به جز اجرا در برنامه‌های کودک آن ایام، کمابیش زنان مجری، در عرصه خبرخوانی هم حضور داشتند و می‌توان در این زمینه به افرادی چون خانم‌ها فریده فرخی‌نژاد یا سولماز اصغری اشاره کرد. به‌تدریج و همپای گسترش حضور زنان مجری در برنامه‌های کودکان و نوجوان و خبر، شاهد ورود آنان به عرصه اجرای مجلات خانوادگی و برنامه‌های ترکیبی و همین‌طور در برنامه‌های تخصصی و به عنوان مجری‌کارشناس بودیم. حضوری که روز به روز پررنگ‌تر شد.
آزاده نامداری و سنت‌شکنی در قواعد نانوشته زنان مجری
به گزارش صبح مشهد به نقل «صبح نو» شاید بتوان خانم آزاده نامداری را نخستین سنت‌شکن اجرا در میان مجریان زن دانست. مجری جوانی که با برنامه تازه‌ها در شبکه یک گل کرد و با نوع پوشش و رفتار خارج از عرف آن زمان زنان در صدا و سیما توانست طرفدارانی را برای خود ایجاد کند. آزاده نامداری پس از آن به عنوان یک مجری جوان زن در برنامه‌های گوناگون صدا و سیما شرکت داشت و پس از جنجالی که به صورت خودخواسته برای زندگی شخصی خود در شبکه‌های مجازی ایجاد کرد، توانست بر محبوبیت و شهرتش بیافزاید.
چرا چادر؟
تا پیش از نامداری زنان مجری با پوشش چادر یا مانتو و البته با ضوابط مشخص و تعیین‌شده، در اجرا حاضر می‌شدند و اجباری در پوشش چادر برای آنها نبود. اما نامداری با وجود اجباری نبودن، با پوشش چادر و البته به سبکی متفاوت از سایر زنان چادری تلویزیون و حتی چادرهای متعارف سطح جامعه در قاب تلویزیون ظاهر شد؛ به‌گونه‌ای که علاوه بر انتخاب مدل‌های مختلف چادر، مدتی از رنگ‌بندی‌های گوناگون مانند سرمه‌ای، قهوه‌ای و… نیز استفاده می‌کرد. گرچه چندی پیش آقای جواد یحیوی از مجریان ممنوع‌التصویر صدا و سیما در گفت‌وگویی که در شبکه‌های مجازی سروصدای بسیاری داشت عنوان کرد: «بار اولی که آزاده نامداری یک برنامه‌ای را در شبکه تهران اجرا کرد، از استودیو که بیرون آمد من داشتم می‌رفتم برای یک برنامه‌ای آماده شوم، گفت چطور بود، کار من را دیدید؟ گفتم آره دیدم. ولی تو که چادری نیستی چرا چادر سر می‌کنی؟ گفت معلوم است چادری نیستم؟ گفتم آره، چرا روی آنتن خودت را با چادر معرفی می‌کنی؟ گفت فکر کردم این‌طور بهتر است.»
هر چند در صحت و سقم این ادعا نمی‌توان نظری داد، ولی نامداری نیز آن را تکذیب نکرد. با این وجود باید دید چرا آزاده نامداری به‌رغم متداول بودن پوشش مانتو در میان زنان مجری، ترجیح داده است برای بیشتر دیده شدن، چادر را با سبک و سیاقی ویژه انتخاب کند. او همچنین برخلاف مجری‌های سابق زن در صدا و سیما و برنامه‌های مجلات تصویری، از حرکات دست و بدن خود زیاد استفاده کرده و با مهمانان مرد رفتاری صمیمی داشت و با همین روش، پس از مدتی توانست به عنوان الگوی دختران جوان مجری در صدا و سیما باشد؛ به‌گونه‌ای که پس از نامداری، هر مجری زنی که چادر داشت و رنگ روسری و مانتو و زیورآلات خود را ست می‌کرد و رابطه‌ای تقریباً گرم با مهمانان به‌خصوص مهمانان مرد برقرار می‌کرد، به تقلید از آزاده نامداری شناخته می‌شد.
خانم‌های مجری؛ از پوشیدن لباس‌های ست تا فعالیت‌های وسیع در شبکه‌های اجتماعی
اما به هر حال حضور نامداری به عنوان یک مجری با پوشش چادر با سبک و سیاقی متفاوت از چادری‌های زمان خود و نیز تغییرات فرهنگی در بطن جامعه و عوض‌شدن نوع پوشش دختران چادری در سطح جامعه، موجب شد خانم‌های جوان و چادری که وارد عرصه اجرا می‌شوند سعی کنند ظاهری به‌روزتر داشته و تا جایی که می‌توانند و چادر به آنها اجازه می‌دهد، از پوشش‌هایی با رنگ‌های ست و جذاب استفاده کنند.
