اشتغال بالا در رکود بازار

چندی پیش دکتر نوبخت در نخستین نشست خبری خود در سال ۹۵، با اشاره به ورود ۸۲۷ هزار نفر به بازار کار در سال ۹۴ عنوان کرد، از بین این جمعیت ۶۶۷ هزار نفر وارد بازار کار شدند.
سخنگوی دولت همچنین یادآور شد، پیش‌بینی دولت برای سال ۹۵ رشد اقتصادی بین ۵ تا ۶ درصد است. این آمار، واکنش‌های متفاوتی را در بین صاحب‌نظران به همراه داشت و عده‌ای این میزان اشتغال را متناسب با وضعیت رکودی کشور و همچنین نرخ رشد‌ اقتصادی۷/۰درصدی مرکز آمار برای سال ۹۴ ندانستند.
منتقدان بر این باورند که براساس تحقیقات انجام‌شده در اقتصاد ایران ، ایجاد هر ۱۰۰ هزار نفر شغل در ایران نیازمند یک درصد رشد اقتصادی است و بدین ترتیب برای ایجاد ۶۶۷ هزار نفر شغل در سال گذشته باید بیش از ۶ درصد رشد اقتصادی در سال ۹۴ پدید می‌آمد که چنین نشده است.
حتی علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز بارها به ایجاد ۱۰۰ هزار شغل به ازای یک درصد رشد اقتصادی اشاره کرده است. اما نکته حایز اهمیت دراین‌باره ضعف پایه علمی تناسب ایجاد اشتغال ۱۰۰ هزار نفر به ازای یک درصد رشد اقتصادی است، زیرا میزان اشتغال ایجادشده توسط یک درصد رشد اقتصادی به جنس رشد اقتصادی بستگی دارد. به‌عبارت دیگر باید دید عامل ایجاد رشد اقتصادی فعالیت‌های اقتصادی کار محور بوده‌اند یا فعالیت‌های سرمایه محور.
برای مثال اگر یک درصد رشد به دلیل افزایش فروش نفت خام باشد نمی‌توان از آن انتظار ایجاد اشتغال چشمگیری داشت و اگر یک درصد رشد به دلیل فروش خودروها با وام دولتی باشد، نمی‌تواند تأثیر بسزایی در اشتغال ایجاد کند.  اما آنچه بیش از نرخ رشد اقتصادی، صحت ایجاد اشتغال ۶۶۷ هزارنفری را زیر سؤال می‌برد، برآوردی است که مرکز پژوهش‌ها از رشد ارزش‌افزوده فعالیت‌های اقتصادی در سال ۱۳۹۴ داده است.
براساس برآورد مرکز پژوهش‌ها، در سال ۹۴ بخش ساختمان، صنعت و خدمات همگی دارای ارزش افزوده منفی بوده‌اند که این نشان دهنده رکود گسترده در این بخش‌هاست.
علت رکود گسترده اقتصاد ایران در سال ۱۳۹۴ را می‌توان چالش اساسی کمبود تقاضای مؤثر دانست. از شواهد مهم تأییدکننده این موضوع می‌توان به افت درآمدهای نفتی از اواسط سال ۱۳۹۳، کاهش شتاب رشد درآمدها و هزینه‌های جاری دولت، کاهش تشکیل سرمایه ثابت ناخالص دولتی و خصوصی و کاهش صادرات غیرنفتی اشاره کرد. و این رکود گسترده را می‌توان بزرگ‌ترین علامت سؤال در برابر اشتغال ۶۶۷ هزارنفری دانست.
بنابراین در زمینه آمار اشتغال چند سؤال مهم وجود دارد:
نخست با توجه به رکود بخش‌های اقتصادی، ۶۶۷ هزار شغل در کدام بخش اقتصاد ایران به وجود آمده است؟
دوم چرا اشتغال این حجم از بیکاران نتوانسته است در کم کردن رکود و افزایش رشد اقتصادی راهگشا باشد؟
همچنین به ازای به وجود آمدن این مشاغل، چه مقدار شغل از بین رفته است؟
اما گذشته از وضعیت اشتغال در سال ۹۴ باید دید اشتغال در سال ۹۵ به چه میزان خواهد بود.  اگر تمام پرسش‌ها را در مورد آمار اشتغال سال ۹۴ کنار بگذاریم و فرض را بر صحت آمار دولت بگیریم می‌توان از دولت انتظار داشت حالا که با نرخ رشد ۷/۰درصدی توانسته است ۶۶۷ هزار شغل ایجاد کند و از طرفی پیش‌بینی نرخ رشد ۵ تا ۶ درصدی را برای سال ۹۵ دارد ، وضعیت اشتغال در سال ۹۵ باید بیش از سال ۹۴ رونق داشته باشد.
البته تحقق این میزان رشد به مسایلی مانند تحقق سرمایه‌گذاری خارجی ، قیمت نفت
و … بستگی دارد.