نویسنده: راضیه آزادوار
از ابتدای تشکیل دولت یازدهم بسیاری از صاحب نظران ضعف مدیریتی کارگزاران دولت در اداره امور جاری کشور را مهم‌ترین چالش‌های پیش روی رئیس جمهور عنوان داشته اند. امری که به زعم ایشان ادامه آن، باعث وارد شدن خسارت به منافع ملی می‌دانند. اوج این انتقادات و نارضایتی‌ها از عملکرد وزرا به مجلس نهم باز می‌گردد طی عمر این مجلس ۳ تن از وزرای دولت یعنی رضا فرجی دانا؛ وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، علی اصغر فانی؛ وزیر آموزش و پرورش و عباس آخوندی؛ وزیر راه و شهرسازی در همان دو سال نخست گذشته از عمر دولت مورد استیضاح قرار گرفتند و حتی نتیجه استیضاح وزیر علوم به برکناری وی از وزارت ختم شد. فارغ از هر گونه داوری و جهت گیری خوب یا بد بودن استیضاح های انجام شده،باید یادآور شد که بسیاری از وزیران دولت یازدهم از اهالی مجلس کارت زرد و اخطار گرفته‌اند.
نکته قابل توجه آنکه فرآیند این انتقادات با آغاز مجلس دهم نیز تداوم پیدا کرد، چنان که برخی از نمایندگان از سر دلسوزی و با صراحت ادامه این گونه روند مدیریتی را تهدیدی بالقوه برای ادامه حیات دولت عنوان کردند. البته حرفهای این دسته از نمایندگان پر بیراه نیست، چرا که نارضایتی مردم از عملکرد نامطلوب ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی می‌تواند به عنوان پاشنه آشیل دولت، انتخابات ریاست جمهوری آتی را تحت شعاع قرار دهد و میدان را برای رقیب رئیس جمهور روحانی بگشاید. لزوم این تغییرات آن قدر محسوس و ملموس است که برخی از دولتمردان هم خود بر ضرورت این تغییر واقف شده‌اند طوری که محمدعلی نجفی؛ مشاور رئیس‌جمهور در خصوص خانه تکانی در کابینه اظهار کرد: «رأی مردم در انتخابات مجلس نشان‌دهنده خواست آنها برای تغییر است و این خواست آنها فقط در حد مجلس خلاصه نمی‌شود. یعنی آنها انتظار دارند که در سطح دولت یا حتی خارج از دولت هم تغییراتی ایجاد شود، بنابراین من فکر می‌کنم اگر بخواهیم به رأی مردم احترام بگذاریم و به آن توجه کنیم یکی از اقداماتی که باید در این راستا انجام شود، ترمیم کابینه است».
همچنین مصطفی کواکبیان نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در گفت و گوی ویژه خبری گفت: «در دولت نیز خانه تکانی نیاز داریم، شاید برخی نتوانند مطالبات مردم را برآورده کنند…. ۵-۴ وزارتخانه به تغییر نیاز دارند در مباحث اقتصادی، صنعتی، مسائل اجتماعی جامعه و مشکلات مردم تغییرات لازم است که به موقع مصداق ها را می‌گوییم».
فارغ از تمامی این مسائل، آن چه عیان است فقدان نیروی جوان و متخصص در برخی از وزارتخانه‌ها و حتی ارگان‌های دولتی چه در سطح ملی، استانی و شهری است به گونه‌ای که این امر نه تنها صدای مردم بلکه نخبگان را هم درآورده است. راهکار پیش رو این است که رئیس جمهور و به التبع آن وزرا فضا را برای جوانان مهیا ساخته و به نیروهای جوان، متخصص، با تحصیلات مرتبط و به دور از محافظه کاری فرصت بروز و ظهور دهند. البته این امر به معنای آن نیست که پیشکسوت‌ها و با تجربه‌ها فضا را ترک کنند بلکه آنان باید همچون اتاق فکر عمل کنند و مشاور نیروی جوان باشند. اگر چنین اتفاقی رخ ندهد طبق گفته‌های برخی از تحلیلگران ادامه حیات دولت تهدید شده و حاصلی جز اتلاف منابع، انرژی و به تبع منافع اساسی کشور به دست نخواهد آمد. کارها به صورت حرفهای پیش نخواهد رفت، کیفیت و زمان بندی صحیح در بروز افکار خلاقانه جایگاهی در اداره ارگان‌های دولتی نخواهد داشت.
آن چه که در شرایط فعلی مشهود است محافظه کاری، فضای فکری و تخصص متفاوت مسئولین با سازمان‌ها و وزارتخانه‌هایی است که در آن فعالیت دارند در چنین حالتی، به ایده‌های خلاقانه اجازه بروز و ظهور داده نمی‌شود و نتیجه آن هم روزمرگی و تکرار امور خواهد بود. این امر نه تنها موجبات کاهش اعتماد مردم به دولت را فراهم می‌کند بلکه به متزلزل شدن شخصیت و نقش دولت در اذهان و افکار عمومی جامعه منجر می شود.
از این رو شخص دکتر روحانی باید به منظور حفظ بقای دولت خود و راضی نگه داشتن مردم و نخبگان از هم اکنون دست به خانه تکانی اساسی در سطوح خرد و کلان بزند. علاوه براین دولت نباید در فرصت باقی مانده وقت خود را صرفا به پاسخگویی منتقدان و دولتمردان دولت نهم و دهم نماید بلکه باید در کنار آن با جایگزین ساختن افراد جوان با تحصیلات مرتبط در بدنه دولت، راه برون رفت از عدم تخصص‌گرایی را فراهم سازد.
* کارشناس ارشد علوم سیاسی
