با وجود خدمات انکارناپذیر آستان قدس رضوی در حوزه های اقتصادی، در بسیاری از محصولات و خدمات، به نظر می رسد آستان قدس در محدوده ای وارد بازار شده که در آن عرصه ها بخش خصوصی وجود داشته و این ورود سبب از بین رفتن تعادل اقتصاد مردمی شده و عملا مجموعه هایی که توان رقابت را نداشته باشند از گردونه حذف می شوند.
به گزارش صبح مشهد به نقل از شهرآرا اینکه اساسا ورود آستان قدس به یک مصداق مشخص از فعالیت اقتصادی در تناقض با اقتصاد مردمی بوده یا خیر؟ و آیا این امکان وجود داشته که در همان صنعت ، آستان قدس در سطح کلان تری وارد بازار شود؟ در ادامه برای داشتن نگاهی از نزدیک به بخشی از فعالیت های جاری آستان قدس با محمد رضا رئیسی مدیرعامل شرکت مسکن و عمران قدس رضوی و رئیس هلدینگ شرکت های ساختمانی به گفتگو نشسته ایم که در ادامه می خوانید.
در حوزه عمرانی چقدر توانسته‌اید خدمات مورد نیاز زائر را فراهم کنید؟
ما در سال‌های پس از انقلاب در جهت ارتقای کار آستان قدس و ساختمان‌ها و رواق‌ها و مواردی که برای زوار حضرت رضا(ع) مورد نیاز بود دستورات قوی داشتیم. اگر اشتباه نکنم مساحت اماکن متبرکه در قبل انقلاب زیر ۹۰هزار متر بود و الان بیش‌از یک میلیون متر است. این اقدامات که انجام شده برای زوار حضرت رضا(ع) معنا دارد. همینجا جا دارد که من گله‌مندی‌ام را مطرح کنم.وقتی می پرسید در حوزه عمرانی چقدر برای زائر کار کردید می گویم به میزانی که آستان قدس برای زوار حضرت رضا(ع) تا کنون اقدام کرده، اعم از ایجاد صحن‌ها، رواق‌ها و کارهای زیربنایی که انجام شده اما در دیگر حوزه‌ها کمتر کار انجام شده است. این زوار برای ورود به شهر جاده می‌خواهد، راه امن می‌خواهد، به این نسبت‌ها هنوز توجه نشده است و همه اش متوجه ما نیست. پس ما آمدیم در بخش زائر و در بخش خدمات به زائر در محدوده حریم حرم اقدامات بزرگی کردیم. حالا می‌آییم می‌پرسیم در بخش راه‌های جنوب به مشهد چه اقدامی شده؟ چقدر آزاد راه داریم؟ نسبت آزاد‌راه استان خراسان رضوی که منتهی به شهر مقدس مشهد می‌شود با نسبت آزادراه‌های استان اصفهان چقدر اختلاف دارد؟ یک برابر؟ دو برابر؟ پنج برابر؟ خیلی اختلاف داریم!
خب اتفاقا یکی از جایگا‌ه‌های ورود فعالیت‌های اقتصادی آستان قدس می‌تواند در همین حوزه‌های زیرساختی تعریف شود. چرا شما در این حوزه‌ها ورود نکردید؟
شما فکر می کنی من این حرف‌ها را برای چه کسی می‌گویم؟ برای نماینده مجلس هم می‌گویم. برای استانداری‌هم دارم می‌گویم. برای دولت هم می‌گویم که آقایان اگر این توازن با همدیگر جلو نرود توسعه نیست و تعادل ندارد. شما نمی‌توانید بگویید ما این همه امکانات ایجاد کردیم ولی هنوز مسائل رفاهی زائر را در بخش انتقال به مشهد، در بخش سکونت در مشهد، در بخش بهداشت و سلامت در مشهد نتوانسته‌ایم برقرار کنیم. در بخش منشور هفت‌گانه رهبری که به تولیت آستان قدس رضوی حجت‌الاسلام‌والمسلمین رئیسی ابلاغ شد، مگر جز این است؟ دستور فرمودند به زائر توجه کنید. امکانی برای اسکان زائر داشته باشید. دستور وقتی در مورد مستضعفان هست تنها شامل مشهد نیست. از جنوب تا شمال و غرب و شرق را شامل می‌شود. خب باید بدانیم برای این کارها چگونه عمل کنیم. یعنی ماموریتی که رهبری بر دوش تولیت گذاشتند بسیار سنگین است. سایر حوزه ها هم متولی هستند.
