بیش از هرزمان دیگری به زندگی روی سیارههای دیگر نزدیکیم، اما اولین انتخاب ما یعنی مریخ، چالشهای زیادی پیش‌‌‌روی فضانوردان قرار میدهد
صبح مشهد- رفتن به فضا و زندگی روی سیارههای دیگر آرزوی دیرینه بشر بوده و حالا این رؤیا در حال تبدیل شدن به واقعیت است. سازمان‌های دولتی مانند ناسا و دیگر شرکت‌های خصوصی هوافضایی مثل اسپیس‌ایکس در تلاش هستند در دهه ۲۰۳۰ انسان را به مریخ بفرستند. هدف نهایی آن‌ها علاوه بر کاوش در فضا، این است که تا ماه‌ها آن جا بمانند؛ اما انسان چگونه می‌خواهد در مریخ زندگی کند؟ چه هوایی را تنفس کند و در نهایت چگونه از چالش‌ها و خطراتی که بر سر راهش قرار دارند جان سالم به در ببرد؟ «زومیت» در مطلبی به این پرسش‌ها پاسخ داده که بخش‌‌‌هایی از آن را در ادامه خواهید خواند.
سفر به مریخ چقدر طول می‌کشد؟
سفری یک طرفه به سیاره سرخ تقریبا ۹ماه به طول می‌انجامد؛ اما برای سفر رفت و برگشت به ۲۱ ماه زمان نیاز است زیرا تقریبا باید ۳ ماه صبر کنید تا مطمئن شوید زمین و مریخ در موقعیت مناسبی قرار دارند. نزدیک‌ترین فاصله زمین و مریخ، ۵۴٫۶ میلیون کیلومتر، دورترین فاصله آن‌ها ۴۰۱ میلیون کیلومتر و فاصله میانگین آن‌ها ۲۲۱ میلیون کیلومتر است.
زندگی در مریخ
موشک‌ها و فضاپیماها از قدرت کافی برای فرستادن فضانوردان به اعماق فضا برخوردارند؛ اما وقتی فضانوردان به مریخ برسند، زندگی روی سیاره سرخ می‌تواند بسیار دشوارتر از سفر باشد؛ اما فضانوردها برای زندگی در مریخ باید چه نکاتی را رعایت کنند و به دنبال چه پیش‌نیازهایی باشند؟
اکسیژن در مریخ
اکسیژن اساسی‌ترین نیاز انسان‌ها برای زندگی در مریخ است اما دسترسی به آن در سیاره سرخ به آسانی زمین نیست. برخلاف هوای زمین که ۲۱ درصد آن را اکسیژن تشکیل میدهد، جو مریخ کمتر از یک درصد اکسیژن دارد. این خبر بدی است. بدون اکسیژن نمی‌توانید بیشتر از یک دقیقه روی مریخ دوام بیاورید. خوشبختانه لباس‌هایی عایق با فشار مشخص که می‌توانند گردش اکسیژن را انجام دهند برای فضانوردان در دسترس هستند.
گرمایش
از آن جا که مریخ نسبت به زمین در فاصله دورتری از خورشید قرار دارد، بسیار سرد است و مقدار بسیار کمتری نور خورشید و گرما به مریخ می‌رسد. همچنین ضخامت جو مریخ از جو زمین کمتر است و نمی‌تواند گرمای سیاره را حفظ کند. زندگی در مریخ نیاز به زیستگاه‌های ویژه‌ای دارد که بتوانند دمای مناسب را فراهم کنند.
یافتن آب
آب در مریخ وجود دارد اما نه به شکل مایع بلکه به شکل یخ و تنها در نقاط خاصی از این سیاره پیدا می‌شود؛ اما با فرض دسترسی به این نقاط و داشتن تجهیزات کافی، فرایند استخراج آب را می‌توان ساده فرض کرد: حفاری، تصعید با استفاده از انرژی خورشیدی و دیگر منابع گرمایی و سپس تقطیر آن. چنین آبی نه تنها به عنوان آب آشامیدنی بلکه برای آبیاری و از همه مهم‌تر برای تولید سوخت لازم بازگشت فضاپیماها از مریخ به زمین کاربرد دارد.
پرورش غذا
فضانوردها می‌توانند از منابع طبیعی مریخ برای پرورش محصولات غذایی مورد نیاز خود استفاده کنند. بخش زیادی از جو مریخ از کربن‌دی‌اکسید تشکیل شده که گازی ضروری برای بقای گیاهان است و خاک مریخ از مواد مغذی کافی برای رشد گیاهان برخوردار است.
