نگاهی به خدمت فرش در آستان قدس رضوی که وظیفه فرش‌آرایی، مراقبت و نظافت فرش‌های حرم مطهر را برعهده دارد.
وارد حرم که می‌شوی، بعد از آن که چشم از گنبد برمی‌داری، پا روی فرشی می‌گذاری که پیش از تو هزاران زائر دل شکسته روی آن قدم برداشته، نشسته، سجده کرده، اشک ریخته و حاجت خواسته‌اند. فرش‌های حرم، گنجینه‌های باارزشی از داستان‌های زائرانی است که با دست خالی و سینه پر آمده و با دست پر و سینه خالی بازگشته‌اند. هر گره این فرش‌ها رازدار هزاران گره‌ای است که در دل و کار کسی بوده و با یک قطره اشک، باز شده است.
از کیمیای فرش حرم خیر دیده‌ایم
سنگ آمدیم و موقع رفتن طلا شدیم
مراحل فرش‌آرایی
حتما هنگام تشرف به حرم مطهر، گروهی از خادمان را دیده‌ایم که بیشتر جواناند و با لباس فرمی سبز، مشغول جابه‌جایی فرش‌ها یا نظافت آن‌ها هستند. این عزیزان، خادمان فرش آستان قدس رضوی هستند. براساس گزارش آستان نیوز، خادمان فرش در صحن‌های حرم بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ نفر در ۳ شیفت مشغول به کار هستند، به علاوه ۶۵ نفر نیروهای اداره فرش. خادمان فرش هر روز برای آغاز خدمت به آسایشگاه خدمات فرش می‌روند و پس از ثبت ورودشان، لباس مخصوص خدمت میپوشند و طبق دستور مسئول شیفت، هر گروه به بخش و صحن مربوط می‌روند.
سپس فرش‌ها را به تعداد لازم از انبار تحویل می‌گیرند و با گاری به محل مدنظر می‌برند. با سرعت صحن‌ها را برای نمازگزاران فرش کرده و با نظم و دقت فرش‌ها را کنار یکدیگر پهن می‌کنند. در رواق‌ها هم خادمان مشغول نظافت (جاروکشی) و تنظیم کردن فرش‌ها هستند. بعد از پایان نماز، این خادمان جوان، فرش‌ها را جمع می‌کنند و به انبار مخصوص می‌برند. در آن محل فرش‌ها یکی یکی باز و جارو می‌شوند و دوباره لول و مرتب در جای خود قرار می‌گیرند. پس از آن روی فرش‌ها کاور کشیده می‌شود تا برای نوبت بعدی دوباره خادمان به سراغ‌شان بروند. بعد هم خادمان به آسایشگاه می‌روند و خروج‌شان را ثبت می‌کنند.
جبرئیل آمده بود از وسط عرش، حرم
دو سه تا فرش تکان داد و به بالا برگشت
خادمان خدوم فرش
یکی از چالش‌های خادمان فرش، کمک کردن زائران به آن‌هاست. زائرانی که مشتاقانه می‌خواهند در این امر خیر شریک شوند و هرکدام دستی به فرش‌های زیر پای زائران ببرند و خاک فرش آستان را برای تبرک به خود بزنند. هرچند این کار نیک در کنار اجر معنوی‌اش، به نوعی کمک به خادمان فرش است، اما گاهی ممکن است باعث تداخل وظایف و هرج و مرج هم شود! خادمان فرش باید مراقب خیلی مسائل باشند.
مثلا هنگام انداختن فرش‌ها باید احتیاط کنند تا صدای ناهنجاری در آستان ملکوتی ایجاد نشود. یا موظفاند فرش‌ها را با دست تنظیم کنند، نه با پا. برای جاروکشی هم باید مراقب باشند تا جاروبرقی و سیمش پاگیر و مزاحم زائران و عابران نباشد. همچنین مواظب جارو باشند تا مشکلی برای آن هم پیش نیاید. بد نیست بدانیم به دو روش می‌توان به حرم فرش هدیه کرد، یا خود بافنده فرش را به حرم ببرد، یا در دفاتر نذورات مبلغ فرش را پرداخت کند تا صرف مفروش کردن حرم شود.
گرد فرش حرمت هست شفای دل ما
هر که زائر شده آرام گرفته‌ست این‌جا
آمار شگفت فرش‌های حرم
فرش‌های حرم در دو مکان نگهداری می‌شوند؛ صحن غدیر و انبار باب‌الجواد. بزرگ‌ترین فرش حرم با ابعاد ۱۲ متر در ۱۲ متر و کوچک‌ترین آن ۵۰ سانتی‌متر در ۵۰ سانتی‌متر است. تعداد فرش‌های دستباف حرم ۵ هزار تخته و فرش‌های ماشینی ۵۸ هزار تخته است. فرش‌های ماشینی معمولا بین ۲ تا ۳ سال عمر می‌کنند و فرش‌های دستباف هم بین ۵ تا ۷ سال در حرم می‌مانند.
طبق آمار شرکت فرش رضوی، سالانه بیش از ۵۵ میلیون مترمربع، معادل ۲۰۰هزار تن فرش در حرم‌مطهر مفروش می‌شود. فرش‌های حرم با زمینه‌های لاکی، کرم، لاجورد، فیروزه‌ای و… و به تناسب مسیرها و مکان‌های مختلف پهن می‌شوند. مثلا فرش‌های فیروزه‌ای مخصوص محل تردد زائران است.
یقین که در حرمت پا نمی‌نهم به زمین
که من ز بال ملک فرش زیر پا دارم