یکی از نکاتی که اشاره کردید انجام کارهای برزمین مانده توسط آستان قدس رضوی بود. در حوزه اقتصادی و مشخصا عمرانی چه میزان از این کارها را توانسته اید انجام دهید؟
شرکت عمران آستان قدس همان برکت تولد در جنگ را دارد. هنوز هم همان روحیه و حال و هوا را دارد. تونل‌هایی که در رودبار کار می‌کنیم همچنان ۲۴ ساعته است. این همان روحیه است که وظیفه را درست انجام بده. این توفیق را من ۳۱سال پیدا کردم و خودم هم ۴۱سال سابقه مهندسی دارم و پروژه‌های زیادی در خود آستان قدس ساختیم. بیمارستان رضوی، داروسازی ثامن، مجموعه‌های ورزشی آستان قدس. همچنین امروز در حریم حرم بیش از ۷۰درصد ساختمان‌ها از تشکیلات شرکت ما بوده است. ما در مواردی وارد شدیم که کمتر بخش خصوصی امکان اجرای آن را داشتند.
او رقابت کردیم. ما می‌گوییم بلیت استخر ما گران‌تر است، این رقابت نیست. از استان‌های مختلف برای بازدید می‌آیند. از من به عنوان رئیس کمیسیون عمرانی کشور می‌خواهند که برای بازدید به آنجا بروند و ببینند. زمانی که می‌روی متوجه می‌شوی این رقابت نیست. به دیگران نشان می‌دهیم که تویی که می‌خواهی ایجاد گاوداری یا باغ‌داری کنی این کار، با کیفیت است. چرا دائم سیستم دانشگاه از مجموعه باغات آستان قدس بازدید می‌کند؟ یک زمانی می‌گویی رقیب است و قیمت را کم می‌کند تا طرف از میدان خارج شود، اما ما این کار را نکردیم. مدارس آستان قدس در بولوار سجاد شهریه می‌گیرد. اما همان مدارس که بالاترین رقم قبولی در کنکور داده‌اند در منطقه قلعه ساختمان و قلعه خیابان به دانش‌آموزان کمک می‌کند.
در برخی حوزه‌ها شاید شما رقیب نباشید و پیشرو بوده‌اید و هزینه‌های پیشروی خودتان را داده‌اید. اما قبول دارید در برخی جاها اگر آستان قدس سراغ این نمی‌رفت کسی دیگر سراغ این‌ها می‌رفت؟
قبول کنید هر وقت بحث کیفیت وسط بیاید باید حضور هر مجموعه‌ای را بپذیرید. من از شما سوال می‌کنم می‌دانید ما چند کارخانه تلویزیون‌سازی در ایران داریم؟ چهارده تا. حالا یک تلویزیون ایرانی در این شهر به من نشان بده! در کره جنوبی چند کارخانه تلویزیون‌سازی داریم؟ دو تا. کره جنوبی جهان را با دو کارخانه گرفته است؛ کنترل هم می‌شود که با کیفیت انجام شود. حالا شما آمدی و ۱۴کارخانه تلویزیون‌سازی پروانه دادی و زمین و وام را گرفته‌اند. وامش کجاست؟ چه مارکی دارد؟ مشابه ماشین‌هایتان. چند تا کارخانه پراید‌سازی و پیکان‌سازی دارید؟ فکر کنم بالای ۲۰تاست. خب آیا آمدی رقابت را برایشان ایجاد کنی یا رقابت آمده در کمتر شدن کیفیت و خدمات خودش را نشان داده است؟ ما کجای کاریم؟ مدیرانی که نمی‌توانند در جهت ارتقای کیفیت قدم بردارند با آن‌ها برخورد کنیم. تا کی ماشین معیوب از کارخانه بیرون بفرستیم؟ آخر چند بار با مسئول کارخانه یا مسئول کیفی محصول برخورد کردی؟ با کیفیت درست کن اجازه نده جنس خارجی داخل بیاید.
