نوسنده: دکتر زیبا ایرانی
صرف نظر از دیدگاهها و نظریههای جامعه شناختی مختلفی که درباره خانواده وجود دارد، این نهاد اجتماعی دارای کارکردهای مثبت و منفی بسیاری است که هر کدام نقش و تاثیر بسزایی در چگونگی شکل گیری فرد و جامعه دارد.کارکردهایی مثل جامعه پذیری، مراقبت و نگهداری، حمایت عاطفی و تامین عشق، محبت و امنیت برای فرد و اجتماع، کارکردهای مثبت خانواده به شمار می روند اما در مقابل کارکردهای مثبت، این سازمان اجتماعی دارای کارکردهای منفی نیز است .از کارکردهایی مانند نادیده گرفتن کار زنان در خانواده، خشونتهای خانگی (اعم از زن و مرد و کودک) و خشونتهای خانگی بر ضد زنان بطور اخص می توان نام برد .
خشونت بر ضد زنان به هر گونه رفتارخشن وابسته به جنسیت گفته می شود که به صورت آشکار یا پنهان رخ می دهد و منجر به آسیب جسمی، جنسی یا روانی و ضرر یا رنج زن می شود.پدیده خشونت خانگی، همسر آزاری و سوء رفتار با زنان در اغلب جوامع و فرهنگ ها و درطول تاریخ مشاهده شده است. بحث در مورد پدیده خشونت برضد زنان بین سال های ۱۹۲۰-۱۸۴۸ میلادی و هم زمان با موج اول جنبش زنان در ایالات متحده آمریکا مطرح شد .در ایران هم اشکال مختلف خشونت بر ضد زنان در دوره های متفاوت تاریخی وجود داشته است چنانکه در داستان ها و اسطوره ها مطرح شده است اما از سال ۱۳۷۶ توجه نهاد های علمی، اجرایی به موضوع خشونت معطوف گردیده است و بنابر آمار ۷۰ پژوهش علمی در مورد این پدیده خشونت انجام شده است که باید گفت این تعداد پژوهش علمی برای این موضوع بسیار ناچیز است .
پدیده خشونت برضد زنان، نوعی خشونت بر گروهی خاصی اعمال می شود که در آن نگاه جنسیتی حاکم است و براساس تعریف مجموعه عمومی سازمان ملل متحد، هرگونه عمل خشونت آمیز بر پایه جنسیت که منجربه آسیب فیزیکی و روانی شود ، خشونت برضد زنان تعریف کرده است .بنابر پژوهش های علمی انجام شده ۷۰-۶۰ درصد خشونت خانگی بر اثر اعتیاد اتفاق می افتد و شیوع اختلالات ضد اجتماعی، مشکلات بزهکاری اجتماعی در خانواده هایی که خشونت در آن اتفاق می افتد بیشترین ضریب را دارد .
متاسفانه زنان در معرض خشونت در اغلب موارد حتی از ابراز خشونت هایی که بر آنان اعمال می شود، خودداری می کنند زیرا از سوی همسرشان مورد تهدید قرار می گیرند. بیشترین شیوع خشونت خانگی در سالهای اول زندگی اتفاق می افتد و در اغلب موارد زنان این نوع خشونت را پنهان می کنند، لذا معاونت اجتماعی بهزیستی خانه های امنی را به منظور مراقبت از «زنان در معرض خشونت» در چند استان احداث کرده و زنانی که به علت نزاع و خشونت خانگی از خانه طرد می شوند می توانند از طریق ارتباط تلفنی با اورژانس اجتماعی ۱۲۳ به این خانه ها پناه ببرند .
این خانهها محل امنی برای زنان آسیب دیده هستند زیرا آنان را از ماندن در سطح خیابانها و آسیب دیدن محافظت میکنند، همچنین بهزیستی برای رفع مشکل مداخله میکند و در زمان اسکان افراد در این خانهها، آموزشهای متعددی را در حوزه تحکیم خانواده، مهارت های زندگی و کنترل خشم به منظور توانمندسازی افراد آسیب دیده ارائه میدهد به طور قطع احداث چنین مراکزی در ترمیم جراحتهای روحی وجسمی زنان آسیب دیده مؤثرند چنانکه این مراکز با برگزاری دورههای مشاوره، کارگاههای مهارتهای زندگی، تحکیم خانواده، تشخیص و درمان اختلالات روانشناختی و شخصیتی افرادی که طولانی مدت در معرض آسیب و خشونت قرار داشتند می توانند به این افراد کمک کنند و روند درمان را بهبود بخشند .
روانشناسان معتقدند که اختلافات خانوادگی دوسویه است یعنی نمی توان فقط آن فردی که مورد خشونت قرار گرفته است را به طور کامل بدون مشکل درنظر بگیریم، به یقین آن فردی هم که مورد خشونت خانگی قرارگرفته، مشکلاتی داشته است که رابطه را به تنش و خشونت خانگی کشانده است بنابر این لازم است که وی توسط مددکاران، روانشناسان و مشاوران مورد تحلیل، درمان، حمایت و توانمند سازی قرار گیرند .
احداث خانه های امن در حمایت از زنان آسیب دیده اقدام بسیار مثبتی است اما ضروری است که با همکاری سازمان بهزیستی و صداوسیما، در زمینه مشاوره و آموزش های قبل از ازدواج برنامههایی تهیه شود و فرهنگ سازی مناسب صورت گیرد .البته نکته مهم آن است که در فرایند حمایت از زنانی که مورد خشونت خانگی قرار می گیرند ابتدا باید پیشگیری و بعد درمان صورت گیرد، خانههای امن بعد از وقوع خشونت می تواند به طور نسبی محیطی آرام برای قربانیان باشند اما اگر فرهنگ سازی درست تحقق یابد کمتر شاهد این چنین خشونتهای خانگی خواهیم بود که زن ناچار باشد خانه را ترک کند و به این خانه ها پناه ببرد.
روانشناس
