چندی پیش پروژه شبکه تولید و پشتیبانی دام سبک با توجه به وضعیت دامپروری در سرخس، به همت موسسه عمران و توسعه رضوی به عنوان معین اقتصادی این شهرستان ارائه شد، چرا که با وجود محدودیت استفاده از مراتع، نیاز شهرستان به خوراک دام بیش از پیش احساس می‌شد.
صبح مشهد- در حال حاضر با توجه به نیاز ۱۸ هزار تنی شهرستان سرخس به تأمین خوراک در دامداری ها، تنها ۴ هزار تن آن با سطح زیر کشت ۱۷۲۰ هکتار گیاهان علوفه ای در منطقه تأمین می شود که این کسری نیاز دامداری های منطقه با توجه به ظرفیت زنجیره تأمین آستان قدس و موسسه عمران و توسعه رضوی می تواند تأمین شود. از همین رو این موسسه تکمیل زنجیره نهاده های دامی در این شهرستان را از طریق احداث سیلاژ یونجه در دستور کار خود قرار داده است که در گزارش پیش رو به جزئیات این امر پرداخته‌ایم.
چرا سیلاژ یونجه؟
هزاران سال است این‌گونه گیاهان(جو، گندم، یونجه و ذرت) در تأمین غذای بشر نقش حیاتی ایفا می‌کند البته امروزه از جو و یونجه بیشتر برای خوراک دام و تهیه فرآورده‌های تخمیری استفاده می‌شود. یونجه یا ملکه گیاهان، علوفه‌ای محصولی است که در اکثر نقاط دنیا کشت می شود؛ بر اساس آزمایش‌های صورت گرفته حدود ۲۶ الی ۵۴ درصد میزان ارزش غذایی و ماده خشک یونجه از زمان برداشت تا مصرف کاهش می‌یابد. چندین عملیات ضروری در مرحله برداشت یونجه خشک صورت می‌گیرد که عبارت است از چیدن، ریختن دستگاه بر روی زمین، ردیف کردن، زیر و رو کردن و در نهایت پرس و بسته بندی. زردوزنیا؛ مدیر پیشرفت منطقه‌ای و عضو هیئت مدیره موسسه عمران و توسعه رضوی در این باره گفت: «انجام این عملیات انرژی و زمان زیادی را می طلبد و با یک نوع محاسبه ساده معلوم می شود در یک سال زراعی زمین کشاورزی حدود ۳۰ الی ۴۰ بدون آبیاری می ماند که البته این خود سبب کاهش عملکرد خواهد شد اما در عملیات چیدن یونجه به منظور سیلاژ شاهد موارد مذکور نیستیم و مانند تولید سیلاژ ذرت و یونجه پس از چاپر کردن با کامیون و… حمل می‌شود و زمین آماده آبیاری است». وی ادامه داد: «در این روش هزینه کمتری را کشاورز متحمل شده و از هدر رفتن ۲ تا ۱۰ درصد محصول به دلیل ریزش برگ خشک جلوگیری می‌شود، البته مهم ترین مزیت سیلاژ یونجه حفظ پروتئین آن و همچنین ماندگاری بالای آن است». تحقیقات بر روی گاوهای شیری نشان می‌دهد که تمام علوفه جیره می‌تواند از سیلاژ یونجه تأمین شود؛ چرا که نسبت ترکیب ۳۵ درصد سیلاژ یونجه و ۶۵ درصد کنسانتره بیشترین میزان تولید شیر، لاکتوز، پروتئین و ماده جامد شیر را نشان داده همچنین مصرف سیلاژ یونجه در گاوهای شیری بر چربی و پروتئین شیر تأثیر مثبت دارد.
اصلی‌ترین منابع تأمین غذای دام
از آنجا که کیفیت و کمیت مواد غذایی، نقش تعیین کننده‌ای در رشد دام، سلامت باروری و افزایش شیر‌دهی آن دارد، به جرات می توان گفت سیلاژ گیاهان علوفه‌ای یکی از اصلی ترین منابع تأمین غذای دام است؛ چرا که سیلاژ علوفه‌ای دارای مقادیر زیادی کربوهیدرات است که برای دام مفید می‌باشد. البته نباید فراموش کرد که برای مقرون به صرفه کردن این کار، استفاده از آن را باید به خوبی مدیریت کرد. در پرورش حیوانات اهلی، قسمت بیشتر هزینه های تولید، مربوط به تغذیه است که در برخی از شاخه های دامپروری تا ۸۰ درصد از مجموع هزینه پرورش دام را شامل می‌شود؛ بنابراین در شرایط متعارف، مدیریت تغذیه، بالاترین اهمیت اقتصادی را در پرورش دام به خود اختصاص می‌دهد.
از سودآوری تا حذف واسطه‌ها
حذف واسطه‌ها و به حداکثر رساندن سود مردم یکی دیگر از اهداف پروژه سیلاژ است که قرار است در شهرستان سرخس اجرا شود. با اجرای این طرح، همچنین ارزش افزوده قابل توجهی بر محصول ایجاد می شود؛ به طوری که تولیدات را می توان بیش از ۲ برابر قیمت خام فروشی به بازار عرضه کرد. مدیر پیشرفت منطقه‌ای موسسه عمران و توسعه رضوی گفت: «تأمین خوراک موردنیاز دامداران، کاهش قیمت تمام شده محصول در منطقه و ایجاد ارزش تغذیه ای بالا در علوفه به طوری‌که ارزش تغذیه ای برابری با جو داشته، بخشی دیگر از اهداف این پروژه به شمار می رود».
اشتغال‌زایی بیش از ۵۰۰ نفر
لزوم اجرای پروژه سیلاژ یونجه در شهرستان سرخس از یک سو و تأثیر آن بر ایجاد اشتغال، آن هم در سال جهش تولید، از سویی دیگر، اهمیت انجام این طرح را دو چندان کرده است. زردوزنیا درباره اشتغال حاصل از این پروژه گفت: «با اجرای سیلاژ یونجه و سایر گیاهان علوفه‌ای در سرخس، برای ۲۰ نفر اشتغال مستقیم و ۵۰۰ نفر به صورت غیرمستقیم شغل ایجاد خواهد شد».
بهره‌برداری تا پایان سال جاری
به گفته مدیر پیشرفت منطقه‌ای موسسه عمران و توسعه رضوی، در حال حاضر سرمایه‌گذار پروژه سیلاژ یونجه و سایر گیاهان علوفه‌ای شناسایی‌شده و توافق اولیه نیز صورت گرفته است. وی ادامه داد: «علاوه بر این، با اداره املاک و اراضی آستان قدس در شهرستان سرخس برای مشارکت در این طرح توافق حاصل شده است و پیش بینی می شود تا پایان سال جاری به بهره برداری برسد.
منبع: آستان نیوز