جلوگیری از پرتوها
فضا محیطی خشن با پرتوهای کیهانی خطرناک به ویژه پرتوهای خورشیدی است. جو و میدان مغناطیسی زمین از ما در برابر این پرتوهای خطرناک محافظت می‌کند؛ اما مریخ فاقد مغناطیس‌کره است و جو آن هم صد برابر نازک‌تر از جو زمین است. سفر به مریخ و اقامت در آن محیط به معنی قرار گرفتن در معرض پرتوهاست.
تغییرات بدن انسان در سفر به مریخ
یکی از مشکلات اصلی، امنیت و سلامت فضانوردانی است که ماه‌های زیادی را در فضا گذرانده و در معرض ریزگرانش و پرتوهای کیهانی بوده‌اند. از طرفی پس از ماه‌ها سفر و قرار گرفتن در معرض ریزگرانش، فضانوردها به سختی می‌توانند خود را با گرانش مریخی تطبیق دهند.
ریز گرانش‌‌‌ها
به عقیده پژوهشگران خطرهای زیادی در سفر به مریخ فضانوردان را تهدید می‌کند اما بزرگ‌ترین تهدید، اقامت طولانی‌مدت در شرایط ریزگرانش است. در کنار پرتوهای مخرب خورشید و منابع کیهانی، این تجربه می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر بدن آن‌ها بگذارد.
فرود چالش‌‌‌برانگیز
اگر فضانوردی هنگام فرود به مریخ و خروج از فضاپیما مشکل راه رفتن پیدا کند، کمک پزشکی در کار نخواهد بود. به همین دلیل است که فضانوردها باید شرایط مناسب برای پرواز و تطبیق با میدان گرانشی مریخ را داشته باشند. آن‌ها باید با حداقل پشتیبانی در طول اولین دقایق حیاتی، به شکلی بهینه و کارآمد عمل کنند. از طرفی گرانش مریخ تنها یک سوم گرانش زمین است که چالشهای گرانشی خود را برای فضانوردان و ساکنان جدید مریخی خواهد داشت. این گرانش اندک می‌تواند آثار عجیبی بر بدن فضانوردان به جا بگذارد.
مشکلات روحی
در کنار تمام شرایط فوق، نباید مشکلات روحی و روانی ناشی از مشکلات فیزیکی را نادیده گرفت. یک روز مریخی ۳۷ دقیقه طولانی‌تر از روز زمینی است و مریخ به طور کلی تاریک‌تر از زمین است. روز طولانی‌تر می‌تواند بر روند شبانه‌روزی بدن تأثیر بگذارد و هماهنگی آن را از بین ببرد. همچنین تنهایی و ایزوله بودن از نظر روانی مشکلات قابل توجهی را به دنبال دارد.
سطح سمی
سطح مریخ پر از گرد و غبار سمی است که بسیار ریز و ساینده هستند و می‌توانند به شدت به ریه فضانوردها آسیب برسانند به طوری که اگر در معرض گرد و غبار مریخی قرار بگیرند ممکن است طی چند هفته جان خود را از دست بدهند.
هزینه سفر به مریخ
یکی از معیارهای اصلی محدودکننده برای ارسال انسان به مریخ، سرمایه لازم است. هزینه تخمینی ارسال انسان به مریخ در سال ۲۰۱۰، تقریبا ۵۰۰ میلیارد دلار آمریکا برآورد شد. اگرچه هزینه‌های واقعی قطعا بیشتر خواهد بود. اولین مرحله اکتشافات فضایی از اواخر دهه ۱۹۵۰ میلادی برای رصد منظومه شمسی آغاز شد. با این‌حال از دید برخی منتقدان، این اکتشافات اتلاف هزینه و سرمایه بودند. به عقیده منتقدان مزایای حضور انسان در مریخ بسیار کمتر از هزینه‌های آن است و بهتر است چنین سرمایه عظیمی را در برنامه‌های دیگری مثل اکتشافات روباتیک به کار برد. از طرفی به عقیده برخی دیگر، سرمایه‌گذاری بلندمدت در سفرهای فضایی برای بقای بشریت ضروری است. یکی از معیارهای تأثیرگذار بر این گرایش، توریسم فضایی است. با رشد بازار توریسم فضایی و پیشرفت‌های فناوری، هزینه فرستادن انسان به سیارههای دیگر به شکل چشمگیری کاهش خواهد یافت.
