تعیین نام برای کوچه ها و خیابانهای شهری که در نوبت نخست موضوعی ساده و روان به نظر می رسد، در عمل امری پیچیده و پرنکته است که غفلت از پیچیدگیهای عملیاتی آن در گذر توسعه نامتوازن، فقدان بررسی کارشناسانه و برنامه سنجیده سبب برخی سرگردانیها و مشکلات در ارائه خدمات بهینه و بهنگام به شهروندان می شود.
به گزارش صبح مشهد به نقل از ایرنا، مشهد به عنوان دومین کلانشهر بزرگ ایران ۴۰۰ سال پیش فقط شش کیلومتر مساحت داشت اما از حدود ۸۰ سال پیش تاکنون گستره آن از ۶۰۰ کیلومتر فرتر رفته است و همین توسعه با چالشهایی همراه بوده که یکی از آنها ظهور خیابانها و محلات جدید و نامگذاری بر آنها است.
به عنوان مثال، هم اینک ۸۰ کوچه و خیابان در مشهد سه و نیم میلیون نفری نامهای تکراری دارند. این مسئله برای شهروندان و نهادهای خدمترسان نظیر اورژانس، آتش نشانی، پلیس و پست دغدغه ها و مشکلاتی را ایجاد کرده که کم و بیش در دیگر شهرهای بزرگ و متوسط کشور نیز می توان نمونه های آن را یافت.
سر برآوردن غیرقابل انکار این پدیده منجر به برپایی نشستی با حضور مدیران و دست اندرکاران نهادهای مختلف خدمات شهری در محل شورای اسلامی شهر مشهد پیرامون نامهای تکراری معابر و خیابانها و مسائل و مشکلاتش شد.
دغدغه کارشناسی و عملیاتی نهادهای خدمت شهری
مدیرعامل سازمان آتش نشانی مشهد در این نشست گفت: برای ساخت هر ایستگاه آتش نشانی ۳۰ میلیارد ریال هزینه می شود و با ساخت هر ایستگاه زمان رسیدن به محل حادثه سه ثانیه کاهش می یابد. در حالی که برای چند ثانیه زودتر رسیدن آتش نشانان به محل حادثه هزینه های میلیاردی صورت می گیرد، وجود آدرسهای اشتباه و نامهای مشابه معابر برای این سازمان مشکل آفرین شده است.
آتشپاد دوم امیر عزیزی افزود: تعداد عملیاتی که پارسال آتش نشانان مشهدی در آنها به آدرس اشتباه اعزام شدند به تعداد انگشتان دست نبود اما بخاطر حساسیت امر امداد و نجات این رقم هم باید به صفر برسد. در این چارچوب برای بوستانها و مجتمع های مسکونی نیز باید همزمان با نامگذاری خیابانها، شماره ای خاص اختصاص یابد تا هنگام بحران به راحتی بتوان این شماره ها را به اصطلاعات عملیاتی تبدیل کرد.
وی انتخاب نامهای طولانی برای معابر و خیابانها را از دیگر مشکلات گریبانگیر آتش نشانان در زمان امدادرسانی به شهروندان حادثه دیده ذکر و بیان کرد: می‌بایست از انتخاب اینگونه عناوین برای کوچه ها، خیابانها و محلات پرهیز شود.
مسئول ارتباطات و فرماندهی عملیات اورژانس ۱۱۵ مشهد نیز در این نشست گفت: در تماسهای گرفته شده با اورژانس از طریق تلفنهای ثابت مشکلی وجود ندارد زیرا آدرسها بر اساس شماره تماس در سامانه مخابراتی ثبت شده و در دستر قرار دارند.
محمدرضا زمردی افزود: ولی در امدادخواهی شهروندان از اورژانس با استفاده از تلفن همراه، آدرس محل حادثه به خوبی عنوان نمی شود لذا تکنیسنهای اورژانس که برای نجات جان شهروندان با محدودیت شدید زمان در حد ثانیه و دقیقه روبرو هستند با مشکل جدی مواجه می شوند.
رئیس پلیس راهنمایی و ر انندگی مشهد نیز گفت: تغییر نام معابر باید با نظرسنجی از اهالی محل صورت گیرد تا پذیرفته شود.
سرهنگ قاسم علیپور افزود: نامهای مشابه بر کوچه ها و خیابانها و ارائه آدرسهای نادرست از سوی شهروندان با سامانه پلیس ۱۱۰، عامل یک تا پنج درصد تاخیرهای پلیس در ارائه خدمات انتظامی بهنگام است.
بلیعده شدن ۱۴۵ روستا
یک پزوهشگر مشهدشناس به عنوان قدیمی ترین عضو کمیته نامگذاری شهرداری این کلانشهر نیز در نشست نهادهای خدمات شهری در شورای شهر مشهد گفت: از قرن نهم واژه خیابان در شهرسازی باب شد پیرو آن و نخستین خیابانها در مشهد تبریز و اصفهان شکل گرفتند.
