پروژه پرمناقشه کمربند جنوبی مشهد در چه تاریخی متولد شد؟
صبح مشهد– احداث کمربند جنوبی مشهد که تسهیل در تردد و کاهش بار ترافیکی در محورهای جنوبی شهر از جمله اهداف اولیه ایجاد آن بیان شده بود، در سال ۱۳۹۰ و در دوران شهرداری سید محمد پژمان در دستور کار معاونت فنی و عمران شهرداری مشهد قرار گرفت و تملک اراضی واقع در این محور نیز به سازمان زمین و مسکن شهرداری واگذار شد. این پروژه که مدافعان و طراحان، از آن به عنوان یکی از حیاتی‌ترین شاهراه‌های ارتباطی در جنوب مشهد نام می برند، از انتهای بولوار شهید برونسی تا اتوبان باغچه و حدود ۲۷ کیلومتر پیش بینی شده و راه دسترسی از طرقبه و شاندیز به سمت غرب و شرق مشهد را فراهم می کند. بر اساس طرح اولیه، قرار بود ۱۰ تقاطع غیرهمسطح، پنج تقاطع همسطح و هشت دوربرگردان غیرهمسطح در این مسیر ایجاد شود تا هم تردد در مسیر جنوب شهر آسان تر شود و هم بار ترافیکی بیشتری را کاهش دهد. پس از انجام مقدمات این پروژه، دی ماه سال ۹۱ بود که عملیات اجرایی فاز نخست پروژه کمربند جنوبی مشهد به طول ۱۲ کیلومتر بر اساس آن چه شهرداری مشهد اعلام کرده است، پس از اخذ مصوبات لازم از جمله مصوبات کمیسیون ماده ۵، شورای عالی ترافیک شهرهای کشور و شورای برنامه ریزی استان آغاز به کار کرد. اقدامات اجرایی برای ساخت این پروژه در طول سال های مختلف (یک سال در دوران شهرداری سید محمد پژمان، حدود ۴ سال در دوران شورای چهارم و شهرداری سید صولت مرتضوی و کمتر از یک سال نیز در دوران شورای پنجم و شهرداری قاسم تقی زاده خامسی) نیز ادامه داشت تا این که در آخرین روزهای سال ۱۳۹۶ (دوران مدیریت شهری تقی زاده خامسی)، پس از پیشرفت بیش از ۸۰ درصدی فاز یک پروژه و همچنین هزینه کرد بودجه حدود ۱۸۰۰ میلیارد ریالی، این پروژه به دنبال تشدید اعتراضات گروه‌ها و سمن‌های زیست محیطی و با دستور دادستان وقت مشهد و با تصمیم شورای حفظ حقوق بیت المال متوقف شد. شنیده می شد اختلاف نظرها بین تقی زاده خامسی شهردار وقت مشهد و قاضی صادقی دادستان وقت مرکز استان از دلایل صدور دستور توقف این پروژه بود.
مخالفان و معترضان درباره کمربند جنوبی چه می گویند؟
و اما حرف و علت مخالفت با اجرای پروژه کمربند جنوبی چه بود؟ سمن های محیط زیستی به عنوان یکی از مخالفان جدی اجرای پروژه کمربند جنوبی معتقد بودند که ساخت این کمربند منجر به تخریب کوه ها، منابع طبیعی و ارتفاعات جنوبی شهر می‌شود. یکی از مواضع انتقادی و محور مخالفت ها با اجرای کمربند جنوبی مشهد، نبود پیوست زیست محیطی در این پروژه بود. فعالان محیط زیستی اعتقاد داشتند که ساخت این کمربند و تخریب کوه‌های اطراف موجب افزایش ریزگرد‌ها و گسترش آلودگی هوا در مشهد، تقویت امکان وقوع سیلاب و از بین بردن منابع طبیعی از جمله آبراهه ها و چشمه های موجود در ارتفاعات می‌شود. از سویی دیگر مدیران و مسئولان اجرایی و همچنین مدافعان اجرای این پروژه ضمن قبول ضرورت تهیه پیوست زیست محیطی برای احداث کمربندجنوبی این پرسش را مطرح کردند که اگر این طرح مشکلاتی برای محیط زیست دارد، چرا در زمان مطالعات ابتدایی آن، این مشکلات بررسی نشد و چرا در طول پنج سال اجرای این پروژه مخالفتی صورت نگرفت؟ و این که چرا مخالفت هایی که به توقف پروژه انجامید در زمانی طرح شد که فاز نخست آن بیش از ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشت و ۱۸۰ میلیارد تومان نیز برای آن هزینه شده بود؟
