سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در هشتادودومین سه‌شنبۀ علمی‌فرهنگیِ خود از قدیمی‌ترین اسناد تاریخی شهر مشهد رونمایی کرد. اسناد ۷۲۰سالۀ خرید و فروش در مشهد و همچنین اسناد مسجد گوهرشاد بخشی از این موارد است.
به گزارش صبح مشهد به نقل از گنجینه رضوی، پیش از ظهر امروز هشتاد و دومین جلسه از سه‌شنبه‌های علمی‌فرهنگی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با رونمایی از قدیمی ترین اسناد تاریخ مشهد موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی برگزار شد.
کارشناس ارزشیابی مدیریت اسناد آستان قدس رضوی در این مراسم که هم‌زمان با پخش وبیناری برگزار شد، اعلام کرد: در آرشیو مرکز اسناد آستان قدس، ۳۴ هزار و ۴۹۶ سند مکتوب و ۹ هزار و ۱۴۰ تصویر در موضوع تاریخ شهر مشهد در دوره‌های صفویه، افشاریه، قاجاریه، پهلوی و جمهوری اسلامی وجود دارد که موقعیت اقتصادی، مذهبی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اداری، مالی و نظامی این شهر را در دوره‌های مختلف تاریخی بیان می‌کند.
شکوه‌السادات سمیعی به معرفی قدیمی‌ترین سند مشهد در این آرشیو پرداخت و گفت: این سند متعلق به سال ۷۲۲ هجری قمری است که در آن باغی در شهر مشهد متعلق به فرزندان تاج‌الدین محمدحسن‌زکی استرآبادی، به یکی از بزرگان شهر فروخته شده است.
وی از سند دیگری در این مجموعه به تاریخ ۷۲۵ هجری قمری نام برد و گفت: این سند طوماری است که شهادت چند تن از بزرگان و علمای شهر مشهد برای تأیید فروش املاک سناباد توسط رعایای آن قریه را نشان می‌دهد.
کارشناس ارزشیابی اسناد مدیریت اسناد آستان قدس رضوی، اسناد مسجد گوهرشاد را یکی از مجموعه‌های بسیار مهم این آرشیو برشمرد و تصریح کرد: اسناد این مسجد به عنوان یکی از آثار مهم تاریخی در شهر مشهد با ۲هزار و ۵۰۰ برگ، حاوی گزارش‌هایی درباره امور اداری، وضعیت حفظ و نگهداری و محاسبات مالی موقوفات مسجد در مناطق مختلف شهر است که ازسال ۱۰۰۱ هجری قمری تا پایان دوره قاجاریعنی سال ۱۳۴۴ هجری قمری را در برمی‌گیرد.
او همچنین به مجموعه اسناد افشاریه موجود در این آرشیو شامل ۳۲ هزار و ۱۷۰ صفحه اشاره کرد و گفت: در این اسناد نحوه اداره بیوتات متبرکه حرم رضوی، امور مربوط به موقوفات و چگونگی تخصیص درآمدهای حاصل ازآن به چشم می‌خورد که از آن یافته‌های مستندی در حوزه سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شهر مشهد به دست می‌آید.
سمیعی یکی از مهم‌ترین وجوه این اسناد تاریخی را اطلاعات مالی و اقتصادی دانست و بیان کرد: در سطح شهر مشهد و اطراف آن موقوفات بسیاری وجود دارد که حفظ و اداره آن بر عهده آستان قدس رضوی بوده است و برای سهولت این کار مجموعه اسناد زیادی با عنوان دفاتر وجوهات به شکل روزانه و مستمر تولید شده تا اوضاع موقوفات و مباحث مالی را بررسی، نظارت و ثبت کند.
وی اضافه کرد: اطلاعات زیادی از جمله اراضی کشاورزی، آسیاب‌ها، قنات‌ها، یخچال‌ها، کاروان‌سراها، مغازه‌ها، حمام‌ها، مساجد، آب انبارها و منازل در این اسناد ثبت شده است که ما را با شکل و ساختار، موقعیت جغرافیایی و مشاغل سنتی شهر مشهد و توابع آن روبرو می‌کند.
سمیعی از نگهداری اسنادی با بعد اجتماعی از جمله مقاطعه‌نامه‌ها، مصالحه‌نامه‌ها، قباله‌های ازدواج، طلاق‌نامه‌ها، اجاره‌نامه‌ها، وکالت‌نامه‌ها و فهرستی از اقلام ضروری برای تهیه مراسمات مذهبی و ملی در مرکز اسناد آستان قدس رضوی خبر داد و گفت: نامه‌های اداری که گاهی از افراد مهم مملکلتی صادر شده و مقصد آن مراکز دولتی مشهد یا مسئولان آستان قدس بوده، علاوه بر اهمیت سیاسی و اداری مشهد، نشان‌گر ضوابط و مقررات حاکم، روابط اُمرا و دولتمردان در دوره‌های مختلف و مراحل وقوع رویدادهای سیاسی در شهر است.
وی عنوان کرد: ازآنجا که در این دوره مشهد، پایتخت ایران بوده است، نامه‌های اداری بی‌شماری از افراد مهم مملکتی در میان مجموعه‌های اسناد وجود دارد که علاوه بر اهمیت وجهه سیاسی و اداری مشهد، به نوعی ارتباط بین دیوان عالی با آستان قدس رضوی، ضوابط حاکم بر کشور و نوع عملکرد امرا و دولتمردان را نمایان می‌کند.
سمیعی در پایان خاطرنشان کرد: تعدد و گستردگی موضوعات اسناد مربوط به مشهد به قدری چشمگیراست که تاکنون با همت سند پژوهانِ مرکز اسناد و محققان دیگری‌که خواستار دریافت خدمات پژوهشی بودند، کتاب‌ها، مقالات و پایان‌نامه‌های مختلفی درخصوص تاریخ شهرمشهد با استفاده از اطلاعات و یافته‌های تاریخی در این اسناد انتشار یافته و به مجامع علمی عرضه شده است.
