نقص زنجیره تولید پوشاک اجتماعی بانوان ایرانی از طراحی تا فروش در بازار طی سالهای گذشته باعث شده است تا طراحان مد و لباس نتوانند آن طور که باید خود را به بازار پیوند زده و با ارایه لباس‌های فاخر ایرانی – اسلامی برای بانوان به کسب و کار خود رونق ببخشند.
ایرنا خراسان رضوی نوشت، در گفتمان کلان فرهنگی انقلاب اسلامی، ارائه الگوی صحیح پوشش عفیفانه با عنایت به پیشینه تاریخی، فرهنگی و دینی، یکی از اهداف مهم و ارزشمند فعالان و دست‌اندرکاران حوزه مد و لباس بوده است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز همسو با این هدف متعالی با برگزاری سالانه جشنواره تخصصی “مد و لباس فجر”، تلاش دارد بستر لازم را برای رشد و گسترش سطوح مختلف فعالیتی این حوزه فراهم سازد.
هدف از برپایی این جشنواره شکل دادن به جریانی مؤثر و کارآمد در سپهر توسعه اقتصادی صنایع فرهنگی کشور به منظور پشتیبانی از تولیدات ملی و اشتغال جوانان به نحوی شایسته است.
هرچند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با برگزاری ۱۱ دوره جشنواره مد و لباس فجر تا حدودی در گسترش میدان خلاقیت برای نیل به طراحی مد و لباس بر اساس هویت ایرانی- اسلامی موفق بوده است اما هنوز پیوند بین طراحان لباس به ویژه پوشاک اجتماعی بانوان با بدنه بازار برقرار نشده و این پوشاک در چند سال اخیر دستخوش تغییر و تحولاتی شده است که گاه چندان تناسبی با پوشش عفیفانه مورد نظر انقلاب اسلامی نداشته است.
اخیرا کارگاه آموزشی یکروزه ای توسط کارگروه مد و لباس اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی در مشهد برگزار شد که میزبان جمع زیادی از طراحان لباس زن، استادان دانشگاه، دانشجویان و مدرسان و تولیدکنندگان حوزه پوشاک بود و این رویداد به فرصتی برای تبیین نقایص و مشکلات فعالان این عرصه تبدیل شد تا با تشریح دغدغه های خود، تجاربشان را به اشتراک بگذارند.
عمده دغدغه طراحان لباس که آنرا به دفعات در این کارگاه آموزشی بیان کردند، نبود بازار برای محصولات و در واقع عدم تکمیل زنجیره تولید بود که موجب شده است آنان نتوانند طرح های خود را در بازار عرضه کرده و در رقابت با مدل های خارجی و وارداتی، عرض اندام کنند.
معصومه سرحدی که مدرس طراحی لباس با مداد و نرم افزار است در حاشیه این کارگاه به خبرنگار ایرنا گفت: تاکنون بیش از ۴۰۰ طرح لباس برای سنین و کاربردهای مختلف طراحی کرده ام اما نمی دانم در کجا ارایه دهم، طرحهایی را که برای لباس های ایرانی – اسلامی آماده می کنیم در بازار نمی بینیم و از مسوولان انتظار داریم که توجه بیشتری به طراحان داشته باشند.
پوشاک اقوام، جلوه ای زیبا از پوشاک بانوان ایرانی
یکی از بخش های جذاب این کارگاه استفاده از هنر تئاتر برای به سُخره گرفتن طرحهایی بود که به عنوان “مد” در عرصه پوشاک بانوان جولان داده و گاه به دلیل فراوانی در در بازار، انتخاب پوشاک مناسب را سخت می کنند که تماشای این نقش آفرینی هنرمندانه، ذهن مخاطب را نسبت به مشکل نخ نمای مد در جامعه هوشیار می کرد.
در کنار کارگاه یکی از هنرمندان و طراحان لباس بانوان اقوام مختلف ایرانی، نمایشگاهی از تولیدات خود را برپا کرده بود که صحنه ای برای نمایش لباس های فاخر و پر از نقش و نما و در عین حال عفیفانه بانوان اقوام این سرزمین کهن بود.
فاطمه هاشمیان، که به قول خودش ۲۷ سال است در زمینه طراحی و دوخت لباس فعالیت دارد، با گلایه از نبود بازار برای فروش تولیدات خود، گفت: لباس هایی را که طراحی می کنم، در بازار نمی بینم که البته این فقط درد من نیست بلکه درد بیشتر طراحان است.
وی اظهار کرد: عمده طراحان از سوی هیچ نهادی حمایت نمی شوند، لذا نمی دانند چطور محصول خود را در بازار ارایه دهند، من در چندین جشنواره مد و لباس شرکت کرده و تاکنون ۱۷ تندیس “شیما” را در حوزه لباس های سنتی دریافت کرده ام اما از حمایت لازم برخوردار نشده ام.