مخالفت هایی که رنگ و بوی سیاسی گرفت
به هرحال توقف طرح، ماه ها ادامه یافت و بیم آن می رفت که این توقف موجب هدررفت مبلغ هنگفتی از بیت المال و سرمایه شهر شود؛ از همین رو مدیریت شهری در دوران شهرداری محمدرضا کلایی تصمیم به تعیین تکلیف این پروژه گرفت؛ تصمیمی که در نهایت با مصوبه ستاد تدبیر (متشکل از دستگاه هایی از جمله استانداری، دادگستری، مدیریت شهری و…) منجر به تعریف کاربری تفرجگاهی به جای کاربری ترافیکی در این پروژه شد و عملا بحث ادامه ساخت پروژه کمربندجنوبی منتفی شد. با آغاز به کار دوباره اقدامات اجرایی برای مهیا کردن ملزومات مدنظر در این پروژه برای تبدیل آن به کاربری تفرجگاهی از جمله ساخت پارکینگ، سرویس های بهداشتی، مسیرهای دوچرخه و پیاده روی و… دوباره اعتراضات گروهی از سمن های محیط زیستی آغاز شد که معتقد بودند این اقدامات پوششی بوده و برای ادامه پروژه کمربند جنوبی انجام می شود و تخریب محیط زیست و کوه را به دنبال دارد. شهردار مشهد پس از این اعتراضات در جمع فعالان محیط زیستی و مخالفان حضور یافت و در جلسات مختلف بر این موضوع تاکید کرد که شهرداری مشهد در این دوره هیچ تصمیمی برای ادامه پروژه کمربند جنوبی ندارد و اقدامات اجرایی در این پروژه برای فراهم کردن یک تفرجگاه جدید برای مردم مشهد است؛ تفرجگاهی که از آن با عنوان «کوه پارک» یاد کرد. کلایی شهردار مشهد در اظهارات متعدد خود در این زمینه تاکید کرده است که تا زمانی که پیوست زیست محیطی پروژه کمربند جنوبی آماده نشود اقدامی برای کمربندجنوبی انجام نخواهد شد اما تا زمان تهیه پیوست زیست محیطی به منظور استفاده بهینه از ظرفیت ایجاد شده در این منطقه، مردم از آن به عنوان یک منطقه تفرجگاهی با عنوان کوه پارک استفاده کنند.با وجود تاکید شهردار مشهد به تصمیم قطعی شهرداری در تبدیل پروژه کمربند جنوبی و ارتفاعات جنوب به تفرجگاهی برای تمام مردم مشهد تا زمان اتمام مطالعات زیست محیطی، اما حجت الاسلام والمسلمین پژمان فر یکی از نمایندگان مردم مشهد در مجلس با مواضع مخالف همچنان علیه اقدامات شهرداری در راه اندازی «کوه پارک» برای مردم مشهد موضع می گرفت؛ مواضعی که با وجود شفافیت مدیران شهری در بیان جزئیات اقدامات اجرایی در پروژه کمربند جنوبی، رنگ و بوی مخالفت سیاسی به خود گرفت.غلامعلی صادقی رئیس کل دادگستری استان که زمانی دستور توقف پروژه کمربند جنوبی را صادر کرده بود،۱۸ خردادامسال در نشست پرسش و پاسخ قرارگاه دانشجویی صیانت از ارتفاعات جنوبی مشهد گفت: شخصا از کمربند جنوبی بازدید کردم و طبق نظارت های ما و گزارش هایی که از مجری این عرصه دریافت می شود، تناقضی با مصوبات ستاد تدبیروجود ندارد.
