پژوهشگر تاریخ معاصر ایران در صد و دهمین سالروز آغاز جنگ جهانی اول، با اشاره به قحطی گسترده در دوران این جنگ و مرگ و میر حدود ۱۰میلیون ایرانی بر اثر قحطی، به ایجاد نخستین مؤسسات خیریه با هدف کمک به فقرا و کاهش مرگ و میر عمومی در این دوران پرداخت.
به گزارش صبح مشهد، دکتر جلیل قصابی گزکوه با اشاره به اینکه جنگ جهانی اول به دلایل اقتصادی بروز پیدا کرد، افزود: این جنگ ابتدا در اروپا رخ داد، سپس به آسیا و به ویژه ایران کشیده شد که اعلام بی طرفی حکومت قاجار از این جنگ و سپس گرایش به سمت آلمان و متحدین و همچنین انزجار از روسیه و انگلیس سبب ایجاد خسارات اجتماعی و اقتصادی به مردم ایران شد.
وی ادامه داد: ایران در جنگ جهانی اول به جایگاهی رسیده بود که حتی نمی‌توانست در منازعات سیاسی نقش بازی کند.
این پژوهشگر تاریخ معاصر در ادامه سخنان خود، عواملی چون خشکسالی و کاهش نزولات آسمانی، حضور نیروهای نظامی روس و انگلیس و تأمین آذوغه آنان از محصولات کشاورزی، احتکار توسط صاحبان قدرت، بسته شدن راه‌های تجاری و افزایش هزینه حمل و نقل را از دلایل قحطی در دوران جنگ جهانی اول برشمرد.
وی ابراز کرد: قحطی و کمبود موادغذایی در این دوران به حدی شدت پیدا کرده بود که گفته شده تعداد کشته‌شدگان مردم ایران از مرز ۱۰ میلیون نفر هم گذشته است.
پژوهشگر تاریخ معاصر با بیان اینکه مشهد نیز از جمله شهرهایی بود که بحران و کمبود مواد غذایی از جمله نان که قوت غالب مردم بود، در آن بیداد می‌کرد، گفت: در این بین قشرهایی از مردم مشهد از جمله روحانیون، علما و تجار با ایجاد مؤسسات خیریه درصدد بودند که از درد و رنج مردم بکاهند و همچنین میزان مرگ و میر ناشی از قحطی را کاهش دهند؛ لذا اولین مرکز خیریه با عنوان «دارالعجزه» ایجاد شد.
وی اشاره کرد: هدف از تأسیس مؤسسه خیریه «دارالعجزه» ایجاد مکانی برای مراقبت از افرادی بود که نمی‌توانستند معاش خود را تأمین کنند، اما پس از مدتی به دلیل افزایش هزینه‌ها این مؤسسه برای مدتی مسکوت ماند و سپس مؤسسه دیگری با عنوان« دارالمساکین» و گرم‌خانه‌های متعددی ایجاد شد.
قصابی گزکوه همچنین خاطرنشان کرد: هیئت خیریه آذربایجانی‌ها که از گروه‌های مهاجر در مشهد بودند از دیگر خیریه‌هایی بود که در روزهای قحطی به کمک فقرای مشهد آمدند.
گفتنی است، جنگ جهانی اول هم‌زمان با دوران حکومت احمد شاه قاجار در سال ۱۳۳۲ هجری قمری مصادف با ۱۹۱۴ میلادی آغاز شد و تا سال ۱۳۳۶ به طول انجامید که اکنون ۱۱۰ سال از آن تاریخ می‌گذرد.
