حدود ۴۰ درصد کودکان ۶ تا ۱۲ ساله، یک یا چند نوع از ترس را تجربه می‌کنند که برای‌شان دردسرساز می‌شود، والدین چه کنند؟
نویسنده: فهیمه میرزایی | کارشناس ارشد روان شناسی
صبح مشهد- ترس، هیجانی است که هنگام احساس خطر در شخص به‌وجود می‌آید. کودکی که نتواند ترس‌هایش را مدیریت کند، از ارضای نیازهایش باز می‌ماند، تعادل روانی‌اش به هم می‌خورد و نمی‌تواند از فرصت‌ها و توانایی‌هایش به‌طور مناسب استفاده کند. البته مقدار معینی از ترس نه تنها برای کودکان،بلکه برای بزرگ سالان هم شرط بقا و ادامه زندگی و حیات و دور نگه داشتن انسان از حوادث و خطرهاست اما در صورتی که ترس از حد معینی تجاوز کند، فرد را از انجام امور روزمره بازمی دارد و باید برای درمان آن اقدام شود. طبق تحقیقات، حدود ۴۰ درصد کودکان ۶ تا ۱۲ ساله، یک یا چند نوع از ترس را تجربه می‌کنند. در ادامه، توصیه‌هایی به والدین برای کمک به کودکان در مدیریت ترس‌هایشان خواهیم داشت.
تغییر علت ترس با رشد کودک
احساس ترس مانند سایر احساسات از زمان تولد کودک با او همراه است و باعث حفاظت از او در مقابل حوادث می شود. علت ترس در هر سنی با رشد کودک تغییر می‌کند. در ابتدا اگر کودک از آغوش مادر و پدر خود دور شود می‌ترسد، در سنین بالاتر از خیالات و موجودات غیرواقعی می‌ترسد و در سنین مدرسه ترس از حضور در اجتماع، ترس‌های شایعی هستند که کودکان تجربه می‌کنند. برخی از کودکان نسبت به دیگران بیشتر می‌ترسند که دلایل آن شامل ژنتیک، والدین مضطرب، توجه بیش از حد به کودک، حوادث استرس‌زا(مانند جدایی یا فوت والدین، بستری شدن در بیمارستان و ….)، محدودیت و فشار روانی به کودک است.
انواع ترس در کودکان
معمولاً عمده‌ترین ترس‌هایی که کودکان تا سنین جوانی آن را تجربه می‌کنند عبارت اند از:
یک تا ۶ ماهگی| ترس از دست دادن حمایت والدین و صدا‌های بلند.
۷ تا ۱۲ ماهگی| ترس از اشخاص غریبه.
یک سالگی| ترس از جدایی والدین، سرویس‌بهداشتی و غریبه‌ها.
۳ سالگی| تاریکی، حیوانات و جدایی والدین.
۴ سالگی| جدایی والدین، حیوانات، صدا‌ها و تاریکی.
۵ سالگی| اشخاص بد، جدایی والدین و صدمات بدنی.
۶ سالگی| ارواح، جادوگران، غول‌ها، رعد و برق، تنها خوابیدن، جدایی والدین و تاریکی.
۷ تا ۸ سالگی| ترس از اخبار بد، صدمات بدنی و تنها ماندن.
۹ تا ۱۲ سالگی| آزمون‌ها و امتحانات مدرسه، ظاهر فیزیکی، رعد و برق، مرگ و تاریکی.
چه ترس‌هایی نیاز به درمان دارند؟
توجه داشته باشید به‌طور کلی ترس‌هایی که بیش از دو تا سه سال طول بکشد، ترس‌های غیرمنطقی و نیازمند توجه است. ترس‌ها، کودکان را از زندگی شاد محروم و احساس خشم، گوشه‌گیری، اضطراب، پرخاشگری، فرار از موقعیت، ناخن جویدن، شب ادراری، عرق کردن، خشکی دهان، لرزش، تنگی نفس، لکنت، اختلال خواب، اختلال گوارش، حسادت، چنگ زدن، چسبیدن به والدین و عدم اعتماد را در او ایجاد می‌کند.
برای کنترل احساس ترس در کودکان چه کنیم؟
ترس خود را پنهان نکنید| کودکان ترس و اضطراب را در رفتار شما که والد او هستید، می‌بینند و در خود پرورش می‌دهند. اگر موضوعی باعث ایجاد ترس در شما شده است حتما آن را با روان شناس خود در میان بگذارید تا بتوانید آن را کنترل کنید.
ترس کودک را غیر منطقی جلوه ندهید| هر عاملی که باعث ترس کودک شده باید به طور ریشه ای مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین در این مواقع، کودک را تحقیر نکنید، از کودک فاصله نگیرید، کودک را در آغوش بگیرید و به او اطمینان خاطر بدهید و در ابراز احساسات خود زیاده روی نکنید.
از گفتار درمانی کمک بگیرید| برای پیشگیری بهتر است ابتدا پدر و مادر و اطرافیان توجه کودک را از انگیزه یا موقعیت ترسناک منحرف کنند. البته این اقدام نمی‌تواند کودک را از ترس‌های آینده در هنگام تنهایی دور کند. در واقع بهترین روش این است که در باره موقعیتی که هنوز برای کودک اتفاق نیفتاده است، اما احتمال آن وجود دارد، با او صحبت کنید و به او اطمینان دهید که همیشه در کنارش هستید. اگر می‌خواهید به جایی بروید، قبل از جدایی او را آماده کنید. سعی کنید احساسات او را بفهمید و با او صحبت کنید. صحبت کردن با فرزند خود جدای از افزایش اعتماد به نفس او، یک نوع گفتار درمانی است.
او را با موقعیت ترسناک روبه‌رو کنید| سعی کنید کودک را با موقعیت‌های ترسناک روبه‌رو کنید. این گونه تحمل آن موقعیت راحت‌تر می‌شود اما نیاز به دقت و حساسیت زیادی در این زمینه وجود دارد. برای مثال کودکی که از گربه می‌ترسد، ضمن نشان دادن گربه آن را با بوی خوشایندی مانند شیرینی که همیشه دوست دارد همراه کنید. این کار باعث پاسخ مثبت او می‌شود. فیلم‌هایی را به او نشان دهید تا سرمشق نوعی شجاعت باشد یا کودکی را مشاهده کند که با آن موقعیت مواجه می‌شود. می‌توان برای از بین بردن ترس از موقعیت ترسناک، کودک را با عروسک یا مجسمه آن آشنا کرد تا بتواند از نزدیک آن را لمس کند و کم‌کم با آن موقعیت مواجه شود.
منبع: سلام زندگی خراسان
