طرح مطالعاتی دستگاه «پاکدم» به‌صورت آزمایشی تحت نظارت وزارت‌بهداشت در حال اجراست آیا این قلیان‌های «شادی‌آور» جایگزین خوبی برای قلیان «دخانی» هستند؟
صبح مشهد- «بفرمایید قلیان شادی‌آور»؛ این روزها اگر گذرتان به بعضی کافه‌ها یا رستوران‌های خارج از شهر بیفتد، چنین تبلیغی نظرتان را جلب خواهد کرد. در این قلیان، گاز خنده و شادی‌آور در ترکیب با اکسیژن مورد استفاده قرار گرفته و احتمال می‌رود که این ترکیب بتواند جایگزین اعتیاد به نیکوتین و تنباکو باشد. حتی گفته‌شده که مجوز وزارت بهداشت هم دارد بنابراین هیچ خطری برای سلامت انسان نخواهد داشت. اما این ماجرا، چند جنبه پنهانی دارد که باید مورد توجه مردم قرار بگیرد. در ادامه نکاتی در همین باره مطرح خواهد شد.
نویسنده : مصطفی نجمی | پژوهشگر اعتیاد
چرا طرح مطالعاتی را اعلام عمومی می‌کنید؟
رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت‌بهداشت در گفت‌و‌گو با تسنیم توضیح داده که طرح مطالعاتی دستگاه «پاکدم» یا «قلیان اکسیژن» در حال حاضر به صورت آزمایشی، تحت نظارت وزارت بهداشت حدود دو سال است که در ۱۰ استان کشور در حال اجراست. این طرح در مرحله آزمایشی قرار دارد و بعد از مشخص‌شدن نتایج مطالعه در صورت اثبات اثربخشی و تأثیر آن بر کاهش مصرف قلیان دخانی، به صورت سراسری اجرا خواهد شد. حالا سوال این است وقتی هنوز تاثیرات این نوع قلیان در حال تحقیق و یک طرح مطالعاتی است، چرا اعلام عمومی می‌شود؟ ممکن است بعضی افراد تصور کنند که این قلیان چیز بدی نیست و این مسئله و عواقب بدی خواهد داشت.
جاذبه‌های قلیان اکسیژن برای غیرقلیانی‌ها
درباره مضرات قلیان بارها در همین صفحه خانواده و مشاوره نوشتیم و تقریبا همه با آن آشنا هستند که چه آسیب‌هایی می‌زند و چه مشکلاتی را ایجاد می‌کند. به طور کلی، قلیان در دورهمی‌ها استفاده می‌شود و چون منع قانونی ندارد و حتی از نظر عرفی به اشتباه در مقایسه با سایر مواد دخانی مثل سیگار قابل پذیرش‌تر یا حداقل قابل تحمل‌تر است، به‌عنوان یک سرگرمی از آن استفاده می‌شود. بنابراین معمولا قلیان مخالفت خانواده‌ها را به اشتباه در پی ندارد اما همان‌ها روی سایر مواد حساس هستند. در این بین باید توجه داشت که قلیان اکسیژن حتی برای افرادی که مصرف‌کننده قلیان نیستند، جاذبه ایجاد می‌کند؛ چون تصور می‌کنند که آسیبی به بدن نمی‌رساند اما بالاخره آن، قلیان است. بنابراین باید پیشگیری بشود که فردی سمت آن نرود.
آسیب قلیان فقط دود آن نیست
ممکن است بعضی افراد وسوسه شوند که از این نوع قلیان استفاده کنند چون ظاهرا آسیبی ندارد. اما قلیان با هر نوع اسمی می‌تواند منجر به اتفاقات نامناسب شود. آسیب قلیان فقط دود آن نیست. بعضی افراد با تجربه این مدل قلیان، به دنبال سایر مدل‌های آن می‌روند و به عبارت دیگر، می‌تواند دروازه‌ای برای ورود به مسائل دخانی دیگر یا حتی اعتیاد باشد. در ضمن، این قلیان از ترکیب برخی از گازهای خطرناک تشکیل شده است و می‌تواند عوارض بسیار شدید برای فرد مصرف‌کننده به‌همراه داشته باشد. حالتی که برای مصرف‌کننده پس از دقایق کوتاهی استفاده از این قلیان ایجاد می‌شود یک حالت از خود بی‌خود شدن به‌همراه شادی کاذب و خلسه است.
خطرات ایجاد وابستگی ذهنی به قلیان
بیایید اصلا فرض کنیم که قلیان اکسیژن هیچ خطری برای سلامت انسان ندارد اما واضح است که استفاده از آن، یک وابستگی را در ذهن شما ایجاد می‌کند. به عبارت دیگر، یک همبستگی با مواد مخدر و اعتیاد در ذهن شما ایجاد می‌کند. حالا شما بگویید که این قلیان اکسیژنی است و ضرر ندارد اما شما را که به یاد قلیان واقعی می‌اندازد. قلیان وسیله‌ای برای مصرف مواد دخانی است و باعث می‌شود که فرد با خودش بگوید که من این نوع قلیان را تجربه کردم و وابسته نشدم، پس مدل‌های دیگر آن را هم امتحان کنم. ما الان یک مشکلی که داریم این است که مردم تصور می‌کنند قلیان به گونه‌ای است که می‌توانند آن را مصرف کنند و هر وقت خواستند، به راحتی آن را کنار بگذارند. در صورتی که اصلا این‌گونه نیست. به نظرم آثار سوء این نوع قلیان بسیار بیشتر است.
اعتیاد به پُک زدن قلیان
نکته‌ای که لازم است به خانواده‌ها بگویم، این است که هیچ نوع قلیانی را مصرف نکنید. این‌که بگویید این قلیان اکسیژن باعث می‌شود آن قلیان دخانی را کنار بگذاریم، به این راحتی‌ها شدنی نیست؛ چون همان پک زدن، باعث تحریک مغز و اعتیاد به این رفتار می‌شود. وقتی این قلیان لذت‌آور باشد، اعتیادآور می شود و فرد دوباره و دوباره باید به مصرف آن مشغول شود. او عادت می‌کند که پک بزند، حالا به قلیان باشد یا سیگار. وقتی با این کار، دوپامین در مغز ترشح می‌شود و فرد لذت می برد، به آن عادت می‌کند و معتاد می‌شود. بنابراین باید مردم به این مسئله آگاه باشند.