علاوه بر این با ورود شبکه‌های مجازی به زندگی مردم و پررنگ‌شدن نقش آنها در ارتباط میان سلبریتی‌ها و مخاطبان، رقابت مجریان زن صدا و سیما در این عرصه نیز پررنگ و پررنگ‌تر شد.
اغلب خانم‌های مجری‌های صدا و سیما در شبکه مجازی اینستا صفحه دارند. همچنین صفحاتی با ترکیبی از نام mojri نیز در اینستا حاضر هستند که فعالیت آنها را رصد کرده و در تعاملی با صفحات شخصی‌شان، این فعالیت‌ها را پوشش می‌دهند. علاوه بر این، بیشتر مجریان فعال، صفحات هواداران (fan page) هم دارند. صفحات مجری‌ها بیشتر شامل پوشش برنامه‌هایی است که اجرا کرده‌اند یا قرار است در روزهای آتی اجرا شود و لازم است از این طریق به اطلاع مخاطبان رسانده شود. برای نمونه خانم مژده لواسانی که این روزها برنامه روبه‌راه را روی آنتن دارد، تقریباً پس از اجرای هر برنامه، توضیحی مختصر از حال و هوای آن برنامه، به همراه عکسی سلفی با مهمانان را منتشر می‌کند. مجری‌ها علاوه بر این، شرکت در برنامه‌های دولتی و غیردولتی که دعوت رسمی از آنها به عمل آمده و به عنوان مهمان حاضر شده‌اند را نیز در صفحات خود با عکس و متنی مرتبط به اشتراک می‌گذارند. مثلاً آزاده نامداری بازدید از برج میلاد، حضور در جشن حافظ و حتی کنسرت‌هایی که شرکت کرده را هم به اطلاع هواداران و دنبال‌کنندگان صفحه‌اش می‌رساند.
مجریان اصولگرا، اغلب سعی در اشتراک گذاری عکس‌هایی با چهره‌های این طیف داشته و آنها که گرایش به اصلاح‌طلبی دارند، برعکس؛ در مهمانی‌ها و مراسم مربوط به سران و چهره‌های شاخص آن طیف شرکت کرده و تلاش می‌کنند با متن‌هایی مثبت، نظر سیاسی خود را نشان دهند. حضور در مراسم تشییع پیکر مطهر شهدای مدافع حرم، مقبره شهدای گمنام، حضور در حرم ائمه اطهار همراه با متن‌هایی سرشار از احساس و اعتقاد نیز از جمله مواردی است که در صفحات اغلب مجریان خانم دیده می‌شود. موضع‌گیری نسبت به جریانات اجتماعی ملی یا بعضاً بین‌المللی نیز با رویکردهای مختلف و مطابق سلیقه مجری، از دیگر شاخصه‌های صفحات آنهاست. مثلاً صحبت از آرمیتا رضایی‌نژاد، شیخ زکزاکی، تبریک‌های مختلف به مناسبت قهرمانی‌های المپیک، تهیه جهیزیه اینستاگرامی، شهادت بابا رجب، تبریک روز خبرنگار و عکاس و… از مواردی است که در صفحات خانم‌ها فضه سادات حسینی، سوسن حسنی‌دخت، راحله امینیان و… دیده می‌شود. مجری‌ها همچنین با شرکت در مراسمی با حضور سلبریتی‌هایی مانند بازیگران و خوانندگان و به اشتراک گذاردن عکس‌هایی از خود در کنار آنها، به محبوبیت و شهرت خود می‌افزایند و از این طریق، هواداران آن بازیگر یا خواننده را نیز می‌توانند جلب خود کنند.
ازدواج و دعواهای خانوادگی مجریان در دست مخاطبان
در کنار این امور که اغلب در عالم واقع، در فضایی عمومی رخ داده و به اطلاع مخاطب می‌رسد، مجریان دنبال‌کنندگان خود را از آگاه‌سازی از زندگی شخصی خود نیز محروم نمی‌کنند و دست آنها را گرفته و پابه‌پا وارد زندگی شخصی خود می‌کنند. خانم ژیلا صادقی مجری معروف تلویزیون چندی پیش از طریق اینستاگرام خبر از ازدواج خود داد. امینیان هم از همین طریق در مورد همسر و فرزندش با مخاطبان صحبت می‌کند و آنها را در جریان شادی‌های زندگی مشترک خود قرار می‌دهد. در این میان برخی مجری‌ها هم از این فضا بیشترین استفاده را برده و حتی با طرح دعواهای خانوادگی خود، توانستند افکار جمعی را معطوف به خود کنند. مثلاً نامداری با به اشتراک‌گذاری عکس صورت زخمی خود، پس از مدت‌ها، از علت طلاق خود از همسر سابقش سخن گفت و همین کار او باعث شد تا ماه‌ها، نام نامداری که شاید سال‌ها پس از اجرای «تازه‌ها» نتوانسته بود محبوبیت آن زمان خود را حفظ کند، بر سر زبان‌ها باشد. پس از آن هم با انتشار عکس گل‌هایی سفیدرنگ در روزهای خاص و بعد از مدتی اعلام خبر ازدواج خود، گویا معمایی را ماه‌ها برای دنبال‌کنندگان خود طرح کرده و هر دفعه او را در حالت تعلیق نگه داشته و سپس از راز خود پرده برداشته است؛ رازی که سبب شد همسر سابق همسر نامداری وادار به واکنش به آن شده و اطلاعات جدیدی از زندگی شخصی نامداری در اختیار مخاطبان فضاهای مجازی قرار دهد. اطلاعاتی که با وجود نامناسب‌بودنشان گویا نامداری خود ابایی از طرح آنها در فضای مجازی نداشت.
