از ابراز پشیمانی و پذیرش مسئولیت تا جبران و تاکید بر تکرار نشدن، جزو مراحل اصلی یک عذرخواهی کامل است.
نویسنده : زهرا متقی شکیب | کارشناس ارشد روان شناسی
صبح مشهد- عذرخواهی کردن به هنگامی که ما صراحتا به کسی صدمه رسانده‌ایم، قانونی را نقض کرده‌ایم یا کاری را انجام می‌دهیم که می‌دانیم اشتباه است، گامی ضروری در جهت ترمیم ساختار جامعه‌ای است که با آن ارتباط داریم. حفظ رابطه یکی دیگر از انگیزه‌های عذرخواهی است. رابطه‌ها چه از نوع دوستانه و عاطفی و چه رابطه کاری از مهم‌ترین سرمایه‌های ما هستند و حفظ بسیاری از این رابطه‌ها آن قدر ارزش دارد که فشار معذرت‌خواهی را تحمل کنیم. به جرئت می‌توان گفت «حفظ هر نوعی از روابط» بدون توانایی «عذرخواهی» عملا غیرممکن است. در این بین، معذرت خواهی اصولی یکی از مهارت‌هایی است که بیشتر ما با آن ناآشنا هستیم.
اول حرف های طرف مقابل را بشنوید
گاهی اوقات در رابطه عاطفی (زندگی شخصی) یا رابطه با مشتری (کسب و کار) رفتار اشتباهی انجام می‌دهید و طرف مقابل از رفتار شما آسیب می‌بیند. او ممکن است علاقه داشته باشد درباره این آسیب حرف بزند و بگوید که چه لطمه‌هایی خورده است. اگر سریع حرف او را قطع کنید و بگویید: «بله. بله. درست می‌گویی. من اشتباه کردم» ممکن است چنین تلقی کند که حتی حوصله یا تحمل شنیدن تبعات اشتباه خود را ندارید، بنابراین با گوش دادن، طرف مقابل را آرام می‌کنید و اجازه می‌دهید که از نگاه خودش تصویری از خطای شما و تبعات آن ترسیم کند. می‌توانید عذرخواهی کنید و نشان دهید که از آن چه در اثر اشتباه شما روی داده متأسف هستید.
گام های عذرخواهی کامل
گام اول| ابراز پشیمانی
ابراز پشیمانی فقط یک کلمه یا یک جمله نیست. این که بگوییم «من پشیمانم» اثر چندانی ندارد. منظور از پشیمانی این است که اگر به گذشته برگردم و دوباره آن تصمیم پیش روی من باشد، به شکل دیگری فکر می‌کنم و گزینه متفاوتی را انتخاب خواهم کرد. این دقیقا همان حرفی است که باید صریح و شفاف به طرف مقابل بگویید.
گام دوم| پذیرش مسئولیت
این مهم‌ترین نکته در عذرخواهی است. گاهی اوقات در عذرخواهی غیرمستقیم یا مستقیم تأکید داریم که بخشی از مسئولیت (شاید همه مسئولیت) بر عهده طرف مقابل است. این شکل از عذرخواهی‌ها معمولا طرف مقابل را بدهکار می‌کند. در حدی که او احساس می‌کند حالا باید به خاطر مقصربودن در شکل‌گیری این اتفاق تلخ، او هم به سهم خود معذرت خواهی کند. پذیرش مسئولیت به این معناست که به جای این که بگویید: «من که قطعا منظورم این نبود و می‌خواستم حرف دیگری بگویم، اما به هر حال چون سوءبرداشت شده من عذرخواهی می‌کنم» بگویید: «من مسئول اتفاق بدی هستم که افتاده و اشتباه من باعث شده که الان در این وضعیت باشیم.»
گام سوم| این اتفاق چطور رقم خورد؟
در هرماجرا با دو وجه روبه‌رو هستیم:
* آن چه در ذهن من می‌گذشته و باعث شده که چنان تصمیمی بگیرم یا چنان حرفی بزنم و چنان رفتاری نشان بدهم.
* آثار و تبعاتی که رفتار و گفتار من داشته است.
ممکن است بخواهید درباره انگیزه خود حرف بزنید و بخواهید ثابت کنید که نیت‌تان خیر بوده است اما مطمئن باشید که این کار را در کنار «مسئولیت پذیری» انجام می‌دهید: «من می‌خواستم به تو لطف کنم و الان می‌فهمم که رفتارم حماقت‌آمیز بوده و کاملا نتیجه عکس داشته است.» به جای این که «من می‌خواستم به تو لطف کنم و فکر نمی‌کردم چنین برداشتی بکنی».
گام چهارم| تأکید بر تکرار نکردن چنین رفتاری
ما معذرت خواهی نمی‌کنیم که تعداد خطاهایمان صفر شود و از فردا بتوانیم به تکرار همان خطا بپردازیم. ما عذرخواهی می‌کنیم تا طرف مقابل مطمئن شود که چنین خطایی تکرار نخواهد شد. بهتر است پیام ما واقع‌بینانه باشد. مثلا: «من تمام تلاشم را به کار می‌گیرم که چنین خطایی تکرار نشود.» یا «اجازه نمی‌دهم به سادگی اتفاق مشابهی بیفتد و دردسرساز شود.»
گام پنجم| جبران خطا و ترمیم رابطه
بسیاری از اشتباهات به سادگی و با یک عذرخواهی به پایان نمی‌رسند. ممکن است اشتباه شما برای طرف مقابل هزینه‌های مادی و معنوی ایجاد کرده باشد. مهم است که در عذرخواهی خود تأکید کنید که برای جبران خطای خود، پوشش دادن خسارت ها (تا حد امکان) و ترمیم رابطه آماده‌اید. عذرخواهی خوب باید پرهزینه باشد، البته هزینه صرفا به معنای هزینه مادی نیست. وقتی شما در صفحات خود در شبکه‌های اجتماعی یا در کامنت‌های خود به کسی توهین می‌کنید یا درباره او قضاوت اشتباهی انجام می‌دهید، نمی‌توانید با تماس تلفنی یا ارسال پیامک یا پیام مستقیم، از او عذرخواهی کنید. چون با این کار هزینه خود را کاهش داده‌اید.
شما باید به شکل عمومی عذرخواهی خود را مطرح کنید تا مشخص شود که حاضرید هزینه اشتباه خود را بپردازید. هر چقدر برای عذرخواهی بیشتر هزینه کنید، طرف مقابل صداقت شما را راحت‌تر خواهد پذیرفت.
گام ششم| طلب بخشش کردن
از طرف مقابل صریحا بخواهید که شما را ببخشد. «من معذرت می‌خواهم» جمله خوبی است اما کافی نیست. «تقاضا می‌کنم / انتظار دارم / خواهش می‌کنم من را ببخشید»، جمله دیگری است که باید بر زبان بیاورید. درخواست بخشش می‌تواند این پیام را بدهد که شما «طرف مقابل را در جایگاه بالایی می‌بینید و برایش ارزش قائل هستید» و حاضرید از او «درخواست» داشته باشید.
منبع: سلام زندگی خراسان