سازمان‌های اقتصادی آستان قدس تا چه زمانی باید رقیب بنگاه‌های اقتصادی خصوصی باقی بمانند؟
به نظر من برای هر موضوعی که در سیستم اقتصادی کشورمان نقطه بحرانی باشد اگر آستان قدس یا هر تشکیلات دیگری برای افزایش کیفیت می‌تواند باید وارد رقابت شود. الان سیستم اقتصادی آستان قدس در حوزه خودرو نیست اما بدانید اگر می‌بود ما هم گران‌تر بودیم و هم با کیفیت‌تر.
ببینید برخی از پروژه‌های سرمایه‌گذاری و اقتصادی بر خلاف جهت حمایت از تولید داخلی قرار می‌گیرد.
من ۶۵سال سن دارم و در کشور دارای حرفم. رئیس کمیسیون عمران نظامات مهندسی کشورم. در این ۳۱سال به عنوان جایی که نوکری در آستان قدس برایم افتخار بوده به آن نگاه می‌کنم. ما شرکتمان پیمانکاری است و می‌تواند اصل تفکرش سود باشد. اما در این ۳۱سال یک نفر مقام بالادستی به من نگفته کیفیت را فدای سود کن.
اما سوال من این است که بخشی از فعالیت‌های اقتصادی و عمرانی آستان قدس در ساخت‌و‌سازها کاملا تجاری است و گریزی هم از آن وجود ندارد. اما انتظار می‌رود که این فعالیت‌ها در راستای برنامه‌های اقتصادی مثل حمایت از تولید داخلی پی‌ریزی شود.
من با سرمایه‌گذاری در پروژه‌ای که بخواهد بشود ویترین خارجی، مخالفم. نه که الان مخالف باشم؛ از قبل هم مخالف بودم. زمانی‌که مجموعه تجاری سپاد می‌خواست به بهره‌برداری برسد آن زمان پیش رئیس وقتش رفتم که یکی از شهرداران مشهد بود و آنجا عنوان کردم که پرده‌ای بزرگ بزن و بگو مغازه‌ها را به کسانی می‌فروشیم که تعهد بدهند جنس خارجی به مغازه‌ها نمی‌آورند. در آن موقع سپاد کی بود؟ چند سال پیش است؟ گفتند مگر می‌شود؟ گفتم بله که می‌شود. شما تابلو بزن بعد می‌بینی سفیر چین شبانه به منزل تو می‌آید و می‌گوید چقدر هزینه کرده‌ای، دو برابر به تو می‌دهم این تابلو را بردار و همه‌اش مال من. پس اگر می‌خواهد ویترین تولیدات چینی شود بگذار با پول خودش بشود! من ایرانی بیایم پول ویترین چین را بدهم که کارگر چینی برود سر کار و کارگر ایرانی بیکار شود؟ یعنی چه؟ من شاید الان ده سال است که سپاد نرفتم، ناراحت بودم و هنوز هم ناراحتم. خودم یک مجموعه تجاری بود که داشتیم رهایش کردم. چون با من هم‌خوانی نداشت.
ولی در مقابل پروژه‌های بزرگی مثل مشهد مال و جهان مال در همین شهر هست که آستان قدس هم وارد شده است و شاید در ادامه ویترین فروش کالاهای خارجی هم بشود.
من با این دو پروژه‌ای که از من سوال می‌کنید که آستان قدس در آن‌ها وارد سرمایه‌گذاری شده آن هم می‌دانید که آورده آستان قدس فقط زمین است نه پول. شاید اگر من جزء عوامل فروش بودم قیمت زمین را کارشناسی می‌کردم و آن را می‌فروختم و پول آن را باز به تولید برمی گرداندم و نه به ویترین. هر چند که آنجا الان کار می‌کنیم ولی به صورت پیمانکار هستیم. به ماهیت موضوع توجه کنیم که می‌خواهم بگویم پولی را که آنجا هزینه می‌شود، می‌توان به بخش تولید برد.
در مقابل چه پروژه‌هایی دارید؟
در مقابلش می‌گویم داروسازی ثامن، می‌گویم کتابخانه رضوی، کتابخانه کرمان، کتابخانه یزد، مزرعه نمونه، هم تولید علم و هم تولید داخل.
هیچ ربطی به جناح چپ و راست نداریم
علت وجودی شرکت عمرانی آستان قدس رضوی ریشه در فرهنگ و انجام دستورات را دارد. در سال‌های ابتدای جنگ شهر هویزه با تخریب‌های بسیار فراوان و دور شدن مردم و خانواده‌ها از شهرها مواجه شد و بعد از اینکه مجددا توسط نیروهای توانمند ما شهر را بازپس گرفتیم، حضرت امام خمینی(ره) به آستان قدس رضوی دستور دادند که آستان قدس هویزه را بساز، یعنی هنوز شرکت و فعالیت‌های عمرانی خاصی هم تحت این عنوان در کار نبود.
