توسعه همه جانبه شبکه راه آهن و تلاش حداکثری برای برقراری شبکه های ریلی در مرزهای مشترک با همسایگان برای ترانزیت کالا و مسافر همواره از اولویت های کشور بوده است و تلاش ها و اقدامات دولت ایران برای احداث ۵ خط ریلی مشترک با همسایگان در سال های گذشته نشانگر این نکته مهم و حیاتی است.
نویسنده: محمد محمدی
صبح مشهد– احداث راه آهن خواف – هرات به عنوان ششمین خط آهن مرزی ایران با همسایگان منطقه، یکی از پروژه های مهم زیربنایی است که نقش بسیار بزرگی در اقتصاد و توسعه ایران و افغانستان خواهد داشت و نه تنها زمینه ساز رونق اقتصادی و توسعه تجارت میان دو کشور و گسترش دهنده پیوندهای دوملت است، بلکه به لحاظ منطقه ای و بین المللی از رهگذر تسهیل مسیر های ترانزیتی و حمل و نقلی دارای اهمیت غیر قابل اغماض است.
مشخصات عمومی پروژه
– طول مسیر قابل افتتاح حدود ۱۴۰ کیلومتر ، اعتبار هزینه شده برای این پروژه ۴۳۰ میلیارد تومان و ارزش روز آن ۱۸۰۰ میلیارد تومان است.
عملیات احداث راه آهن خواف – هرات بطول ۲۲۵ کیلومتر شامل چهار قطعه است که قطعات ۱ و ۲ واقع در ایران بطول ۷۸ کیلومتر – از خواف تا مرز شمتیغ در استان خراسان رضوی – قطعه سوم نیز از شمتیغ تا ایستگاه روزنک در کشور افغانستان بطول ۶۲ کیلومتر به همراه ساختمان ایستگاه روزنک به هزینه ایران و با هدف کمک به توسعه کشور افغانستان احداث شده است.
ابعاد اقتصادی
– توسعه و تقویت روابط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دو کشور با تسهیل صادرات و واردات کالا و مسافرت بین دو کشور
– دسترسی مناسب ریلی افغانستان از طریق ایران به دیگر مناطق بین المللی اعم از آب های آزاد جنوب، منطقه قفقاز، ترکیه، عراق و اروپا
– پوشش خدمات ترابری ریلی برای حدود ۱ میلیون نفر از مردم افغانستان در منطقه هرات
– جابجایی و ترانزیت بیش از ۶ میلیون تن بار در سال افق طرح
– شکوفایی فعالیت های عمرانی و اقتصادی منطقه شمال‌غرب افغانستان
– امکان توسعه و ایجاد کریدور ریلی از هرات به مزارشریف در شمال شرق افغانستان
– خروج از انزوای جغرافیایی منطقه سنگان در خاک ایران و شهر هرات افغانستان
– کاهش هزینه نسبی حمل و نقل و رفع انحصار حمل کالا از حمل و نقل جاده ای.
– افزایش ایمنی در ترابری منطقه
– کاهش مصرف سوخت در مقایسه با حمل و نقل جاده‌ای
مطابق آمار سازمان تجارت جهانی ایران یکی از بزرگترین مبادی واردات کشور افغانستان در چند سال گذشته بوده است. بطوریکه در سال ۱۳۹۷ حجم تجارت بین دو کشور حدود ۳ میلیارد دلار بوده که به باور کارشناسان تجارت کشور افغانستان تا یک دهه آینده این میزان از تبادلات بین دو کشور می تواند به حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلار در سال برسد. احداث این خط آهن می تواند نقش بسزایی در افزایش تبادلات تجاری بین دو کشور ایران و افغانستان ایفا کند.
ابعاد بین المللی
– اتصال کشور افغانستان به شبکه ریلی ایران (از طریق راه آهن مشهد-بافق)
– اتصال کشور افغانستان از طریق راه آهن ایران به کریدور بین المللی شمال – جنوب (حوزه خزر، روسیه و شمال اروپا)
– اتصال کشور افغانستان از طریق راه آهن ایران به کریدور بین المللی شرقی – غربی اکو و تراسیکا (کشور ترکیه و جنوب اروپا)
– اتصال کشور افغانستان از طریق راه آهن ایران به آبهای آزاد (بندرعباس و بندر چابهار در جنوب ایران)
– کمک به رشد و توسعه سواحل مکران و افزایش مبادلات از طریق بندر جابهار به عنوان قطب حمل و نقل بین المللی
علاوه بر این، بهره برداری از این مسیر مهم ریلی ضمن فراهم نمودن زمینه انتقال سریعتر کالا و مسافر به مقاصد متعدد، موجب تامین منافع اقتصادی و تقویت همکاری و همگرایی و نیز تحکیم امنیت و ثبات منطقه ای و رفاه عمومی ملت ها خواهد بود.
ابعاد سیاسی و فرهنگی
راه آهن خواف – هرات نقش بزرگی در تسهیل صادرات و واردات و ترانزیت کالا از ایران به افغانستان و بالعکس دارد و زیربنای مناسبی برای رونق معادن و صنایع معدنی این کشور بخصوص معادن سنگ آهن فراهم می‌کند . همچنین این پروژه باعث مسافرت آسان اتباع دو کشور می‌گردد.
در بعد روابط سیاسی بین دو کشور، همکاری در ایجاد و بهره برداری از این مسیر به عنوان یکی از تعهدات ایران جهت برنامه توسعه یافتگی کشور همسایه افغانستان بوده است و با افزایش مبادلات تجاری و افزایش مسافرتها روابط دو کشور ارتقاء می یابد.
ایران و افغانستان به عنوان دو کشور با یک تاریخ و یک فرهنگ مشترک همواره از بهترین و بالاترین سطح روابط برخوردار بوده اند که این روابط طی سال های اخیر نیز به عنوان دو شریک راهبردی روندی فزاینده و روبه رشد را طی کرده است در حال حاضر ایران یکی از بزرگترین شریک های تجاری افغانستان است و امید است با بهره برداری از این خط آهن ریلی میزان تبادلات اقتصادی، فرهنگی ، سیاسی و اجتماعی به نحو قابل توجهی افزایش یابد.