در کل باید گفت این عکس‌ها و متن‌های ضمیمه‌شده به آنها می‌تواند منظومه‌ای از نوع نگاه و اندیشه سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و مذهبی مجری را در اختیار مخاطب قرار دهد و بر میزان هواداران او از طیف‌های مختلف بیفزاید. همچنین باعث بحث‌هایی نفس‌گیر و طولانی از طرف دنبال‌کنندگان منتقد و موافق شده و همین امر به گرما و زنده‌بودن صفحات این افراد کمک می‌کند. از سویی مخاطب را وارد زندگی شخصی مجریان کرده و همین امر می‌تواند سبب شود دنبال‌کنندگان در فضایی معماگون و مبهم، تلاشی ناخواسته در کشف ابعاد آن فضا داشته باشند.
زنان مجری و خط قرمزهای فعالیت در شبکه‌های مجازی
با نگاهی مختصر به نوع فعالیت زنان و مردان مجری در شبکه‌های مجازی، شاید بتوان ادعا کرد که در نوع و ظاهر فعالیت‌ها، میان آنها تفاوت چندانی وجود ندارد و بیشتر موارد برشمرده‌شده در بالا را در صفحات آنها می‌توان شاهد بود، اما قطعاً مانند هر فضای دیگری که زنان آسیب‌های بیشتری می‌بینند، می‌تواند مخاطرات فراوانی برای آنها داشته باشد. به‌ویژه آن‌که فضای اینستاگرام به جهت عکس‌محور بودن، توانسته زنان را بیشتر و بیشتر در معرض نگاه و نظر مردان قرار دهد. لایک‌ها و نظرات بیشتر مردان پای پست‌هایی از زنان که در آن تصاویر خود را به وضوح به اشتراک گذارده‌اند، خود می‌تواند دلیلی برای این امر باشد. نظراتی که گاه در فضاهای فرهنگی گوناگون می‌تواند نوعی خشونت علیه زنان قلمداد شود؛ البته خشونتی که خود زنان نیز در اعمال آن به خودشان، دست داشتند. همچنین حضور بی‌محابای زنان در این شبکه و تلاش برای هم‌پا کردن مخاطب با خود در فعالیت‌های گوناگون، می‌تواند موجب سؤالات و درخواست‌هایی نامتعارف، ورود بیش از اندازه به حریم فرد، ایجاد شایعات گوناگون پیرامون زندگی شخصی او و… شود؛ شایعاتی که به‌ویژه در حوزه خانوادگی می‌تواند آسیب‌های جدی در فضای حقیقی برای زنان به همراه داشته باشد.
زنان مجری نیز نه تنها از این قاعده مستثنی نیستند، که به جهت فعالیت‌های گسترده خود و همچنین نوع فعالیت‌هایی که برای خود تعریف می‌کنند -که مفصل در بخش‌های گذشته ذکر شد- می‌توانند بیشتر در معرض این آسیب‌ها قرار بگیرند و هر اندازه در میدان دوی رقابت برای کسب شهرت و عقب‌نماندن از قافله اجرا تلاش کنند، لاجرم بایستی دست به فعالیت‌هایی در این شبکه اجتماعی بزنند که می‌تواند خطرات فضا را برای آنها بیشتر کند و از سوی دیگر گاهاً این فعالیت‌ها می‌تواند با منش شخصی و خواست خود آنها نیز منافات داشته باشد.
قوانین نانوشته
در قوانین جذب مجری در صدا و سیما، بیشتر تأکید بر خصوصیات کلی نظیر ظاهر مناسب، رعایت پوشش اسلامی و… شده است. اما با در نظر گرفتن قواعد نانوشته‌ای مانند اقبال تهیه‌کنندگان به مجری‌های معروف و لزوم پرمخاطب‌شدن برنامه‌های صدا و سیما، قطعاً مجری‌هایی می‌توانند بیشتر در این فضا دوام آورند که بتوانند مخاطبان بیشتری را برای خود جلب و جذب کنند و در این میان، شبکه‌های اجتماعی فضایی مهیا برای ایجاد و مستحکم‌کردن این پایگاه اجتماعی است؛ فضایی که با توجه به مطالب پیش‌گفته، می‌تواند مجریان زن را وارد گردانه بی‌پایان رقابتی پرمخاطره کند.
