کارشناس توسعه گردشگری خارجی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: اجرای برنامه‌های توسعه‌ای می‌تواند نقش مهمی در معرفی مشهد و خراسان رضوی به‌عنوان یکی از مقاصد شاخص گردشگری غذا در کشور و منطقه ایفا کرده و حتی زمینه‌ساز تبدیل این شهر به پایتخت گردشگری غذایی ایران شود.
به گزارش صبح مشهد، سعید برزگر در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: با توجه به جایگاه مشهد به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مقاصد زیارتی و گردشگری بین‌المللی، این شهر از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های قابل‌توجهی برای توسعه «گردشگری غذا» برخوردار است.
وی ادامه داد: مشهد سالانه میزبان میلیون‌ها زائر و گردشگر از سراسر کشور و کشورهای خارجی است و بخش قابل‌توجهی از گردشگران خارجی این شهر از کشورهای آسیای میانه، کشورهای عربی، افغانستان، پاکستان و به‌ویژه عراق هستند. در واقع، مشهد در میان شهرهای کشور، رتبه نخست در جذب گردشگران عراقی را دارد، به‌طوری‌که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد گردشگران عراقی که وارد ایران می‌شوند، به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به مشهد سفر می‌کنند. بنابراین بازار بین‌المللی گردشگری مشهد بازاری پویا و رو به رشد است که هر سال بر وسعت و تنوع آن افزوده می‌شود.
کارشناس توسعه گردشگری خارجی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی به ظرفیت‌های گسترده گردشگری غذا در مشهد اشاره کرد و گفت: از منظر گردشگری غذا نیز مشهد ظرفیت‌های گسترده‌ای دارد. بازارها و مجموعه‌های تجاری اطراف حرم مطهر رضوی از جمله بازار رضا، از شناخته‌شده‌ترین مراکز خرید و عرضه محصولات بومی و خوراکی هستند. بازار رضا نه‌تنها به‌عنوان بازاری سنتی و محل عرضه سوغات و صنایع‌دستی شناخته می‌شود، بلکه به معرفی خوراک‌ها و مواد غذایی محلی نیز کمک شایانی کرده است.
برزگر افزود: در این بازار و مجموعه‌های پیرامونی آن، انواع خوراک‌ها، ادویه‌جات، زعفران، زرشک و خشکبار خراسان عرضه می‌شود که بخشی از هویت خوراکی و فرهنگی منطقه را تشکیل می‌دهد. زعفران و زرشک به‌عنوان دو محصول شاخص استان، در قالب بسته‌های سوغات گردشگری غذایی به گردشگران داخلی و خارجی ارائه می‌شود و نقش مؤثری در معرفی میراث خوراکی منطقه دارد.
وی با بیان اینکه در حوزه غذاهای سنتی، خراسان رضوی تنوع بالایی دارد و تعدادی از غذاهای محلی آن نیز در فهرست میراث ناملموس ملی به ثبت رسیده‌اند، ادامه داد: برای نمونه، انواع آش‌های محلی، نان‌های سنتی در شهرها و روستاهای مختلف استان و خوراک‌هایی نظیر شیشلیک شاندیز، شله‌مشهدی و حلیم مشهد از جمله غذاهای شناخته‌شده‌ای هستند که قابلیت برند شدن در سطح ملی و بین‌المللی را دارند. حتی در برخی شهرهای استان نیز، غذاهای خاصی وجود دارد که به نام همان منطقه شناخته می‌شوند و می‌توانند در قالب جشنواره‌های محلی معرفی و ترویج شوند.
این کارشناس توسعه گردشگری خارجی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی با اشاره به نقش برگزاری جشنواره‌های غذا در جذب گردشگران بیان کرد: اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان هر سال جشنواره‌های متعددی برگزار می‌کند که بخشی از آن‌ها به حوزه گردشگری غذا اختصاص دارد. از جمله این رویدادها می‌توان به جشنواره تاک‌پلو یا دلمه‌پلو در کاشمر و خلیل‌آباد و آیین‌های سنتی مانند سمنوپزان در گناباد و سایر شهرهای خراسان اشاره کرد.
برزگر تاکید کرد: برگزاری این جشنواره‌ها علاوه بر زنده نگه‌داشتن آیین‌های محلی، به معرفی خوراک‌ها و توسعه گردشگری غذا نیز کمک می‌کند. برنامه‌ریزی در جهت حرفه‌ای‌سازی جشنواره‌های غذایی با هدف جذب گردشگران خارجی از جمله رویکردهای مهم استان است. این جشنواره‌ها باید با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین بازاریابی و معرفی بین‌المللی به بستری برای افزایش ماندگاری گردشگران و ارتقای تجربه فرهنگی آنان تبدیل شوند.