مهدی سیدی افزود: ۱۰۰ سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی آمار خانه به خانه در مشهد جمع آوری شد که طبق آن این شهر د ر همان زمان ۷۸ هزار نفر جمعیت و هفت هزار و ۷۶۶ واحد مسکونی داشت اما هم اینک این جمعیت به سه و نیم میلیون نفر رسیده و مساحت مشهد نیز از شش کیلومتر به حدود ۶۰۰ کیلومتر گسترش یافته است.
وی ادامه داد: این رشد نتیجه بلعیده شدن ۱۴۵ روستای دارای هویت در مجاورت مشهد بوده است، روستاهایی نظیر سمزقند که هریک پیشینه، نام تاریخی و هویت قدیمی برای خود داشتند. بر همین اساس هم اینک یکی از معضلات گریبانگیر کمیته نامگذاری این شهر حفظ نامهای قدیمی مشهد و روستاها است اما افرادی می خواهند این نامهای دیرقدمت را از محلات شهر حذف کنند.
این کارشناس گفت: گرچه اینگونه نامها هویت بخش و جزو هویت شهر محسوب می شوند اما دست کم گرفته شدن این موضوع، عجله و دستپاچگی در نامگذاری کوچه ها، خیابانها و محلات هویت مشهد را عوض کرده و محلات قدیمی و هویت بخش این شهر نظیر نوغان کمرنگ شده اند.
لزوم حفظ نامهای قدیمی
وی افزود: تا ۸۰ سال پیش از این “سراب، عیدگاه، سرشور، بالاخیابان و پایین خیابان” محلات مهم و هویت بخش شهر مشهد بودند اما طی این مدت اهمیت این موضوع و نامهای قدیمی و هویتی هر روز کمرنگتر می شوند. برای هویت بخشی به این شهر می بایست اسامی روستاهای قدیم را در قالب محلات کنونی مشهد در حد مقدور حفظ کرد لذا می کوشیم با حراست از نامهای قدیمی که هویت شهر را حفظ می کند، حافظه تاریخی شهروندان را زنده کنیم.
سیدی در ادامه وجود نامهای تکراری بر کوچه و خیابنها را آزاردهنده توصیف و بیان کرد: با این وجود در برابر نامگذاریهای جدید مقاومت وجود دارد. به عنوان نمونه در مشهد سه خیابان با نام “ارشاد” وجود دارد از اینرو تصمیم بر آن شد تا خیابان ارشاد واقع در چهارراه خیام که محل استقرار سازمان نظام مهندسی است به خیابان “خواجه نصیر طوسی” تغییر نام یابد اما ساکنان و اهالی منطقه بر اساس یک نظرسنجی که از آنها صورت گرفت با این اقدام مخالفت کردند.
وی ادامه داد: برای جلوگیری از برخی مقاومتها در مقابل نامگذاریها باید تغییر نام در کمیته نامگذاری شهرداری مصوب و نظرسنجی نیز در خصوص نام انجام شود نه فرایند تغییرنام.
متقاعدسازی افکار عمومی
رئیس شورای اسلامی شهر مشهد نیز در نشست نامهای تکراری معابر و خیابانها و مسائل و مشکلاتش، گفت: برای تغییر نامهای مشابه معابر و خیابانها ابتدا باید با اقدامات و ابزارهای مختلف، فضا و افکار عمومی آماده شود.
محمدرضا حیدری افزود اغناء افکار عمومی و نخبگان را نخستین گام در این مسیر عنوان و بیان کرد: ساز و کار و فرایند تغییر با کمترین هزینه، مرحله بعدی است. کمیته نامگذاری شهرداری باید متغیرهایی را برای تغییر نامهای تکراری معابر تعریف کند. قدمت می تواند یکی از مهمترین شاخصها باشد. هرچه خیابانها قدیمی تر باشند تثبیت نامهای آنها ضروری تر است.
وی ادامه داد: طرح و برنامه نامگذاری و تغییر نامهای تکراری با چارچوب مناسب باید هر چه سریعتر آماده و به صورت آزمایشی عملیاتی شود. وضعیت پلاکهای شهری نیز در مشهد اصلاً مناسب نیست زیرا پلاک گذاریهای کنونی خیلی قدیمی است که باید در این خصوص نیز چاره اندیشی شود.
رئیس شورای شهر مشهد گفت: به موضوع نامگذاری ساختمانها نیز باید ورود کرد زیرا اقدامات سرخود در این زمینه نیز به معنای نقض حقوق شهر است و نباید هر فردی بدون ضابطه بر روی مجتمع محل سکونت خود نامگذاری کند. نامگذاری مجتمع ها و ساختمانها ناشی از پلاک گذاری نامناسب است.
نامهای تکراری
رئیس کمیسیون فرهنگی- اجتماعی شورای اسلامی شهر مشهد نیز در این نشست گفت: هم اینک برای نامگذاری ۸۰ معبر شهری در این کلانشهر از ۳۱ نام و عنوان استفاده شده است.