همچنین تورج همتی مدیرکل محیط زیست خراسان رضوی نیز در گفت و گویی با پایگاه اطلاع رسانی شهرداری مشهد که ۲ تیرماه امسال منتشر شد، با اشاره به اقدامات شهرداری مشهد در توسعه فضای سبز و ایجاد «کوه پارک» اظهار کرد: در بازدیدی که از ارتفاعات جنوبی داشتیم فضاهای سبز این منطقه از سوی شهرداری مشهد توسعه بسیار خوبی داشتندو خوشبختانه در آینده شاهد یک تنفس گاه جدید برای نفس کشیدن شهر خواهیم بود.حجج اسلام بحرینی و پژمان فر و همچنین کریمی قدوسی و رحمانی چهار نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی نیز در بازدید عصر یک شنبه گذشته از پروژه کوه پارک که با حضور جمعی از مدیران شهری و استانی برگزار شد، بر ضرورت حفظ پروژه کوه پارک برای استفاده مردم از آن و دوری از کاربری ترافیکی در این پروژه تاکید کردند.نهادهای نظارتی و دستگاه های ذی ربط طی روزهای گذشته در بازدیدهای خود از پروژه کوه پارک، بر اقدامات شهرداری در تبدیل این منطقه به یک تفرجگاه صحه گذاشتند.
مصالح شهر ذبح دعواهای سیاسی نشود
روزنامه خراسان در این زمینه از گذشته ضمن تاکید بر ضرورت توجه به دغدغه های محیط زیستی و لزوم تهیه پیوست زیست محیطی برای این پروژه، مطالبه گر تعیین تکلیف این پروژه بر زمین مانده بوده است تا سرمایه مردم که بعد از این سال ها بیش از ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی در فاز یک داشته ، خاک نخورد. هم اینک نیز این مطالبه وجود دارد که تا زمان تهیه پیوست زیست محیطی برای پروژه کمربند جنوبی ، استفاده بهینه از بستر ایجاد شده در این منطقه به عنوان کوه پارک و منطقه ای تفرجگاهی برای مردم مشهد ، مد نظر قرار گیرد و نتایج مطالعات زیست محیطی کمربند جنوبی هر چه بود، همگان به آن تمکین کنند. اما حالا که تمامی تصمیم گیران، متولیان و دستگاه های نظارتی هم نظر شده اند که از این بستر به عنوان ظرفیتی برای ایجاد یک منطقه تفرجگاهی جدید برای مردم مشهد استفاده کنند، پژمان فر نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس و برخی رسانه ها بدون پیشنهادی عملیاتی و اجرایی همچنان ساز مخالف کوک می کنند و مخالفت خود را ابراز می کنند؛ مخالفت هایی که گویی رنگ و بوی سیاسی یا باج خواهی به خود گرفته است. بنابراین حال که این اجماع متولیان و ناظران صورت گرفته و دستگاه هایی از جمله محیط زیست، دادستانی، برخی نمایندگان مشهد و مدیریت شهری نظرات مشترک و نزدیک را درباره این پروژه دنبال می کنند، باید پروژه ای را که قرار است برای مردم مشهد باشد اجرایی کرد و از سیاسی بازی دوری جست، نباید مصالح شهر ذبح دعواهای سیاسی شود.
فراخبر
مصداق انتقادات مقام معظم رهبری درباره ارتفاعات جنوب چه بود؟
«در مشهد – شهر ما – من رفتم دیدم طرف ارتفاعات جنوب شهر که درواقع مرکز تنفّس شهر است، دارند افرادی آن بالا خانه می سازند، هتل می سازند، ساختمان های چند طبقه می سازند؛ این ها بد است، این ها غلط است؛ جرم بدانید این ها را. یکی از کارهای اساسی «جرم‌انگاری» در قانون است؛ این ها را باید جرم دانست در قانون و این کسانی که این کارها را می کنند تعقیب قضایی کرد. صِرف این که بروند قلع بنا بکنند، کافی نیست؛ که آن را هم متأسّفانه در مواردی نمی کنند، کوتاهی
می کنند.» بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار مسئولان و فعالان محیط زیست، منابع طبیعى و فضاى سبز – ۱۷ اسفند ۹۳
یکی از مواردی که مخالفان در بیان مخالفت شان با پروژه کمربند جنوبی مطرح می کنند، بیانات مقام معظم رهبری در این زمینه بوده است. برآیند فرمایش های رهبری در اسفند ۹۳ جلوگیری از ساخت و سازهای تجاری و مسکونی در ارتفاعات جنوبی شهر با تمرکز بر پروژه آبادگران بوده است نه هر فعالیت عمرانی در ارتفاعات جنوب مشهد.
منبع: روزنامه خراسان
