نخستین کتاب چاپسنگی کشور که ۱۹۳ سال قبل در تبریز به چاپ رسیده است، توسط شهروند تبریزی به کتابخانۀ آستان قدس رضوی اهدا شد.
به گزارش صبح مشهد به نقل از گنجینۀ رضوی، استاد بازنشستۀ دانشگاه تبریز در سفر به مشهد مقدس، نخستین کتاب چاپسنگی ایران به قدمت چاپ ۱۲۴۹ قمری که یک جلد قرآن کریم است را وقف کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی کرد. این کتاب میراث خانوادگی این هموطن تبریزی و همسر وی است.
مسئول امور ارزشیابی نسخ خطی آستان قدس رضوی در ارتباط با این نسخه اظهار داشت: در ایران اولین کتابهای چاپ سربی در سال ۱۲۳۳ چاپ شده و نخستین کتاب چاپ سنگی نیز در سال ۱۲۴۹ قمری در تبریز به چاپ رسیده که همین قرآن است.
سیدمحمدرضا فاضل هاشمی تصریح کرد: در انتهای این قرآن کتابت شده که در زمان فتحعلیشاه و ولایت عهدی عباسمیرزا، محمدصالح شیرازی به روسیه میرود و آنجا صنعت چاپ را میبیند و این صنعت را به تبریز منتقل می کند. وی به بخشی از این متن اشاره کرد و گفت: در این متن آمده است: «صنعت انطباع جدید را در آن ملک دیده، اسباب و اثاث آن را به دارالسلطنه تبریز حمل و نقل نمود، دارالانطباعی قرار داد. تیمناً و تبرکاً اول نسخهای که به تاریخ ۲۵ شهر رمضان ۱۲۴۹ از دارالانطباع بیرون آمد، کلامالله مجید ربانی است… .»
فاضل هاشمی افزود: این نسخه به خط خوشنویس مشهور وقت، محمدحسینبن میرزا محمد تبریزی کتابت شده است. وی ادامه داد: سرسورهها به سرخی و دستنویس کتابت شده و تمامی اوراق قرآن نیز به صورت دستی به رنگ سرخ و لاجورد جدولبندی شده است.
این نسخهشناس اضافه کرد: در حاشیۀ صفحات این قرآن، توضیحاتی راجع به آیات از نظر صرف و نحوی و بعضاً معنی نوشته شده است.
همچنین جواد پورعلی، استاد بازنشستۀ دانشگاه تبریز و واقف این اثر بیان کرد: این نسخه متعلق به پدربزرگ پدربزرگم بوده است و دستنوشتههای پدربزرگمان میرحسین جنابی که روحانی تبریز و خوشنویس بود نیز در آن دیده میشود. وی افزود: از آنجا که من و همسرم خانم فاطمه جنابزاده اهری، دخترعمو پسرعمو هستیم، این نسخه به عمو و از ایشان به همسرم رسیده بود و ایشان نذر حرم رضوی کرد.
او در پاسخ به سوال خبرنگار گنجینۀ رضوی که آیا از قدمت این قرآن خبر داشته است ،گفت: بله، میدانستیم قدیمیترین است و از آنجا که خبر داشتیم بهترین و قدیمیترین قرآنها در کتابخانۀ امام رضا(ع) است، همسرم نیت کرد که آن را وقف کتابخانۀ رضوی کنیم. ارزش مادی، اهمیتی ندارد، و آنچه مهم است ارزش معنوی آن است و اینکه این قرآن در اینجا حفظ شود تا نسل آینده ببینند که پیشینیان تا چه اندازه به قرآن و چاپ آن اهمیت دادند.
گفتنی است کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی بیش از ۲۶هزار نسخه قرآن و جزوات قرآنی خطی و چاپسنگی در اختیار دارد و یکی از بزرگترین مخازن نسخ قرآن کریم در دنیا به شمار میرود.
