تاریخ تولدهای لاکچری فاجعه‌ای است که بارها در سال‌های مختلف به آن پرداخته شده است. طبق آمار وزارت بهداشت و درمان در روز ۸/۸/۸۸ چهارهزار و صد و نود و پنج نوزاد به دنیا آمدند و طبق آمار منتشرشده در تاریخ ۸/۸/۹۸ هم بیمارستان‌های کشور با افزایش ۲۰ درصدی زایمان مواجه بودند و به نظر می‌رسد این اتفاق در ۹/۹/۹۹ هم تکرار شود.
صبح مشهد– نویسنده : مریم مرادیان نیری
نوزاد نارس
تبیان نوشت: به دنیا آوردن کودک در تاریخی زودتر از زمان مناسب آن چه به صورت سزارین و چه به صورت طبیعی می‌تواند با عوارض و ریسک‌هایی برای سلامتی مادر و کودک همراه باشد. از آنجایی که اغلب افرادی که تصمیم دارند نوزادشان را در تاریخ مشخصی به دنیا بیاورند سزارین را انتخاب می‌کنند، در این مطلب قصد داریم بیشتر در مورد عوارض سزارین، مخصوصا وقتی بدون دلیل پزشکی و زودهنگام انجام می‌شود، صحبت کنیم.
عمل سزارین چیست؟
عمل سزارین یک عمل جراحی برای به دنیا آوردن کودک است که نیاز به برش روی شکم و رحم دارد. سزارین‌های امروزی عموما بی‌خطرند؛ اما به هر حال ریسک‌ها و عوارضی نسبت به زایمان طبیعی و واژینال دارند؛ مخصوصا اگر در تاریخی زودتر از زمان مناسب آن انجام شود.
مشکلات تنفسی به طور کلی به این دلیل در سزارین رخ می‌دهند که زایمان زمانی انجام می‌شود که زمان واقعی وضع حمل نیست. از این رو، مایعات هنوز به طور مؤثر از ریه‌های کودک پاکسازی نشده‌اند.
خوب است بدانید که انجام عمل سزارین لزوماً به این معنی نیست که زایمان‌های بعدی نیز باید از طریق سزارین انجام شوند. خیلی از خانم‌ها توانسته‌اند بعد از زایمان سزارین، از طریق زایمان طبیعی کودک خود را به دنیا بیاورند؛ اما احتمال مشکلات بارداری‌های بعدی افزایش می‌یابد، مثلاً ممکن است جفت دچار مشکلاتی شود. ضمناً احتمال پارگی رحم در بارداری‌های بعدی نیز وجود خواهد داشت، خصوصاً اگر تلاش برای زایمان طبیعی صورت بگیرد. علاوه بر این زمان بستری در بیمارستان و بهبودی بعد از سزارین نیز نسبت به زایمان‌های طبیعی بیشتر است.
البته زمان‌ها و موقعیت‌هایی وجود دارد که سلامت مادر یا کودک در خطر است و اجباراً باید عمل سزارین انجام شود. عمل سزارین توسط پزشک متخصص زنان و زایمان انجام می‌شود. در گذشته برای عمل سزارین از بیهوشی عمومی استفاده می‌شد اما امروزه از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود و ضمناً به جای اینکه رحم به صورت عمودی برش داده شود، به صورت افقی برش می‌خورد.
چه زمانی عمل سزارین لازم است؟
عمل سزارین ممکن است به صورت اورژانسی یا با برنامه‌ریزی قبلی و به صورت انتخاب شده انجام شود.
عمل سزارین در شرایط زیر به صورت اورژانسی صورت می‌گیرد:
. جفت جدا شده (عارضه‌ای که در آن جفت خیلی زودتر از موعد از دیواره‌ی رحم جدا می‌شود)
. روند زایمان به سمت وضع حمل کُند است یا پیش نمی‌رود و با دارو نیز مشکل رفع نمی‌شود
. یک اتفاق یا عارضه‌ی کُشنده رخ داده است (مثلاً قلب جنین ریتم غیرعادی پیدا کرده زیرا اکسیژن‌رسانی خوب صورت نمی‌گیرد)
. فشردگی یا پیچ‌خوردگی در بند ناف روی داده است که بر تأمین اکسیژن برای جنین اثر گذاشته است.
. بند ناف دچار افتادگی شده است (عارضه‌ای که در آن بند ناف پیش از کودک وارد کانال تولد می‌شود)
. سر کودک بزرگ‌تر از آن است که از کانال تولد رد شود.
عمل سزارینِ از قبل برنامه‌ریزی شده در شرایط زیر انجام می‌شود:
. جایگاه کودک در رحم مناسب نیست (پاها یا باسن جلوتر هستند)
. عوارضی مانند هیدروسفالوس رخ می‌دهند (عارضه‌ای که در آن مایعات اضافی در مغز تجمع یافته است)
. جفت دچار مشکلاتی شده است مثلاً جفت سرراهی (جفت در رحم بسیار پایین است و دهانه‌ی رحم را پوشانده است)
. مادر دچار عفونت‌هایی است که ممکن است زایمان واژینال یا طبیعی را برای خودش یا کودک خطرناک کند، مثلاً HIV یا یک مورد فعال زگیل تناسلی
. چند قلویی (برخی موارد)
. رحم مادر قبلاً عمل جراحی شده یا سزارین شده است.
عوارض سزارین برای مادر
. خونریزی زیاد که ممکن است نیاز به تزریق خون داشته باشد
. عفونت در دیواره‌ی رحم
. آسیب به مثانه
. آسیب به روده
. واکنش به بیهوشی یا داروها
. ترومبوز رگ‌های عمقی (ایجاد لخته خون، خصوصاً در رگ‌های عمقی ناحیه پاها یا لگن)
. احتمال خطراتی در بارداری‌های بعدی مثلاً مشکلاتی در جفت یا نیاز به سزارین در زایمان‌های بعدی.
