‌شود، بابا یا ماما زارمعجون یا دوای مخصوص زار را به تن وی می‌مالند. این دوا گره‌کو (Greku) نام دارد و از ۲۱ ماده درست شده است. آن را در گلاب خیس می‌کنند و هر شب به بدن بیمار می‌مالند و مقداری را نیز به خوردش می‌دهند. صبح روز بعد از پایان دوره، بدن بیمار را خوب تمیز می‌کنند و خاک هفت راه را با هفت برگ گیاه بی‌خار مخلوط می‌کنند و همراه «گره‌کو» به تنش می‌مالند و پیش از آن‌که مراسم رسمی زار انجام شود، جن واردکننده زار به بدن بیمار را بیرون می‌کنند. برای بیرون کردن جن، شخص مبتلا را می‌خوابانند و انگشتان شست پاهایش را با موی بز به هم می‌بندند. سپس مقداری سیفه (روغن ماهی) زیر بینی بیمار می‌کشند و چند رشته موی بز یا موی سگ را آتش می‌زنند و جلوی بینی‌اش می‌گیرند. پس از آن بابا یا ماما، به وسیله خیزران، جن را تهدید می‌کند که از بدن بیمار خارج شود. این افراد باور دارند بر اثر ضربه‌هایی که به تن بیمار می‌زنند، جن با جیغ و داد فراوان، مرکب اش را رها می‌کند و می‌گریزد. بعد از فرار جن، تنها مامازار یا بابازار در کله بیمار می‌ماند که برای حل کردن این مشکل هم، سفره یا بساط بازی و آواز، نذر و نیاز یا خون و قربانی لازم است.

تلاشی عجیب برای خارج کردن زار!

برای تشکیل مجلس، روز قبل از برگزاری آن، زنی که خود از اهل هواست، خیزران به دست راه می‌افتد و تک‌تک درها را می‌زند و اهل هوا را برای مراسم دعوت می‌کند. بیشتر دعوت‌شدگان، دختران هوا هستند.ابتدا شخص مبتلا، شروع به لرزیدن می‌کند و به تدریج لرزش بیشتر می‌شود و از شانه‌ها به تمام بدن سرایت می‌کند. بازی وقتی به اوج خود می‌رسد که کله شخص مبتلا، کاملاً پایین بیاید و ضمن تکان‌های شدیدی که می‌خورد از ظرف خونی که در برابر او قرار داده‌اند بخورد. در چنین مرحله‌ای، افزون بر شخص مبتلا، زار در درون عده دیگری نیز پدیدار می‌شود و همه در حال سر جنباندن از خود بی‌خود می‌شوند و روی زمین می‌افتند. وقتی شخص مبتلا به زار، به این مرحله می‌رسد او را از عقب می‌گیرند و روی زمین دراز می‌کنند به‌طوری که سر بیمار به زمین نخورد. یک نفر پاهای او را می‌گیرد که در این حالت شخص مبتلا باید رو به جنوب باشد. سپس بابا یا مامازار به وی می‌گوید با مشتی، محکم به سینه خود بکوبد. در این هنگام است که زار، کالبد مرکب اش را ترک می‌کند. در این لحظه هیچ‌یک از حاضران نباید صحبت کنند. همه باید ساکت باشند و گرنه احتمال دارد زار وارد تن صحبت‌کننده بشود! وقتی زار از بدن خارج شد، بیمار را روی دو زانو طوری خمیده می‌نشانند که نوک انگشتان پایش به زمین نخورد. خارج شدن یا نشدن زار از بدن شخص مبتلا را فقط بابا یا ماما زار تشخیص می دهد و از عهده فرد دیگری برنمی‌آید!

یادداشت شفاهی حجت الاسلام «سیدجعفر طباطبایی»، کارشناس مذهبی:

برگزارکنندگان مراسمی شبیه زاردرمانی، شیاد هستند

قرآن درباره اجنه که نوعی از مخلوقات الهی هستند، آیاتی دارد و ما روایتی هم درباره آن‌ها داریم و طبق روایات دو دسته جن، خیر و شر داریم. بنابراین در وجود داشتن اجنه شکی نیست. جن‌های زیادی هستند که جزو مومنین اند و خیرهای زیادی از آن‌ها دیده شده بنابراین وحشت از جن کار غلطی است. در این بین، بعضی افراد می‌گویند که ما جن زده شده‌ایم. باید توجه داشت که بیشتر این افراد فقط احساس می‌کنند که جن زده شده‌اند و به همین دلیل به خیالات باطل زیادی مبتلا می‌شوند. در مفاتیح، دو دعا برای در امان ماندن از شر جن داریم. چنین افرادی اگر واقعا جن زده باشند، بهتر است چنین دعاهایی را بخوانند تا مشکل‌شان رفع شود. اما درباره برگزاری مراسمی مانند زاردرمانی هم باید توجه داشت که این مراسم‌ به هیچ وجه کارگشا نیست و عده‌ای بی‌جهت مردم را به وحشت می‌اندازند. برگزار کنندگان چنین مراسمی، شیاد هستند و می‌خواهند که از کنار برگزاری آن به نان و نوایی برسند. بگذارید که به صورت کلی‌تر بگویم که برگزاری هر نوع مراسم جن‌زدگی بی‌فایده است. در ضمن، افرادی که دچار بیماری‌هایی می‌شوند و احساس می‌کنند که چون باد زده شده‌اند پس خوب نمی‌شوند، اگر به پزشک مراجعه نکنند با همان بیماری، فوت خواهند کرد چون چنین مراسمی باعث درمان بیماری‌های جسمی نخواهد شد.

منبع: خراسان