وی اظهار کرد: براساس آمار، تاکنون حدود ۱۰۰ جشنواره در حوزه گردشگری غذا در استان خراسان رضوی ثبت شده است و مرحله بعدی، حرفه‌ای‌سازی و بین‌المللی کردن آن‌ها از طریق سامانه تخصصی معرفی رویدادها است. در کنار این جشنواره‌ها، مسیرهایی مانند مسیر گردشگری شاندیز به‌عنوان «مسیر غذا» شناخته می‌شوند؛ به‌گونه‌ای که شیشلیک شاندیز به‌عنوان یکی از معروف‌ترین غذاهای ملی ثبت شده و شله‌مشهدی، حلیم و سایر غذاهای محلی نیز به برندهای غذایی مشهد تبدیل شده‌اند.
کارشناس توسعه گردشگری خارجی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی بیان کرد: به‌منظور معرفی بیشتر غذاهای سنتی کمترشناخته‌شده، کمیته تخصصی گردشگری خوراک در استان تشکیل شده است. این کمیته با حضور داوران و آشپزان حرفه‌ای، اقدام به انتخاب و معرفی غذاهای سنتی شاخص استان می‌کند. برای مثال، در یکی از جشنواره‌های اخیر، غذای «تُودی» یا همان «جوشک» که در فهرست میراث ناملموس نیز ثبت شده، به‌عنوان یکی از خوراک‌های منتخب استان معرفی و مورد توجه قرار گرفت.
برزگر با بیان اینکه در زمینه زیرساخت‌های گردشگری غذا، مشهد از نظر تعداد و کیفیت مجموعه‌های غذایی در سطح مطلوبی قرار دارد، گفت: بسیاری از رستوران‌ها و مراکز پذیرایی شهر از استانداردهای بین‌المللی برخوردارند و میزبان گردشگران داخلی و خارجی هستند. به‌ویژه گردشگران عرب‌زبان که ذائقه غذایی خاصی دارند، از مشتریان ثابت برخی مجموعه‌ها به‌شمار می‌روند. مجموعه‌هایی مانند تخت‌جمشید و سایر رستوران‌های شاخص و لوکس مشهد نمونه‌هایی از این ظرفیت‌ها هستند که توانسته‌اند رضایت گردشگران خارجی را جلب کنند.
وی ادامه داد: بنابراین از نظر سخت‌افزاری کمبود جدی در تعداد یا تنوع رستوران‌ها وجود ندارد؛ اما در زمینه نرم‌افزاری و اطلاع‌رسانی دیجیتال هنوز ضعف‌هایی مشاهده می‌شود. یکی از نیازهای مهم، ایجاد سامانه‌های هوشمند و چندزبانه برای معرفی مراکز غذایی، موقعیت مکانی آن‌ها، نوع غذاهای ارائه‌شده و سطح کیفیت خدمات است. نبود چنین سامانه‌هایی موجب می‌شود بسیاری از گردشگران، به‌ویژه خارجی‌ها، برای یافتن رستوران‌های مناسب ناچار به اتکا به لیدرهای محلی شوند.
کارشناس توسعه گردشگری خارجی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی به یکی از چالش‌های دیگر در این زمینه اشاره کرد و گفت: از دیگر چالش‌ها، محدودیت‌های بهداشتی و قانونی است که بر برگزاری جشنواره‌های غذایی اثر می‌گذارد. در حال حاضر، برخی مقررات سخت‌گیرانه مانع از پخت و سرو غذای سنتی در فضای باز یا محل جشنواره می‌شود و الزام به استفاده از غذاهای بسته‌بندی‌شده، مانع از نمایش واقعی فرایند طبخ غذاهای محلی می‌گردد. در حالی‌که در بسیاری از کشورها این فضاها آزادتر و به شکل سنتی‌تر برگزار می‌شوند. در صورت بازنگری در این قوانین و همکاری بیشتر نهادهای ذی‌ربط، امکان معرفی زنده و جذاب‌تر غذاهای محلی فراهم خواهد شد.
برزگر تصریح کرد: لازم به ذکر است، در برنامه هفتم توسعه، مجموعه‌ای از پیشنهادها برای رفع این چالش‌ها از جمله تأمین بودجه لازم برای توسعه سامانه‌های هوشمند گردشگری غذا، ایجاد زیرساخت‌های دیجیتال چندزبانه و حمایت از جشنواره‌های تخصصی در سطح بین‌المللی ارائه شده است. اجرای این برنامه‌ها می‌تواند نقش مهمی در معرفی مشهد و خراسان رضوی به‌عنوان یکی از مقاصد شاخص گردشگری غذا در کشور و منطقه ایفا کرده و حتی زمینه‌ساز تبدیل این شهر به پایتخت گردشگری غذایی ایران شود.
