دایره گسترش خبرهای جعلی وابسته به این است که بتواند به شکل ویروسی انتشار یابد و این اغلب بیش از آن که به راست بودن خبر بستگی داشته باشد به احساسات و واکنش‌های عاطفی بستگی دارد.
صبح مشهد– طبق آمارهای خودِ فیس‌بوک و توئیتر (دو میلیارد کاربر در فیس‌بوک و ۳۳۰ میلیون کاربر در توئیتر) و ساعت‌هایی که در هر هفته در این شبکههای اجتماعی صرف شده است، باید گفت بسیاری از کاربران با خبرهای دروغین و کمپین‌های اطلاعات جعلی مواجه شده اند. بر اساس پژوهشی که دانشگاه استنفورد انجام داده، وب سایت‌هایی که خبرهای جعلی یا «فیک نیوز» تولید کرده‌اند در طول انتخابات آمریکا ۱۵۹ میلیون بازدید داشته‌اند و دیگر پژوهش‌ها نشان داده‌اند که خبرهایی که در طول انتخابات بیش از همه همرسانی یا بازنشر شده ، دروغ و جعلی بوده‌اند. درباره نقش «فیک نیوز» در انگلستان در زمان انتخابات هم شواهدی در دست است که در هر دو، روبات‌های اینترنتی به کار رفته است. شناسایی «فیک نیوز» آسان نیست. پژوهشی که در دانشگاه استنفورد در سال گذشته انجام شده نشان می‌دهد که کاربران شبکههای اجتماعی اغلب در تشخیص محتوای جعلی و معتبر ناتوان هستند و ناشیانه عمل می‌کنند.
این پژوهش فهرستی از ترفندها برای شناساییِ خبرهای جعلی یا «فیک نیوز» ارائه داده که در زیر به آن ها اشاره می‌کنیم:
۱– به سرخط خبرها با دیده شک بنگرید
سرخط خبرهای جعلی اغلب جالب هستند و با حروف بزرگ و علامت تعجب می‌آیند. اگر سرخط خبر باورناپذیر باشد، این احتمال هست که خبر جعلی باشد.
۲- منبع خبر را نگاه کنید
مطمئن شوید که خبر از منبعی معتبر و مستقل به دست شما می‌رسد. اگر خبر از وب سایتی به دست شما رسیده که برایتان آشنا نیست درباره آن وب‌سایت اطلاعات کسب کنید و البته خبر را تا منبع معتبر پیگیری کنید چون در برخی اوقات برای اعتبار دادن به خبر نام یک منبع معتبر به خبر چسبانده می شود.
۳- به فرمت‌های نامتعارف توجه کنید
بسیاری از خبرهای جعلی در خود خطاهای املایی و گرامری دارند و فرمت ظاهریشان هم غیرعادی است و این نشان می دهد کسی که این خبر را منتشر کرده با تنظیم خبر آشنایی ندارد.
۴- به عکس‌ها توجه کنید
گزارش‌های خبریِ جعلی اغلب با عکس‌ها یا ویدئوهای دستکاری شده همراه هستند. گاهی عکس مدنظر معتبر است اما در جایی غیر از پیش‌زمینه خودش به کار رفته. می‌توانید عکس را در اینترنت جست‌وجو کنید تا دریابید از کجا آمده است یا به چه تاریخی تعلق دارد.
۵- به تاریخ‌ها توجه کنید
گزارش‌های خبریِ جعلی ممکن است زمان‌بندی‌هایی داشته باشند که بی‌معنا باشد یا ممکن است در آن ها، زمان رخدادها تغییر داده شده باشد.
۶- شواهد را چک کنید
منابعی را که در آن ها نام نویسنده آمده است، بررسی کنید. نبود هیچ منبعی یا بی‌نام بودن نویسنده می‌تواند نشانه جعلی بودنِ خبر باشد.
۷- به دیگر گزارش‌ها هم توجه کنید
این که هیچ منبع دیگری آن خبر را گزارش نکرده ، یکی دیگر از نشانه هایی است که می تواند هشدار جعلی بودن خبر را به شما بدهد.
۸- آیا خبر طنز است؟
گاهی دشوار است که میان خبر جعلی و مطلب فکاهی تمایز بگذاریم. بررسی کنید که آیا منبع خبر به مطالب طنز معروف است و آیا جزئیات خبر و آهنگ خبر نشان از طنز بودن دارد.
۹– برخی خبرها به عمد دروغ هستند
با نگاهی انتقادی درباره خبرهایی که می‌خوانید، بیندیشید و فقط آن هایی را همرسانی (بازنشر) کنید که می‌دانید موثق هستند.
در پایان باید گفت که بد نیست درباره هر خبری کمی شکّاک باشیم و از خود بپرسیم: «آیا این واقعاً اتفاق افتاده است؟»
منبع: تسنیم