هاشمیان اضافه کرد: با اینکه تولیدکننده لباس های سنتی اقوام ایرانی هستم اما نمی دانم تولیدات خود را در کجا و کدام بازاری عرضه کنم، طرح های من برای عموم مردم مناسب نیست و خریداری ندارد، البته از مسوولان انتظار کمک مالی ندارم، فقط از آنان حمایت می خواهم تا محصول خود را در جشنواره ها و بازارهای خارجی و جایی که نیاز به لباس های اقوام ایرانی دارند، ارایه دهم.
مشکل کجاست؟
نبود ارتباط بین طراحان مد و لباس با بازار از کجا نشات می گیرد، آیا همچنان ضعف ارتباطی بین صنعت و دانشگاه است یا برنامه های حمایتی حاکمیت برای پیوند بین طراحی با بازار موفقیت آمیز نبوده است، این موضوع را با یکی از اساتید دانشگاه که از مدعوین کارگاه آموزشی مزبور بود، در میان گذاشتیم.
عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه علوم اسلامی رضوی معتقد است که آنچه اهمیت دارد، ایجاد فضای گفتگو و به اشتراک گذاشتن تجارب است، یعنی فرصتی به طراحان، تولیدکنندگان یا به عبارتی دیگر فعالان چرخه مد و کنشگران این حوزه داده شود تا در کنار هم قرار گیرند.
حسین مهربانی فر افزود: ارتباط نظام آموزشی با حوزه صنعت ضعیف است، یعنی طراح در فضای آموزشی عملا ارتباط جدی نه تنها با حوزه صنعت بلکه با حوزه جغرافیایی و زمینه اجتماعی آن ندارد و بیش از آنکه مهارتهای لازم و تخصصی را، که اقتضای طراحی در استاندارد جهانی است، فرابگیرد و بوم و میراث فرهنگی خود و داشته هایش را بشناسد، درگیر برخی سرفصل های آموزشی می شود که عملا آن امتداد یا اثربخشی اجتماعی و کارآمدی آن را نمی تواند تضمین کند.
ارتباط نظام آموزشی با حوزه صنعت ضعیف است، یعنی طراح در حوزه کسب تحصیلات یا مهارتهایی که در این حوزه دارد، عملا زمانی که در فضای آموزشی قرار می گیرد ارتباط جدی نه تنها با حوزه صنعت بلکه با حوزه جغرافیایی و زمینه اجتماعی آن نیز ندارد.این استاد دانشگاه اظهار کرد: ارتباط صنعت با دانشگاه و فراهم کردن زمینه ارتباط‌گیری دانشجویان و اساتید حوزه مد و لباس با صنعت، ایجاد فرصت آشنایی دانشجویان این رشته با میراث فرهنگی و گذشته تاریخی و یا جغرافیایی که در آن زندگی می کنند، ارتباط گرفتن با رویدادهای اجتماعی و … همه اینها می تواند منبع الهام برای فعالان این عرصه باشد.
وی در خصوص آشنایی دانشجویان با پژوهش که مقدمه یک طراحی خلاقانه است و تقویت مهارتهای پژوهشی و مطالعات میدانی در آنها، گفت: همه اینها به گام اول بازمی گردد و حاکمیت نیز وظیفه تسهیل گری و ایجاد ارتباط بین طراح با حوزه صنعت را دارد.
مهربانی فر اضافه کرد: حاکمیت باید سودآوری کنشگری در برخی حوزه ها را برای طراح مد و لباس تضمین کند، طراح باید بداند که در چه محتواهایی می تواند سرمایه گذاری داشته باشد تا مورد حمایت بیشتری قرار گیرد یا تولیدکنندگان و طراحان وارد چه بخشی شوند تا از سودآوری بیشتری برخوردار شوند.
استاد دانشگاه علوم اسلامی رضوی گفت: زیست بوم های مختلفی در حوزه مد و لباس متناسب با اقتضائات جغرافیایی خود فعال شده اند تا به یک خودآگاهی فرهنگی دست یافته و با حساسیتی که نسبت به جغرافیای محل زندگی خود دارند، بتوانند پیوند حرفه ای خود را با صنعت دنبال کنند.
مشکل، ضعف تشکلهای حقوقی مد و لباس است
مرجع عالی حوزه مد و لباس در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ضعف اصلی را در بی بهرگی فعالان مد و لباس از حمایت های لازم دولتی، نبود تشکل های حقوقی در حوزه طراحی مد و لباس عنوان کرد.
