از تفسیر قرآن امام حسن عسکری(ع) تا نامۀ ایشان به پدر شیخ صدوق

مرکز نسخ خطی کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی نُسخ خطی منحصربه‌فردی در اختیار دارد که تفاسیر قرآن املا شده از سوی امام یازدهم به شاگردانشان و نامۀ ایشان به پدر شیخ صدوق، برخی از این نفایس است.

به گزارش صبح مشهد به نقل از گنجینۀ رضوی، آثار خطی و چاپ سنگی متعددی با موضوع امام حسن عسکری(ع) در گنجینۀ رضوی موجود است که از مهم‌ترین آن‌ها، تفسیر قرآن امام حسن عسکری(ع)، توقیع یا نامۀ امام حسن عسکری(ع) و وصیت‌نامۀ ایشان است و قدمت برخی از این آثار به قرن دهم هجری می‌رسد.

از نفیس‌ترین نسخه‌های منسوب به امام حسن عسکری(ع) در مرکز مخطوطات کتابخانۀ آستان قدس رضوی، تفسیر قرآن است که امام(ع) آن را در مدت هفت سال به دو تن از شاگردانشان به نام‌های «ابویعقوب یوسف بن محمد» و «ابی الحسن علی بن محمد» املا فرمودند. از این تفسیر نسخه‌های متعددی در مرکز نسخ خطی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که نسخۀ شمارۀ ۵۴۶۸۰م به کتابت سال ۹۷۵ هجری قمری و نسخۀ شماره ۱۲۴۹م، به کتابت سال ۹۹۲ هجری قمری که به خط جعفربن محمد کتابت شده، از قدیمی‌ترین این نُسخ است.

نسخۀ دیگری از تفسیر امام حسن عسکری(ع) به روایت ابن بابویه(قرن۴ه) است که چندین نسخه از آن در گنجینۀ رضوی نگهداری می‌شود و نسخۀ به شمارۀ ۲۰۴۷۲ یکی از این نفایس است. این نسخه به زبان عربی است و در سال ۱۰۱۹هجری قمری به دست محمدصالح‌بن‌محمدحسین حافظ مشهدی به خط نستعلیق کتابت شده است.

همچنین تفسیر قرآن امام حسن عسکری(ع) توسط علی بن حسن زواری (۹۶۸ قمری) با عنوان «آثار الأخیار» به فارسی ترجمه شده که نسخه‌‌های متعددی از این اثر نیر در گنجینۀ رضوی نگهداری می‌شود. نسخه‌ای از آن به شماره ثبت ۱۴۳۲م در سال ۱۲۶۵ هجری قمری به خط نستعلیق کتابت شده است.

توقیع امام یکی دیگر از نفایس موجود در گنجینۀ رضوی است. توقیع، شامل نامه‌ای است که ایشان برای علی‌بن حسین بن بابویه (پدر شیخ صدوق) مرقوم فرمودند و در آن، وظایف او و سایر شیعیان را در اصول و فروع دین بیان فرمودند. این نسخه در قرن ۱۳ هجری قمری به خط نستعلیق کتابت شده و با شماره ۳۹۷۵۴ به ثبت رسیده است.

نسخه‌ای از ترجمۀ فارسی وصیت‌نامۀ امام یازدهم به کتابت قرن سیزدهم هجری قمری نیز در گنجینه موجود است که به خط نسخ بر کاغذ فرنگی کتابت شده و با شمارۀ ۲۳۵۱۳م به ثبت رسیده است.

گفتنی است، کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی با بیش از یکصد هزار نسخۀ خطی کهن، یکی از قطب‌های فرهنگی منطقه به شمار می‌رود و این درحالی است که تمامی این نُسخ دیجیتال‌سازی شده است و برخی از آنها از طریق کتابخانۀ دیجیتال آستان قدس به آدرس digital.aqr.ir در دسترس است.