عوارض سزارین برای کودک
مشکلات تنفسی
کودک ممکن است دچار تنفس تند غیرعادی به نام تاکی‌پنه گذرای نوزادی (TTN) شود. مشکلات تنفسی به طور کلی به این دلیل در سزارین رخ می‌دهند که زایمان زمانی انجام می‌شود که زمان واقعی وضع حمل نیست. از این رو، مایعات هنوز به طور مؤثر از ریه‌های کودک پاکسازی نشده‌اند. مشکلات تنفسی معمولاً طی دو سه روز اول بعد از تولد برطرف می‌شوند.
آسیب‌های فیزیکی
هرچند نادر است اما این احتمال وجود دارد که ابزارهایی که طی عمل سزارین استفاده می‌شوند به کودک آسیب بزنند.
تأثیر بیهوشی
استفاده از بی‌حسی موضعی، از احتمال عوارض بیهوشی عمومی برای کودک می‌کاهد؛ اما در برخی موارد، اثرات بی‌حسی موضعی ممکن است به کودک برسد. اما به طور کلی اثرات بی‌حسی موضعی کمتر از بیهوشی عمومی برای کودک است.
افزایش احتمال آسم و آلرژی
برخی گزارش‌ها نشان داده‌اند میان تولد از طریق عمل سزارین و ابتلا به آسم در سال‌های بعدی زندگی کودک ارتباط وجود دارد. مطالعات اخیر نتیجه گرفته‌اند کودکانی که با عمل سزارین به دنیا آمده بودند، بیشتر در معرض ابتلا به آسم قرار داشتند. بچه‌هایی که با سزارین متولد می‌شوند بیشتر احتمال دارد دارای نوعی باکتری در روده‌های خود باشند؛ بچه‌هایی که این باکتری را دارند، بیشتر در معرض ابتلا به آلرژی یا آسم در سال‌های آتی زندگی خود هستند.
احتمال تأخیر در پیوند عاطفی مادر و کودک
در آغوش گرفتن، نوازش کردن و مراقبت و رسیدگی بیشتر در مورد نوزادان نارس یا نوزادانی که با مشکلات مادرزادی متولد می‌شوند، پیوند عاطفی بین مادر و کودک را تقویت می‌کند. نوزادان نارس باید تا جایی که ممکن است از مادر جدا نشوند تا از میزان استرس مادر و کودک کاسته شود. پزشکان می‌گویند تماس پوستی مادر و کودک به‌محض تولد و دست‌کم به مدت یک ساعت تا زمانی که نوزاد برای اولین بار موفق به مکیدن شیر مادر شده و سیر شود ضرورت دارد. این مورد معمولا در سزارین دیرتر از زایمان طبیعی اتفاق می‌افتد.
عوارض زایمان زودتر از ۳۶ هفتگی
بهترین کار این است که صبر کنید تا پروسه‌ی زایمان به طور طبیعی و در زمان مناسب خودش اتفاق بیفتد؛ اما گاهی وقت‌ها نوزادان زودتر از موقع به دنیا می آیند. در شرایطی مثل مسمومیت بارداری زودتر به دنیا آمدن نوزادان بهترین روش برای سالم ماندن آن ها است. اما همچنان خطراتی آن‌ها را تهدید می‌کند.
زایمان زودرس بین هفته ۳۴ تا ۳۶ حاملگی با خطراتی همراه است؛ مثل:
• سندرم دیسترس تنفسی (RDS)
• سپسیس
• مجرای شریانی باز (PDA)
• زردی
• وزن کم هنگام تولد
• مشکل در تنظیم دما
• تأخیر در رشد یا نیازهای خاص
• مرگ
نوزادی که در این شرایط به دنیا می‌آید ممکن است نیاز به بستری در بخش مراقبت های ویژه نوزادان (NICU) داشته باشد و سندرم دیسترس تنفسی، با فاصله از دیگر عوامل، بزرگ‌ترین خطر برای نوزادان متولد در هفته ۳۶ ام است. همچنین نوزادان پسر بیشتر از دختران در معرض این خطرات هستند.
در خیلی از کشورهای جهان تعدادی از زنان، بدون اینکه هیچ توجیه و الزام پزشکی وجود داشته باشد، تصمیم می‌گیرند و برنامه‌ریزی می‌کنند تا به دلایلی نوزاد خود را زودتر از زمان ممکن به دنیا بیاورند. این موضوع در ایران اغلب به دلیل تاریخ تولدهای لاکچری مانند ۸۸/۸/۸، ۹۸/۸/۸ و یا همزمانی با تاریخ تولد پدر یا مادر اتفاق افتاده و پیش‌بینی می‌شود تاریخی که پیش رو داریم یعنی ۹۹/۹/۹ هم تعداد زنان بیشتری تصمیم بگیرند تا نوزادشان را در این تاریخ به دنیا بیاورند و این در حالی است که هیچ تشخیص پزشکی برای آن‌ها داده نشده است.
به نظر می‌رسد با توجه به عوارضی که در زایمان زودتر از موقع، چه به صورت عمل سزارین و چه به صورت طبیعی و تزریق آمپول فشار، وجود دارد برای این کار اصرار نداشته باشید و سلامتی خودتان و فرزندتان را به خطر نیندازید و بگذارید این اتفاق زیبا و مبارک در زمان خودش بیفتند.
منبع: تبیان
