غفلت والدین از پاسخ به ۴ نیاز اصلی دوره نوجوانی، تلاش‌شان برای پیشگیری از سیگاری‌شدن فرزندشان را بی‌ثمر می‌کند
نویسنده: صدیقه معدنی| کارشناس‌ارشد روان‌شناسی
صبح مشهد- در دوره نوجوانی، خیلی‌ها دنبال ژست‌ها و تیپ‌های خاص هستند تا متفاوت بودن خود را در بین افراد جامعه به‌خصوص به اطرافیان نزدیک نشان دهند. مصرف سیگار در این سن‌و‌سال، نیاز به حس بزرگ سالی و داشتن ژست خاص را برای نوجوان رفع می‌کند. چیزی که در این مسئله مهم است، شناخت یک سری نیازهای نوجوانان توسط والدین و رفع اصولی آن‌هاست که کمک زیادی به واکسینه شدن فرزندشان در برابر استعمال سیگار و دخانیات خواهد کرد. در ادامه نکاتی در همین باره مطرح خواهد شد.
عوامل زمینه‌ساز سیگاری شدن نوجوان
بسیاری از پسران نوجوان، تصور می‌کنند که با هر پکی که به سیگار می زنند، احساس مردانگی می کنند و شخصیت آن‌ها کامل‌تر دیده می‌شود. تقلید از پدر و مادر و اطرافیان هم تاثیر زیادی در سیگاری شدن نوجوان دارد. اضطراب، تنش، محرک‌های شدید روانی و ناراحتی‌های خانوادگی عوامل عمده زمینه‌ساز برای روی آوردن به سیگار هستند. نوجوان با مصرف سیگار به آرامش کاذب دست می‌یابد و با پنهان کردن مشکل خود از خانواده هر روز بیش از پیش به دوستان هم دردش روی می‌آورد. در تحقیقات صورت گرفته در علل گرایش نوجوان به سیگار نگرش مثبت خانواده به سیگار به خصوص پدر و در وهله بعد تمایل دوستان، موجب ترغیب نوجوان به مصرف سیگار می‌شود. میزان مصرف افراد سیگاری، با ایجاد تشدید مسائل روانی افزایش می‌یابد و گاه به حدی می‌رسد که جای خواب و خوراک را هم می‌گیرد. دوری از خانواده، بیکاری، محرک‌های روانی، اصرار دوستان و خویشان و حتی علاقه شخصی، کسب لذت و تقلید و خودنمایی، ناآشنایی با مهارت نه‌گفتن و حل‌مسئله از عوامل مؤثر در روی آوری به سیگار است.
به این ۴ نیاز نوجوان تان پاسخ دهید
شناخت ویژگی‌های دوره نوجوانی برای پیشگیری از سیگاری شدن آن‌ها، مسئله‌ای است که کمتر به آن توجه می‌شود. در این دوره نوجوان به دنبال یافتن هویت خویش، در مسیر شکل دادن به شخصیتى متکى به خود گام برمى‌دارد. به همین دلیل است که نوجوان گاهی با والدینش به مجادله و مناقشه می‌پردازد و نمی‌خواهد نظرات آن‌ها را بپذیرد. او می‌کوشد مقام و منزلت خاصی بین دوستان و همسالانش کسب کند، به مرور رفتارها و خصلت های اجتماعی او ظاهر می‌شود، علیه بعضی از آداب و رسوم خانوادگی‌اش می‌ایستد و از این کارش لذت میبرد. اما ۴ نیاز نوجوانان که اگر والدین به آن‌ها پاسخ دهند، در مسیر پیشگیری از سیگاری‌شدن آن ها قدم بزرگی برداشتند، عبارت اند از:
نیاز به محبت
پاسخ به این نیاز از طرف اطرافیان به خصوص پدر و مادر، باعث می‌شود که او برای کسب محبت دوستان و توجه آن‌ها، در دام سیگار و دیگر مواد دخانی نیفتد.
نیاز به تعلق خاطر
داشتن تعلق خاطر به گروه‌ها در نوجوانی مسئله بسیار مهمی است. اگر پدر و مادری روی دوست‌های فرزندش هیچ نظارتی نداشته باشد و نتواند در مسیر دوست‌یابی به او کمک کند تا در گروه‌های مثبت و موفق عضو شود، این نیاز او را نادیده گرفته است. پنج‌شنبه گذشته در صفحه اول زندگی‌سلام، مباحث جامعی در همین باره مطرح شد که از طریق آرشیو سایت روزنامه خراسان قابل دسترسی است.
نیاز به موفقیت
موفقیت در زندگی و تحصیل، به تلاش و پشتکار نیاز دارد. بنابراین همراهی با نوجوان در این مسیر، کمک زیادی به او می‌کند تا برای موفقیت و احساس موفق بودن، دست به کارهای اشتباه و آسیب‌زا نزند.
نیاز به پیشرفته‌شدن
منظور از پیشرفته‌شدن، احساس ارزشمندی است. نوجوانی که پیشرفت کرده و احساس ارزشمندی را تجربه کند، اعتماد به نفس او بالا می رود و حداقل برای رفع این نیاز، تصمیم به مصرف سیگار نخواهد گرفت.
نکته پایانی
امیدوارم با مطالعه خصایص نوجوانی و آگاهی از آن‌ها بتوانید ارتباط بهتری با نوجوان‌تان برقرار کنید تا تلاش‌های‌تان جنبه پیشگیرانه داشته باشد، قبل از آن‌که دیر شود و فرزندتان در دام چنین مشکلاتی بیفتد. در ضمن، این روزها در سالن‌های مطالعه، بدن سازی، آرایشگاه‌ها و … به‌بهانه تناسب‌اندام، زیبایی، افزایش حافظه و … به نوجوانان پیشنهاد استعمال مواد مخدر داده می‌شود که باید این باورهای غلط در جامعه اصلاح شود. در این میان خانواده‌ها بیش از دیگر گروه‌های اجتماعی در پیشگیری از سیگاری شدن نوجوانان نقش دارند. ارائه آموزش‌های لازم قبل از ۱۵ سالگی، تلاش برای کاستن فشارهای روانی، تشویق و تقویت به موقع موفقیت‌ها، فراهم کردن تفریحات سالم و سازنده و درونی کردن ارزش‌ها در پیشگیری از روی آوردن نوجوان به سیگار تاثیر زیادی دارد.
