چند وقت پیش، دخترم از سر کارش اخراج شد. خودش میگوید که یکی از همکارهایش، وقتی برای خواستگاری جواب منفی شنیده، برایش حاشیه درست کرده و مدیرشان راهی به جز اخراج دخترم نداشته است. بعد از این اتفاق، دو ماه دنبال کار بود ولی موفق نشد. این روزها، کمی عصبی است و به تازگی متوجه شدم که در اتاقش، سیگار میکشد. اصلا در خانوادهمان سیگاری نداریم به جز یکی از عموهایش. چه کنم؟
صبح مشهد– آسیبهای روان شناختی ناشی از اخراج شدن بسیار بیشتر از بیکاری صرف است. اخراج شدن، از دست دادن غیرارادی کار است و همین تغییر وضعیت از شاغل بودن به حالت بیکاری فشارهای روانی زیادی به فرد وارد میکند. با این حال، چند توصیه داریم.
گوششنوا داشته باشید
فارغ از هرگونه قضاوت، گوش شنوایی برای شنیدن مشکلاتش باشید. بعد از اخراج شدن، فرد ممکن است احساساتی همچون شرم، طرد شدن و بی توجهی از سوی دیگران و … را تجربه کند. بسیاری از افرادی که شرایط پرفشاری را تجربه میکنند به شدت به دنبال حمایت اجتماعی هستند تا اندکی از مشکلاتشان را تسکین دهند. با توجه به آنچه که در سوال شما واضح به نظر میرسد، فرزند شما با استعمال سیگار سعی در رفع تنش و کاهش این شرایط پرفشار دارد. به شما پیشنهاد میکنیم که عملکردتان را به منظور کاهش یا رفع این موقعیت پرفشار به عنوان عضوی از خانواده مورد ارزیابی و مداقه قرار دهید. آیا در این مدت با فرزندتان صحبت کردهاید؟ آیا بدون سرزنش کردن، با او گفتوگو داشتهاید؟ شما با تایید احساسات فرزندتان(نه الزاما سخنان او) میتوانید نقش آرامشدهنده به مراتب قویتر و سالمتر از سیگار را به عهده بگیرید. تایید احساسات به این معناست که به عنوان مثال اگر فرزند شما احساس غم میکند، این گونه به او بازخورد بدهید: «میتوانم تصور بکنم که چقدر از این موضوع(از دست دادن شغل) ناراحت و غمگینی. شاید اگر من هم جای تو بودم چنین احساسی را تجربه میکردم اما …»
تواناییهایش را به او یادآور شوید
به نظر میرسد که فرزند شما همراه با از دست دادن شغل، اعتماد به نفس خود را نیز از دست داده است. احساس شکست و ناتوانی در انجام کارها نیز از جمله رایجترین نوع رفتار و تفکر در اینگونه افراد است. با شناخت دقیق از تواناییهای فرزندتان در امور مختلف، سطح اعتماد او به تواناییهای خودش را افزایش دهید. این اطمینان را به فرزندتان بدهید که از دست دادن این شغل به معنای پایان راه نیست و حتی میتواند به این موقعیت پرفشار به عنوان نوعی فرصت بنگرد تا با بازیابی تواناییهای خود و کسب مهارتهای مختلف، موقعیتهای شغلی مناسبتری را به دست آورد.
سیگار کشیدن دخترتان امری ثانویه است
با توجه به سوالی که شما مطرح کردید به نظر میرسد که مشکل اصلی و اولیه فرزندتان عدم تنظیم هیجان و ناتوانی در مدیریت صحیح هیجانهای خود است. به نظر میرسد که فرزندتان با اخراج از کار و روبهرو شدن با فشار روانی ناشی از آن به دنبال راهی به منظور کاهش این فشار روانی است و از آن جا که توانایی مدیریت مناسب هیجانهای خود را ندارد، به سمت رفتارهای مسکنگونه موقتی همچون سیگار کشیدن رفته است. چه بسا که اگر در موقعیتهای پرفشار دیگری نیز قرار بگیرد، چنین رفتاری از او سربزند. بنابراین به نظر میرسد که پدیده سیگار کشیدن در فرزند شما امری ثانویه باشد. به عبارتی موقعیت پرفشار زندگی مانند از دست دادن شغل علت اولیه و متعاقب این اتفاق سیگار کشیدن علت ثانویه باشد. به همین دلیل پیشنهاد می شود که شما در ابتدا درصدد کمک به فرزندتان برای رفع علت اولیه مشکل باشید تا صرف سیگار کشیدن. به منظور درمان، تنظیم و مدیریت هیجان و اضطرابهای ناشی از موقعیتهای پرفشار زندگی میتوانید از یک روان شناس کمک بگیرید.
نویسنده : مصطفی نجمی | پژوهشگر اعتیاد