«نتیجه‌ی گشت‌زنی و شناسایی خانههای تاریخی در محدوده «تکیه علی اکبری‌ها» و کوچه «دریادل» توسط یک گروه مشهدگرد
شناسایی خانه قاجاری اما در حال تخریبِ کامل «جوادیان صراف» بود؛ خانه‌ای برگرفته از معماری چند بنای تاریخی دیگر، اما با یک خصوصیت خاص؛ مکان رفت‌وآمد رهبر معظم انقلاب و شهید آیت‌الله مطهری قبل و پس از انقلاب اسلامی.»
به گزارش پایگاه خبری صبح مشهد خانه‌ی «جوادیان صراف» امروز یک واقعیت زنده دارد؛ «سید اعتماد جوادیان صراف» یکی از وارثان‌اش – که گویا حالا به نگهبان این بنای بجا مانده از اجدادش تبدیل شده – که بخشی از خانه را محل اقامت خود کرده، هرچند حاضر نمی‌شود اطلاعاتی درباره بنا بدهد، اما رفتارش برای حفاظت از این مکان تاریخی خود گواه همه چیز است.
رضا سلیمان‌نوری، خراسان پژوه و فعال میراث فرهنگی در مشهدگردی‌هایش به این بنا برخورد کرد.
او معماری این خانه (از نظر ارزش‌های تاریخی) را چیزی شبیه خانه‌ی تاریخی «داروغه» در مشهد می‌داند، اما با این تفاوت که دو ضلع از سه ضلع ساختمان با تخریب‌های شبانه‌ی شهرداری از بین رفته است. معماری که شواهد بازگو کننده‌ی ساخت آن در اواخر دوره‌ی قاجار یا سال‌های اولیه پهلوی اول است.
این کارشناس ارشد ایران‌شناسی حتی معتقد است، خانه‌ی «پریشانی‌ها» در مشهد نزدیک‌ترین خانه از نظر تاریخ ساخت و دوره به بنای تاریخی «جوادیان صراف» است، بنایی مربوط به اواخر قاجار.
به اعتقاد او، سرنوشت خانه «جوادیان صراف» چیزی شبیه به خانههای تاریخی قرار گرفته در اطراف حرم مطهر است، خانه‌هایی چون «عزیزالله اُف» یا «کوزه کنانی» که تا مرز خروج از ثبت نیز پیش رفتند و برخی از آن‌ها نیز در طرح نوسازی قرار گرفتند.
وی اظهار کرد: این بنای تاریخی با فاصله‌ای کم از یکی خیابان‌های شعاعی مربوط به شارستان که راه‌آهن را مستقیم به محدوده‌ی حرم مطهر متصل می‌کند و بافت تجاری مسکونی که هر روز قیمت آن بالاتر می‌رود قرار دارد.
به اعتقاد سلیمان‌نوری، نحوه معماری این خانه‌ی تاریخی، بنای سه ضلعی است که در اصطلاح مشهدی‌ها دو طرف آن رو به حضرت و پشت به حضرت است که متاسفانه دو ضلع تخریب شده‌اند و در حال حاضر فقط ضلع غلام‌رو آن پابرجاست که یکی از وارثان در آن بخش زندگی می‌کند.
این ایران‌شناس وضعیت کنونی این بافت تاریخی را نامناسب می‌داند و می‌گوید: از زمان تهیه‌ی طرح «نوسازی و بهسازی» در سال ۱۳۷۲ توسط یک شرکت خصوصی، هرچند تا کنون چند مرحله تغییر را پشت سر گذاشته است، اما در همین مدت زمان باعث تخریب‌های زیادی در بافت تاریخی شده است.
او با بیان اینکه تا کنون ۳۰ اثر در محدوده‌ی طرح نوسازی مشهد ثبت اضطراری شده‌اند، ادامه داد: هنوز خانه‌ی «جوادیان صراف» با وجود دارا بودن ارزش‌های تاریخی از جمله اقامت‌های مقام معظم رهبری، در این فهرست به ثبت نرسیده است.
یکی از اقدامات قابل توجه در دولت جدید در یکی دو سال اخیر با هدف توجه بیشتر به بافت تاریخی مرکزی مشهد، ایجاد پژوهشکده نوین شهر «ثامن» است، پژوهشکده‌ای برای بررسی وجوهات حفاظت از این بافت که کارشناسان متخصصی از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را به عضویت درآورده است تا اقدامات بهتر و کارشناسی‌تری برای حفاظت از باقی مانده‌های بافت تاریخی مشهد انجام دهند.
از سوی دیگر، کمیسیون ماده‌ی ۵ طرح تفصیلی بافت پیرامون حرم امام‌رضا(ع) را در قالب ۳۶۰ هکتار تهیه و طراحی کرده، بر این اساس با توجه به خیابان‌های منشعب از حرم مطهر، این منطقه به ۴ قطاع تقسیم شده است. البته در این تقسیم‌بندی ۳۰ لکه‌ی تاریخی باقی مانده که توسط سازمان میراث فرهنگی به عنوان بافت تاریخی مرکزی به همه‌ی دستگاه‌های مربوط ابلاغ شده است.
مرداد سال گذشته و در واکنش به احتمال خروج از ثبت دو بنای تاریخی «سرای عزیزالله اُف» و «کوزه کنانی»؛ محمدرضا رحیم‌زاده، یکی از این مشاوران و کارشناسان و عضو هیات علمی دانشگاه هنر با تاکید بر اینکه بافت تاریخی مشهد در حال حاضر آسیب‌های بسیار جدی دیده است، به خبرنگار ایسنا گفته بود: با ادامه‌دار بودن این نوع از اقدامات در این بافت تاریخی که در طول سال‌های گذشته آسیب‌های جدی دیده است، احتمال از دست دادن بخشی از تاریخ مشهد وجود دارد.
حتی محمد رکنی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی نیز در این زمینه به ایسنا اظهار کرده بود: کاربری بناهای تاریخی قرار گرفته در بافت تاریخی مرکز شهر مشهد فرهنگی – تاریخی در نظر گرفته شده و اگر هرکدام از مالکان قصد تبدیل این بناهای تاریخی به اقامتی پذیرایی را داشته باشند، اجازه آن را نمی‌دهیم.
هر چند براساس طرح تفصیلی مشهد مقدس، بافت مرکزی اطراف حرم مطهر باید کاربری فرهنگی – تاریخی داشته باشد، کاربری که به نظر می‌رسد مالکان بناهای تاریخی این منطقه را برای درآمدزایی راضی نمی‌کند. اما شاید همین دلیل باعث شده تا شهرداری مشهد هم به جمع این مالکان پیوسته و با توجه به بالا بودن قیمت زمین در بخش از بافت تاریخی، عزم خود را جزم کرده تا با تخریب بناهایی که چیزی شبیه تاریخ متروکه‌اند، به آرزویشان برسند.
انتهای پیام
