جالب است که بدانید هدیه دادن و هدیه گرفتن از نظر آن چه در مغز از لحاظ روان‌شناختی اتفاق می‌افتد، بسیار مشابه اند
نویسنده : دکتر پرستو امیری | متخصص روان شناسی سلامت
صبح مشهد- پیشکش و هدیه دادن از قدیمی‌ترین فعالیت‌های اجتماعی بشر است. از هزاران سال پیش انسان‌ها برای خدایان، رئیس قبیله، اعضای خانواده‌شان و افراد مورد علاقه هدایایی (مانند پوست و دندان حیوانات، سنگ‌های خاص و زیبا، پوست درخت و …) پیشکش می‌کرده‌اند. این رفتار به عنوان بخشی از روابط اجتماعی و دلبستگی در انسان‌ها تا به امروز باقی مانده است. در این مطلب، می خواهیم از ضرورت خرید هدیه در تحکیم روابط زوج ها، دوستانه، کاری و … بگوییم.
معنای هدیه
هدیه دادن تلاشی است برای خوشحال کردن دیگری و یکی از راه‌های ابراز علاقه و محبت و قدردانی. نوع هدیه‌ای که می‌دهیم، بازتابی است از ما، هدیه گیرنده و رابطه ما. وقت گذاشتن برای انتخاب یک هدیه مناسب و معنادار، یکی از راه‌هایی است که به طرف مقابل نشان می‌دهد که برای ما اهمیت دارد و ما برای شناخت بیشتر او و علایقش تلاش کرده‌ایم. هدیه، یک نشانه فیزیکی و عینی برای یادآوری خاطرات، لحظات و احساسات خوبی است که در کنار هم تجربه کرده‌ایم که با دیدن آن به یاد یکدیگر می‌افتیم و دل‌مان به رابطه گرم می‌شود.
آیا فقط هدیه گرفتن لذت بخش است؟
جالب است که بدانید هدیه دادن و هدیه گرفتن از نظر آن‌چه در مغز اتفاق می‌افتد بسیار مشابه‌اند. در واقع گاهی هدیه‌دادن می‌تواند حتی لذت‌بخش‌تر از دریافت هدیه باشد. پژوهش‌های زیادی نشان داده‌اند که پول خرج کردن برای کسی غیر از خودمان باعث شادی می‌شود. وقتی سخاوتمندانه رفتار می‌کنیم، اعم از اهدای پول به خیریه یا خریدن هدیه برای عزیزان‌مان، تعامل بیشتری بین بخش‌های پردازش اطلاعات اجتماعی و احساس لذت در مغز برقرار و در واقع تعاملات ما منصفانه‌ترو رضایت بخش‌تر می شود و در روابط احساس شادی بیشتری می‌کنیم. لذتی ذاتی در هدیه دادن و هدیه گرفتن وجود دارد که آن را با موقعیت هایی مثل برنده شدن در قرعه‌کشی یا دریافت جایزه متفاوت می‌کند و آن خاصیت اجتماعی و بین فردی هدیه است. در هدیه دادن، اکسی توسین ترشح می‌شود، هورمونی که به هورمون عشق و نوازش معروف است. ترشح اکسی توسین باعث ایجاد احساس محبت، اعتماد و امنیت بین هدیه دهنده و هدیه گیرنده می‌شود. تفاوت اکسی توسین با دوپامین(که در موقعیت هایی مانند دریافت جایزه یا برنده شدن ترشح می‌شود)، در این است که آثار اکسی توسین به مدت طولانی‌تر باقی می‌ماند و در نتیجه به جای یک شادی لحظه‌ای، احساسی خوشایند و دراز مدت در رابطه ایجاد می‌کند. جالب است که بدانید این احساس لذت و محبت هم در هدیه‌دهنده و هم در هدیه‌گیرنده و در مراحل مختلف عمل هدیه دادن و گرفتن(انتخاب و خرید هدیه، بسته‌بندی کردن آن، تقدیم کردن، باز کردن هدیه و …) تجربه می‌شود.
چرا لذت هدیه دادن را به کام خود تلخ می‌کنیم؟
همان‌طور که گفتیم هدیه‌دادن به‌ویژه وقتی که هدیه گیرنده فردی است که ما با او ارتباط نزدیکی داریم، موجب فعال شدن مسیرهای اصلی پاداش و لذت مغزی می‌شود، به شرطی که اجازه ندهیم استرس، لذت این موقعیت را از ما بگیرد. هزینه کردن و پرداخت پول برای خرید هدیه، اگر بیش از توان مالی شما باشد منجر به ایجاد احساس استرس و نگرانی(یا حتی احساس خشم به هدیه‌گیرنده) می شود، شما را از لذت هدیه‌دادن محروم می کند و حتی به رابطه شما آسیب می‌رساند. فراموش نکنید ارزش مالی هدیه تنها ویژگی و حتی مهم‌ترین ویژگی آن نیست. زمانی که شما برای شناخت طرف مقابل، نیازها و علایقش و جست‌و‌جوی هدیه مناسب برای او صرف کرده‌اید، به مراتب ارزش هدیه شما را بیشتر می‌کند. یک هدیه ارزان‌قیمت اما مناسب و معنادار به مراتب می‌تواند بهتر عشق و علاقه شما را نشان دهد و طرف مقابل‌تان را خوشحال کند.
نکته پایانی و مهم
هدیه دادن، با تاثیر روی مغز ما، در ما و هدیه گیرنده احساس لذت، شادی، محبت، اعتماد و امنیت ایجاد و روابط ما را مستحکم‌تر و منصفانه‌تر و همدلانه‌تر می‌کند. به شرط آن که آن را نه به عنوان یک وظیفه سخت و پرهزینه بلکه به شکل یک رفتار محبت آمیز نگاه کنیم.