مسوول کارگروه مد و لباس کشور که در کارگاه مزبور حضور یافته بود، گفت: از دلایلی که دولتها نمی توانند از طراحان در استانهای مختلف کشور حمایت کنند، عدم سازماندهی آنان در قالب تشکلهای حقوقی است لذا تشکل های حقوقی حوزه طراحی مد و لباس باید در استانها تقویت شوند.
سیدمجید امامی افزود: تشکیل موسسات تک یا چندمنظوره لباس و تعاونی ها، فرصتهای بزرگی برای فعالان حوزه فرهنگ و هنر ایجاد می کند که البته وظیفه دولت در این زمینه بسترسازی برای تشکیل تعاونی یا موسسه است تا بتوانند نیازهای همدیگر را تامین کنند.
وی اصلاح نظام طراحی را موجب رسیدن به پوشاکی ایرانی تر دانست و گفت: چالش برانگیزترین حوزه پوشاک کشور به پوشاک اجتماعی بانوان مربوط می شود که در سده گذشته فراز و نشیب های زیادی را پشت سر گذاشته است و همین تلاطمات در جامعه ایجاد تزاحم می کند، به طوری که پارسال ناگهان در حوزه پوشاک اجتماعی بانوان به سمت شیوه های “کژوال” پرتاب شدیم، در حالی که چنین سبک هایی به منظور کنش های خیلی شلوغ تر، شدیدتر و پرحرکت تر استفاده می شود.
امامی اظهار کرد: نکته دیگر در سبک کژوال، هدف گذاری برای نظم گریزی است، یعنی می خواهد ساحت منسجم لباس کلاسیک را به هم بریزد، البته کژوال با اسپورت تفاوت دارد.
دلیل اینکه پوشاک اجتماعی بانوان ایرانی برای داشتن وقار ترسیم می شود، وجود سه هزار سال تاریخ خانواده داری است که پشت آن قرار دارد.مسوول کارگروه مدل و لباس کشور به تاریخچه پوشاک اجتماعی بانوان ایرانی اشاره و بیان کرد: شایستگی بانوان ایرانی در پوشاک اجتماعی از دل لباس سنتی ایرانی بیرون می آید که در ادامه این لباس سنتی به چادر رسید، سپس به مانتو و اکنون به وضع آشفته امروزی رسیده است.
وی افزود: یک هنرمند ایرانی کسی است که بتواند مساله مد و لباس را حل کرده و برای دختر جوان و پرنشاط ایرانی و مایل به تحرک امروز، پوشاکی طراحی کند که یادآور تاریخ و هویت زنان ایرانی بوده و در عین حال تحرک داشته باشد و پیشرفت را نشان دهد.
امامی، همکاری رسانه ها با طراحان را ضروری دانست و گفت: این ۲ گروه باید با کمک یکدیگر پوشاک اجتماعی زن ایرانی را با پیشرفت‌گرایی و متانت وی پیوند بزنند تا وقار بانوی ایرانی به بهانه پیشرفت به تاراج نرود، در غیر این صورت حداقل اتفاقی که می افتد سه هزار سال تاریخ خانواده در این کشور به خطر می افتد.
وی در پاسخ به مطالبه طراحان نسبت به حمایت های دولتی گفت: ما نمی دانیم طراحان چه کسانی هستند تا از آنان حمایت کنیم، لذا آنان باید در سامانه “جامع طراحان” ثبت نام کنند، حتی اگر گواهی یا مدرکی برای احراز هویت ندارند، نمونه کار خود را در سامانه ثبت کنند، سرمایه اصلی مد و لباس کشور، طراحان استانها هستند لکن رویکرد کلی جشنواره بین المللی مد و لباس فجر به هر ۲ قشر یعنی هم طراحان منفرد و هم صاحبان ویژندها و صنایع برتر مد و لباس و حجاب مربوط می شود.
مسوول کارگروه مد و لباس کشور اظهار امیدواری کرد که در جشنواره مد و لباس فجر امسال بین وقار و پیشرفت، و میان نوگرایی و اصالت پیوند ایجاد شود.
کارگاه آموزشی مد و لباس اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی به عنوان زیر رویداد دوازدهمین جشنواره مد و لباس فجر کشور با حضور ۲۵۰ نفر از فعالان زن مد و لباس شامل مدرس، دانشجو، مبتدی، مزون دار، خیاط و تولیدکننده پوشاک به مدت یک روز برگزار شد.
تاکنون بیش از ۲۰۰ طراح لباس مربوط به بانوان در خراسان رضوی شناسایی شده اند و از زمان راه اندازی سامانه جامع طراحان توسط کارگروه مد و لباس کشور، ۳۰ نفر از طراحان این استان در آن ثبت نام کرده اند.
