توسعه همه جانبه کشاورزی دشت سیستان با مدیریت آستان قدس رضوی، اتفاق مبارکی است که کلید آن از طریق انعقاد تفاهم نامه سه جانبه بین استانداری، وزارت جهاد کشاورزی و آستان قدس رضوی زده شد.
صبح مشهد– آستان قدس رضوی پیرو این تفاهم نامه که به منظور توسعه همه جانبه کشاورزی، اشتغال مولد و معیشت پایدار جامعه روستایی دشت سیستان منعقد شده و همچنین با رویکرد احیاء کشاورزی این منطقه، یکی از برنامه های محوری خود را استقرار کشاورزی قراردادی انتخاب کرده و برنامه ریزی برای اجرای نظام کشاورزی قراردادی در فعالیت های کشاورزی منطقه سیستان با مدیریت آستان قدس رضوی و مشارکت کشاورزان و تولیدکنندگان منطقه و مراکز خدمات کشاورزی غیر دولتی در حال انجام است. در این گزارش به مفهوم کشاورزی قراردادی، مزیت های آن و نقش آستان قدس رضوی در این طرح بیشتر پرداخته ایم.
مفهوم کشاورزی قراردادی
کشت قراردادی، به نوبه خود پروژه ای ملی است که در سطح کلان به نفع تولید داخل می باشد. در کشاورزی قراردادی دو طرف اصلی وجود دارند؛ خریدار یک طرف این قرارداد بوده که در حقیقت یک مجموعه توانمند در فرآوری یا صادارات محصولات کشاورزی است و با طرف دیگر که کشاورز می باشد قراردادی منعقد می کند. محمد مهدی زردوزنیا؛ مدیر پیشرفت منطقه‌ای سازمان عمران و توسعه رضوی در خصوص این نوع قرارداد گفت: «در این قرارداد خریدار نهاده های مورد نیاز و هزینه بیمه محصول را پرداخت می کند و در انتها از محصول نهایی این مبالغ را کم می کند؛ با این اقدام علاوه بر کمک مالی به کشاورز، نهاده های با کیفیت به موقع به دست کشاورز می رسد. البته در طول فصل زراعی نیز مشاوره های لازم به کشاورز داده می شود تا حداکثر بهره وری به دست آید. در انتها نیز محصول نهایی بصورت تضمینی خریداری می شود. در این بین نیز موسسه عمران و توسعه رضوی نقش توسعه گر و تسهیلگر را دارد تا این اتصال ها شکل بگیرد و بخشی هایی که حتی توانمند نیستند، با یاری این مجموعه توانمند شوند».
ایجاد درآمد پایدار برای کشاورز
کشاورزی قراردادی، شیوه جدیدی از پیاده سازی نوین زراعت و باغداری است که منافع قابل توجهی را برای کشاورز به همراه دارد. نخست این که کشاورز، دسترسی آسانتری به نهاده ها، خدمات و اعتبارات خواهد داشت و بدین ترتیب با خیالی آسوده می تواند مهارت های تولید و مدیریت خود را با استفاده از مشاوره هایی که در طول مراحل کاشت، داشت و برداشت دریافت می کند، ارتقاء دهد. علاوه بر این، می توان به مزیت هایی همچون بازار امن و درآمد پایدارتر برای کشاورز در شیوه کشاورزی قراردادی اشاره کرد.
توانمندسازی مراکز خدمات کشاورزی
آستان قدس رضوی علاوه بر دو طرف اصلی مطرح شده، یک طرف دیگر نیز در منطقه در نظر گرفته است و آن، مراکز خدمات کشاورزی غیر دولتی می باشد. این شرکت ها متشکل از فارغ التحصیلان کشاورزی و بومی منطقه سیستان هستند که بدین ترتیب تحقق این مهم زمینه اشتغال را برای آن ها فراهم خواهد کرد. در واقع هدف آستان قدس توانمندسازی این شرکت ها در جریان کشاورزی قراردادی است تا در ابتدای کار به عنوان واسطه عمل کرده و در ادامه توانمند شده و بتوانند نقش های مهم تری را در منطقه ایفا کنند. زردوزنیا در این رابطه گفت: «در همین راستا دوره های آموزشی برای مدیران و کارشناسان این دفاتر طراحی شده است که از جمله آن ها می توان به دوره کشاورزی قراردادی توسط دکتر محمد خالدی؛ مدیرکل امور اقتصادی وزارت کشاورزی و مهندس علیرضا کردلو؛ دبیر کارگروه کشاورزی تجاری برگزار شد». وی ادامه داد: «همچنین دوره تسهیلگری اجتماعی در کشاورزی نیز توسط دکتر دانایی یکی از اعضای هیئت علمی جهاد دانشگاهی مشهد نیز برای مراکز خدمات کشاورزی غیر دولتی برپا شده است. این موسسه در عین حال مذاکراتی را با مسولان استان سیستان و بلوچستان به منظور پیگیری رفع نواقص و کمبودها مانند شبکه آبیاری، مکانیزاسیون مورد نیاز و سوخت انجام داده است».
نحوه اجرا
در گام نخست شرکت های خدمات غیردولتی کشاورزی و تعاونی های تولید منطقه، شروع به مذاکره با کشاورزان می کنند و طرح را توضیح می دهند. در ادامه تعدادی کشاورز اعلام آمادگی می کنند و بعد از تعیین محصول، قرارداد به صورت توافقی بین کشاورز و شرکت کشاورزی رضوی بسته می شود. شرکت کشاورزی از طریق مراکز خدمات غیردولتی کشاورزی که کارگزار یا واسطه او هستند اقدام به توزیع نهادها برای شروع کشت می کند. مدیر پیشرفت منطقه ای سازمان عمران و توسعه رضوی در این خصوص گفت: «این کارگزاران در طول کشت نیز آموزش های لازم را می دهند تا عملکرد و کیفیت محصول بالا برود، در انتها نیز بر اساس قیمت توافق شده در قرارداد محصول به صورت تضمینی خریداری می شود».
اولویت کشت دانه های روغنی
شرکت کشاورزی رضوی براساس تفاهم نامه ای که با وزارت جهاد کشاورزی برای کارگزاری کشت دانه های روغنی در چهار استان شرقی دارد، در دشت سیستان نیز دانه های روغنی را به عنوان اولویت اعلام کرده است. البته در کنار دانه های روغنی سایر محصولات مانند غلات نیز در دستور کار قرار گرفته است و سایر محصولات نیز در صورت استعداد منطقه و مزیت اقتصادی قابلیت قرارداد خواهند داشت. زردوزنیا درباره زمان آغاز کشت محصولات توافق شده در قالب این طرح گفت: «بخش عمده ای از برنامه در کشت پاییزه امسال و تا اواخر مهر ماه انجام خواهد گرفت و مابقی به کشت بهاره موکول می شود».
