رییس سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی گفت: آیین ۵۰۰ ساله “خطبه‌خوانی” و سنت ریشه دار هزار ساله “صفه” به عنوان میراث ناملموس رضوی به همت معاونت موزه های این سازمان ثبت ملی شد.
به گزارش صبح مشهد به نقل از پایگاه اطلاع رسانی آستان قدس رضوی حجت الاسلام سیدجلال حسینی افزود: این آیین‌ها در سال ۱۴۰۰ طی تعامل و همفکری بین کارشناسان معاونت موزه‌های آستان قدس رضوی با اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی انتخاب و به کمیته ثبت استان خراسان رضوی پیشنهاد شد که مورد موافقت قرار گرفت.
وی ادامه داد: پرونده مقدماتی این آیین‌ها در سال ۱۴۰۱ در اداره مطالعات موزه آستان قدس رضوی تهیه و همراه با مستندات موجود در آرشیو شامل تصاویر، اسناد کهن و منابع مکتوب شناسایی شده درباره آن به کمیته مربوط ارسال شد.
او اضافه کرد: ارسال این پرونده‌ها برای شورای ثبت ملی کشور پس از طی جلسات معرفی و دفاع در زمستان امسال به نتیجه و ثبت ملی رسید.
معرفی آیین خطبه‌خوانی میراثی از دوران صفویه
خطبه و خطبه خوانی در حرم مطهر رضوی در یک معنای عام اشاره به خواندن خطابه ای در ستایش خداوند و صلوات بر پیامبر و ائمه معصومین علیهم السلام دارد.
در این معنا خطبه خوانی در حرم مطهر رضوی از دوره صفوی متداول بوده است و طبق اسناد موجود در آستان قدس رضوی خطیب از جمله مشاغل رسمی بوده و در برخی وقف نامه ها نیز برای او مقرری تعیین شده است.
خطبه‌خوانی در یک معنای خاص اشاره به نوعی مراسم عزاداری در حرم مطهر رضوی در شب عاشورا و شب شهادت حضرت امام رضا(ع) در سی ام صفر دارد.
با توجه به این که آیین خطبه‌خوانی با محوریت خُدام و حفاظ و مسوولان حرم مطهر رضوی انجام می‌شود، به‌ویژه در نزد خُدام حرم مطهر تحت عنوان «مراسم غلام‌های امام رضا» نیز شناخته می‌شود.
آیین خطبه خوانی در صحن انقلاب اسلامی که پیش‌تر تحت عنوان صحن عتیق شناخته می‌شده است، برگزار می‌شود.
این صحن، قدیمی‌ترین صحن در بارگاه ملکوتی حرم مطهر امام رضا(ع) بوده و عناصرِ مهمی مانند پنچرۀ فولاد، سقاخانۀ اسماعیل طلا و نقاره خانه در آن قرار گرفته است.
مراسمِ صفّه یکی از باشکوه‌ترین و ریشه‌دارترین سنت‌های حرم امام رضا(ع) در زمینۀ تلاوتِ قرآن مجید است که افزون بر هزار سال قدمت دارد.
این مراسم هر روز توسط خادمان حرمِ مطهر رضوی در حدّ اعلای معنویت در ۲ نوبت، نیم ساعت بعد از طلوع خورشید و بلافاصله از نماز مغرب و عشا برگزار می‌شود.
مراسم صفه در ۲ بخش تلاوتِ کلام الله مجید و متضمنِ قرائت چهارده بند سرودۀ خواجه نصیرالدّین طوسی در مدح و منقبت معصومین علیهم السلام است.
این آیین را ۱۴ نفر از حفّاظ و تعدادی از خدمه و فرّاشان کشیک که در کنار ورودی‌های جلسه ایستاده‌اند، در رواق دارالحفّاظ و یا در مواردی رواق دارالسّلام در حرم مطهر رضوی برگزار می‌کنند.