در راستای اجرای این دستور حضرت آیت‌ا… واعظ طبسی که خدوند ایشان را رحمت کند دستور دادند که جمعی از متخصصین جمع شوند و محیط را برای ساخت شهر هویزه آماده کنند.
خب این کار انجام شد و بیش از دو سال طول کشید و شهر هویزه توسط آستان قدس ساخته شد. حالا بعد از اتمام ساخت شهر هویزه و ایجاد کردن یکسری امکانات فراوان چه ماشین‌آلات و چه تجهیزات و چه نیروهای انسانی؛ خب این‌ها کجا باید بروند؟
خب کار تمام شد و کلید شهر را به فرماندار دادیم و برگشتیم. گروه‌هایی که ماندند تشکیل شرکت عمران رضوی را با موافقت مقام عظمای تولیت در آن موقع دادند. یعنی این شرکت یک شرکت زاییده از جنگ است. شاید بگویید که ایجاد یک شرکت برای آستان قدس چه خاصیتی دارد؟ این شرکت به آن صورت ایجاد شد و در شهر هویزه هسته اصلی و نیروهای انسانی و تجهیزات در همان زمان ایجاد شد؛ بعد آمدیم این را ثبت کردیم و این شرکت در ادامه در سال۶۲ که به ثبت رسید در جهت اقدامات عمرانی و همکاری‌های عمرانی با دولت‌ها همکاری می‌کند. ما توفیق داشتیم در این سال‌های گذشته صدها کیلومتر راه‌آهن و راه و آزاد‌راه احداث کنیم. این‌ها در بحث خدمت با دولت است.
موفق شدیم به عنوان یک دریچه از آستان قدس به دولت در این ۳۳سال خدمت در تمام مقاطع از رئیس جمهور‌های وقت تقدیر بگیریم؛ از وزرای وقت تقدیر بگیریم؛ این خیلی مهم است. کارمان را هم با کیفیت و هم در زمان کوتاه‌تر انجام دادیم. این مواردی بوده که شرکت توانسته یک خانواده بیش از هزار نفری را در جهت عمران مملکت داشته باشد که قدم برمی دارد. به گونه‌ای که در تمام دولت‌ها مورد اعتماد مجریان پروژه‌های عمرانی قرار گرفتیم.
عده ای هم که ما را به راست و عده ای هم که ما را به چپ متصل می‌کردند بدانند از هر دولتی که روی کار آمد توانستیم تقدیرنامه بگیریم، چرا که خوب عمل کردیم. هیچ ربطی هم به چپ و راست ندارد.
آیا با محصول بی کیفیت برخورد کردیم؟
الان ما در داروسازی ثامن از بابت دارو واقعا حرف اول را می‌زنیم و رقابت می‌کنیم. من برای شما یک حرفی را اصلا بگویم. می‌گویی که می‌خواهیم دستور رهبری را برای جلوگیری از قاچاق پیاده کنیم. من می‌پرسم آیا کارخانه یخچال‌سازی به این فکر افتاده یخچالی بسازد با این مشخصات کیفی یا باید برایش رقیب ایجاد کرد؟ آستان قدس در اینجا قرار دارد. در یکسری از حوزه‌ها چرا برای فلان کارخانه رقیب ایجاد نمی‌کنید؟ چرا درِ کارخانه بی‌کیفیت را نمی‌بندید؟ چرا اصلا در ادامه دستور رهبری نمی‌گویید مهندس‌هایی که برای کنترل کیفیت جنس از کارخانه معرفی شدند، اگر جنس با کیفیت نبود در مرحله اول تذکر در مرحله دوم کتبی و در مرحله سوم زندانی‌شان می‌کنیم. من می‌گویم به من یک کولری بدهید که کم‌مصرف باشد. چرا من نباید ماشینی سوار شوم که هر صد کیلومتر ۵لیتر بنزین مصرف کند؟ آن رقابت در کیفیت حرف اصلی را می‌زند و آن رقابت لازم است و نمی‌توانیم بگوییم نباش.
