اختلال شخصیت خود شیفته یا NPD نوعی اختلال شخصیت است که فرد خود را بسیار بزرگ و منحصر به فرد تلقی کرده و بسیار برتر از دیگران می داند. این فرد فقط به نیازها و احساسات خودش توجه کرده و این تصور را دارد که دیگران فقط باید به او توجه کنند. بسیار مغرور است و با دیگران به صورت متکبرانه و تحقیر آمیز برخورد می کند. همچنین افراد مبتلا به اختلال NPD فاقد همدلی هستند و اصلا انتقادپذیر نیستند و همیشه حق به جانب هستند. این افراد بسیار مستعد افسردگی هستند.
فرزانه پیرو احمدی لنگرودی- کارشناس ارشد مشاوره خانواده
صبح مشهد- خودشیفته‌ها کمال طلب هستند؛ یعنی هیچ یک از کارهای دیگران را درست یا قابل تحسین نمی‌دانند.
در روابط خود سلطه‌گر‌ند و در دنیای خیالی خود فردی مشهورند که همه باید به آنها احترام بگذارند. افراد مبتلا به اختلال خودشیفتگی نسبت به دیگر افراد احساس همدلی نشان نمی‌دهند. در عالم خیال و همچنین در رفتارهایشان، خود را بسیار بزرگ و مهم می‌پندارند.
اگرچه آنها به ظاهر اعتماد به نفس بالایی دارند اما این اعتماد به نفس کاذب است و در واقعیت عزت نفس بسیار پایینی دارند و از شخصیت خود راضی نیستند. به بیان دیگر، برخلاف آنچه نشان می‌دهند خود را دوست ندارند.
شیوع این اختلال در آقایان بیشتر از بانوان دیده شده است. علت بروز این اختلال ممکن است به کودکی افراد برگردد و برای آن دو احتمال وجود دارد:
آنها اکثراً والدینی داشته‌اند که موفقیت‌هایشان را در کودکی نادیده می‌گرفته‌اند یا آنها را کوچک می‌شمردند.
این افراد از کودکی پیام خاص بودن دریافت کرده‌اند و مرکز توجه بوده‌اند، اغلب تک فرزندان در معرض این اختلال هستند.
معمولاً شخصیت خودشیفته‌ها در خانه با شخصیت آنها در اجتماع متفاوت است. ممکن است آنها در زندگی خصوصی‌شان، شخصیتی را که تا چند لحظه پیش از خودشان ارائه می‌کردند، لکه‌دار کنند. وقتی آنها یک رابطه عاطفی را شروع می‌کنند، به منظور محافظت از خود در برابر حساسیت بالایشان نسبت به تحقیر و شرم، شروع به تقاضاها و انتقادگری از دیگران می‌کنند و انتظار دارند که به خاطر خاص بودن و رفتارهای خاصشان ستایش هم بشوند. آنها دوست دارند که مرکز رابطه باشند .
برای تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته، فرد باید خود-بزرگ بینی، کمبود همدلی و دست کم پنج مورد از خصیصه‌های زیر را نشان بدهد:
احساس خود بزرگ بینی مانند احساس مهم بودن و اغراق در موفقیت‌ها و استعدادها.
رؤیای قدرت نامحدود، موفقیت، زیبایی و عشق آرمانی.
اعتقاد به خاص و منحصربه‌فرد بودن، و اینکه فقط افراد خاص یا دارای موقعیت بالا می‌توانند او را درک کنند.
نیاز بیش از حد به تحسین.
انتظار نامعقول دریافت رفتارهای خاص و مناسب یا در جهت آرزوهایش.
استثمار دیگران در جهت دستیابی به اهداف فردی خود.
عدم همدلی کافی با احساسات و نیازهای دیگران.
حسادت به دیگران یا اعتقاد به حسادت کردن دیگران به او.
رفتارها یا نگرش‌های متکبرانه.
تلاش برای راضی کردن یک فرد خودشیفته مانند آن است که بخواهید یک چاه بدون انتها را پر کنید. چرا که آنها بلدند چطور نقصی را در تلاش‌های شما پیدا کنند و یا تعریف و تمجیدهایتان را بی‌ارزش کنند. و این باعث می‌شود که شما همیشه در قبال او احساس گناه کنید. اگر هم آنها برای لحظه‌ای راضی بشوند، به سرعت آن را کم اهمیت تلقی کرده و یا درخواست‌های بیشتری را مطرح می‌کنند.
درمان اختلال شخصیت خودشیفتگی
درمان اختلال شخصیت خودشیفتگی دشوار است زیرا افراد مبتلا به این اختلال فکر نمی کنند مشکلی داشته باشند و تمایل دارند همه افراد را مقصر بدانند.
که با درمان‌های متفاوت روان درمانی با محرومیت انتقال (TFP)و درمان‌های مانند (SFT)و موارد دیگر از جمله راه های درمانی افراد خود شیفته است .
و اما نحوه برخورد با فرد خودشیفته:
واکنش نشان ندهید …
سعی کنید از رویارویی مستقیم اجتناب کنید …
به وضوح بگویید که به عمل کردن بیش از حرف زدن نیاز دارید …
مرزها را حفظ کنید …
به خود یادآوری کنید که شما مقصر نیستید …
رفتار آنها را نپذیرید …
در صورت نیاز کمک حرفه ای بگیرید …
بدانید که چه زمانی نیاز به ترک یک رابطه دارید
در حالی که برخی از روابط با افراد خودشیفته می توانند بهبود پیدا کنند، اما بعضی دیگر نمی توانند. با خود صادق باشید و بهزیستی عاطفی خود را در نظر بگیرید، اگر برای درمان اختلال خودشیفتگی در شخص مقابل خود تلاش کردید و نتیجه بخش نبود، توصیه می شود که آن فرد را ترک کنید.
