وضعیت اقتصاد کشور در این روزها به گونه ای است که در ابتدا کالایی چند روز کمیاب می شود و بعد با قیمتی چند برابر در اختیار مردم قرار می گیرد. دیروز از کره نوشتیم و امروز می خواهیم درباره لاستیک بنویسیم. لاستیکی که این روزها در بازار با دو قیمت آزاد و دولتی وجود دارد.
صبح مشهد– قیمت لاستیک آزاد نسبت به سال قبل چند برابر شده و برای خرید لاستیک با قیمت مصوب هم که بیش از ۵۰ درصد نسبت به سال گذشته گران شده، باید در سایت ثبت نام کرد و چندین ماه در نوبت ماند یا از نیمه های شب پشت در نمایندگی ها در صف خوابید به امید این که شاید بتوانی لاستیک تهیه کنی و معمولا به دلیل محدود بودن سهمیه نمایندگی ها این اتفاق برای همه رخ نمی دهد. روز گذشته هم ویدئویی از همین اتفاقات در فضای مجازی منتشر شد که گوشه ای از این آشفته بازار را نشان می داد. با نگاهی به دلایل کمیاب شدن کالاها و بعد گرانی آن، نقش پر رنگ دلار ۴۲۰۰ تومانی را می توان در این آشفتگی ها دید و به نظر می رسد این اتفاقات پس لرزه همان دلار ۴۲۰۰ باشد که یک شبه وارد اقتصاد کشور شد و ریشه تولید را به نوعی خشکاند و بسیاری را یک شبه به ثروت های هنگفت رساند. این دلار ۴۲۰۰ باعث شد در بسیاری از کالاها، واردات سود بیشتری برای وارد کننده داشته باشد به همین دلیل واردات جای تولید را گرفت و حالا از هر کدام از این محصولات اگر دلار ۴۲۰۰ را حذف کنند، قیمت آن سر به فلک می کشد. امروز با هم نقش دلار ۴۲۰۰ را در لاستیک می بینیم.
لاستیک ۲ نرخی در بازار
فارغ از قیمت لاستیک وارداتی که این روزها عموما با نرخ دلار و نوسانات آن قیمت‌گذاری می‌شود و مصرف‌کننده نیز چاره‌ای جز گردن نهادن به قیمت‌های آن ندارد؛ لاستیک تولید داخل نیز همزمان با قیمت‌های نجومی لاستیک وارداتی، «مجوز افزایش قیمت» را دریافت کرده است. ابتدا در فروردین امسال، با موافقت سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، قیمت مصوب انواع تایر تولید داخل کشور ۳۰درصد افزایش یافت و به فاصله یک ماه، به قیمت مصوب لاستیک داخلی ۲۵درصد دیگر افزوده شد بنابراین می‌توان گفت در شش ماه گذشته، قیمت لاستیک در بازار کشور به‌طور رسمی تا ۵۵درصد افزایش یافته است؛ اما این افزایش برای نرخ دولتی است و همان طور که پیش از این گفتیم،خریدنش دردسرهای خودش را دارد. در بازار آزاد اما افزایش قیمت ها کمی بیشتر است و برای هر حلقه باید بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان بیشتر پرداخت کرد. وضعیت لاستیک هم این روزها شبیه ارز چند نرخی شده و مانند هر کالای چند نرخی، رانت بالایی را نصیب برخی دلالان و واسطه‌ها و حتی نمایندگی‌های فروش لاستیک کرده است.
چرا گران شد؟
دبیر کانون انجمن‌های صنفی کامیون‌داران هم به خبرگزاری ایلنا گفته است: «متاسفانه از ابتدای سال تا کنون قیمت لاستیک سه برابر شده است و برخی از سایزها هم در بازار موجود نیست. لاستیک از اردیبهشت ماه با دستور دولت از ارز دولتی به ارز نیمایی تغییر وضعیت و گروه داد و در حال حاضر هم نرخ ارز نیمایی بین ۲۰ تا ۲۱ هزار تومان است در صورتی که لاستیک تا چند ماه گذشته با ارز دولتی چهار هزار و ۲۰۰ تومانی به دست مصرف کننده می‌رسید.»
کارشناسان حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی از واردات این کالا را یکی از مهم ترین دلایل گرانی لاستیک می دانند. برخی هم چون از این به بعد لاستیک با ارز نیمایی و آزاد وارد می شود، تلاطم قیمت ارز را دلیل گرانی اعلام کرده اند البته کاهش تولید هم در سال های اخیر به دلیل واردات بی رویه نقش به سزایی در این گرانی دارد هر چند بر اساس ویدئویی که توسط خبرگزاری صدا و سیما منتشر شده، انبارهای بزرگی در تهران میلیون ها حلقه لاستیک را در خود جای داده اند و برخی به هوای گران تر شدن لاستیک آن ها را احتکار کرده اند که به نظر می رسد باید سازمان های نظارتی به این موضوع ورود کنند.
میزان لاستیک مورد نیاز کشور
مدیر کل نظارت بر کالاهای غیرفلزی سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان در گفت و گو با رادیو اقتصاد، نیاز لاستیک کشور را سالانه ۳۵۰ هزار تن اعلام کرد که از این میزان ۱۹۰ هزار تن مربوط به تایر های سبک شامل سواری و وانتی و ۱۶۰ هزار تن دیگر هم مربوط به تایر های سنگین شامل باری، اتوبوسی، راه سازی و صنعتی می شود. در همان گفت و گو مولاخواه تولید داخل را در ۱۰ ماه اول سال ۹۸ چهار هزار تن معادل یک میلیون و ۷۸۰ هزار حلقه تایر در کشور بیان کرده که نسبت به تولید در سال ۹۶ رقم بسیار کوچکی است.
نقش دلار ۴۲۰۰ در کم شدن تولید
این روزها روی هر کالایی که گران شده، دست بگذاریم به ارز ۴۲۰۰ تومانی می رسیم. از سال هایی که لاستیک کشورمان به بیش از ۲۵ کشور جهان در سه قاره صادر می شده،زمان زیادی نگذشته است. سال ۱۳۹۶ لاستیک تولید ایران به قدری بود که بیش از ۷۰ درصد تایر سبک نیاز داخل را تامین می کرد و به کشورهایی در قاره های مختلف هم صادر می شد اما از سال ۹۷ و ورود ارز ۴۲۰۰ به بازار لاستیک، تولید در کشور روز به روز کاهش یافت و کارخانه ها، موتورهای خود را خاموش کردند.
یک کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با دنیای اقتصاد می گوید: «بعد از اعتراض کامیون‌داران، دولت در مهر سال ۱۳۹۷ تصمیم به کاهش تعرفه واردات و اختصاص دلار ۴۲۰۰ تومانی به واردات تایر گرفت که این اتفاق باعث افزایش بی‌رویه واردات لاستیک‌های عمدتا چینی به بازار شد و تولیدکنندگان این نوع محصولات را مجبور به کاهش تولید کرد.» واردات تا حدی زیاد شد که بنا بر آمار، واردات تایر در سال ۹۸ افزایش ۱۰۰ درصدی داشت و به رقم بی سابقه ۲۰۰ هزار تن رسید.یعنی ارز ۴۲۰۰ تومانی باعث شد واردات تایر مانند واردات کره، سود بیشتری برای برخی تولید کنندگان داشته باشد به همین دلیل رفته رفته ظرفیت تولید داخل کاهش یافت تا جایی که تولید لاستیک در کشور به ۵۰ درصد ظرفیت خود رسید.