احسال اصولی افزود: با تثبیت این اسامی و منحصر کردن هر اسم برای یک خیابان ۴۹ معبر را می توان به شکل جدید نامگذاری کرد.
وی ادامه داد: تغییر نام معابر پیچیدگیهای خاص خود را دارد و عموماً این تغییر نامها با مقاومت مردم و ساکنان روبرو می شود.
عضو شورای شهر مشهد نامهای تکراری معابر را موجب سردرگمی مردم و نهادهای خدمترسان همچون اورژانس و آتش نشانی عنوان و بیان کرد: در شهر مشهد به ویژه از جنبه فرهنگی و اجتماعی نامها و اسامی بسیاری از شخصیت‌ها، مفاخر و چهره های شاخص وجود دارد که به جهت محدودیت معابر و نبود معبرهای تازه ساز امکان بهره‌گیری از آنها وجود ندارد.
اغناء افکار عمومی توسط رسانه ها
رئیس مرکز آثار مفاخر دانشگاه فردوسی نیز در این نشست تخصصی گفت: در موضوع تغییر نام خیابانها و معابر اعلام رضایت از سوی شهروندان هموراه کمتر از اعلام نارضایتی بوده است.
سلمان ساکت افزود: بسیاری از نامگذاریهای انجام شده با رضایت عمومی زیاد همراه بوده ولی این رضایت اعلام نمی شود اما در مقابل ناراضیان به سرعت نارضایتی خود را اعلام و منتشر می کنند.
وی هر تغییری را لاجرم همراه با سوگیری از سوی عده ای دانست و ادامه داد: نقش رسانه ها در اطلاع رسانی و اغناء افکار عمومی در جهت تغییر نامها بسیار پررنگ است و می باست از این ظرفیت برای اطلاع رسانی و توجیه افکار عمومی شهروندان استفاده کرد.
رئیس سازمان اجتماعی- فرهنگی شهرداری مشهد نیز گفت: چنانچه در تغییر اسامی خیابانها از نامها و عناوین فاخر استفاده شود مردم اعتراضی نخواهند داشت.
مهدی زارعی افزود: باید در خصوص تغییرنامهای تکراری معابر اقدام کرد به مرور رضایت مردمی نیز حاصل می شود.
نامگذاری نیازمند الگو است
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مشهد هم در نشست “نامهای تکراری معابر و خیابانها و مسائل و مشکلاتش” در محل شورای این شهر گفت: هدف اصلی از نامگذاری معابر و خیابانها تسهیل دسترسیها، رفع موانع زندگی شهری و بحثهای هویتی است. بر این اساس می بایست با توجه به تحولات ذهنی و زبانی در جامعه توجه داشت که نامگذاریها منجر به تسهیل دسترسیها شوند.
محمدجواد استادی افزود: کدگذاری و شماره گذاری در نامگذاریها دسترسیها را تسهیل می کند لذا برای حصول این نتیجه باید برای نامگذاری معابر و خیابانها الگو در اختیار داشت.
وی گفت: تدوین الگو در این خصوص از سوی شورای شهر من جلوگیری از اعمال سلیقه ها، از سهم خواهی گروهها و جریانها نیز جلوگیری می کند.
پرهیز از عملکر جزیره ای
نایب رئیس شورای اسلامی شهر مشهد نیز بر حذف نامهای تکراری از کوچه ها، خیابانها و محلات تاکید و بیان کرد: برای تغییر نام معابر سه مدل مشارکت محور، هویت محور و مدل تلفیقی وجود دارد.
حمیدرضا موحدی زاده افزود: در “مدل مشارکت محور” از مردم برای تغییر نام نظرخواهی می شود. در مدل “هویت محور” نیز به عناصر هویتی در تغییر نام توجه می شود اما در “مدل تلفیقی” هر دو عنصر مشارکت و هویت مورد توجه است.
وی ادامه داد: مدل تطبیقی به نوعی باب طبع کلانشهر مشهد است. هزینه تغییر نام یک خیابان گاهی بیشتر از نامگذاری اولیه است زیرا با تغییر نام یک خیانان اعتراضهایی از سوی ساکنان صورت می گیرد.
عضو شورای اسلامی شهر مشهد گفت: نباید مردم را در تقابل با نامگذاریها قرار داد. جزیره ای عمل کردن باعث خنثی شدن تصمیمات می شود لذا نهادهای مرتبط با نامگذاری نظیر دستگاههای خدماتی، پلیس، اورژانس و آتش نشانی باید در تصمیم گیریهای این حوزه مشارکت داشته باشند.
همچنین در پایان “نشست بررسی نامهای تکراری معابر و خیابانها و مسائل و مشکلاتش” به شهرداری مشهد سه ماه مهلت سه ماهه داده شد تا نسبت به تهیه طرح و برنامه تغییر نامهای تکراری خیابانها و معابر، تعریف شاخصهای لازم آن و همچنین اقدامات تبلیغی و تبیینی اقدام کرده و این برنامه را به کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر مشهد ارائه دهد.
