بیماریهای عفونی به آن دسته از بیماریهایی می گویند که از فردی به فرد دیگر قابل انتقال است. عفونتهای منتقله جنسی نیز یک نوع از این بیماریهاست که در حین فعالیت جنسی انتقال می یابد.
سه نوع میکروب می تواند عامل این گونه عفونتها باشد:
الف) انگل: انگلها حیوانات کوچکی هستند که از طریق فردی که آلوده می کنند تغذیه می کنند. فرد آلوده، میزبان نامیده می شود. شپش های ناحیه تناسلی نمونه ای از اینگونه انگلهای منتقله جنسی است.
ب) باکتری: باکتریها موجوداتی هستند که تنها از یک سلول تشکیل شده اند. آنها به همدیگر می پیوندند تا از بدن میزبان تغذیه کنند. باکتریهای سوزاک، سیفلیس، کلامیدیا و شانکروئید نمونه هایی از باکتریهای عامل برخی بیماریهای منتقله جنسی هستند.
ج) ویروس : ویروس ها مولکولهای پیچیده ای هستند که تنها پس از حمله به سلولهای میزبان می توانند تکثیر یابند. ایدز، تبخال تناسلی و هپاتیت نمونه هایی از ویروسهای عامل بیماریهای منتقله جنسی هستند.
معمولاً عفونتهایی که توسط ویروس بوجود می آید قابل درمان کامل نیستند و تنها در برخی موارد می توان عفونت را کنترل نمود. برای انگلها درمان دارویی وجود دارد و باکتریها نیز با آنتی بیوتیک درمان می شوند.
بیماریهای شایع منتقله جنسی ویروسی
سه بیماری شایع در این دسته ایدز، تبخال تناسلی و زگیل تناسلی است.
ایدز
ایدز توسط ویروس HIV منتقل می شود. این ویروس توان دفاعی بدن را در مقابل عفونتها تخریب می نماید و بدن را مستعد ابتلا به سایر عفونتها می نماید که گاه حتی می تواند کشنده باشد. ویروس HIV علاوه بر انتقال در حین فعالیت جنسی، از طریق سرنگ مشترک در بین معتادان تزریقی نیز قابل انتقال است. تاکنون هیچ درمانی برای نابودی کامل ویروس ایدز در بدن شناخته نشده است اما برخی داروهایی وجود دارند که می توانند تا حدودی بیماری را کنترل کنند یا پیشرفت آنرا به تعویق بیندازند.
تبخال تناسلی
مهمترین علامت آن تاولهای دردناک و زخم های باز در ناحیه تناسلی است. معمولاً قبل از ظاهر شدن این علائم، فرد احساس گزگز و یا سوزش در ناحیه تناسلی، پاها و یا باسن می کند.در زن ها ممکن است زخمها در واژن به صورت مخفی باشند و حتی ممکن است بعضی از زنان، متوجه بیماری خود نشوند!
زخمها معمولاً در ظرف ۳ ۲ هفته از بین می رود ولی ویروس همچنان در بدن برای همیشه باقی می ماند و حتی ممکن است همین زخمها گاه به گاه مجدداً ظاهر شوند. در صورتیکه این زخمها خیلی شدید باشند و یا تند به تند ظاهر شوند، با برخی داروها می توان آنرا کنترل نمود. همانطوریکه قبلاً نیز گفته شد این داروها نمی توانند ویروس را از بدن حذف نمایند، بلکه تنها می توانند علایم را کنترل کنند.
زگیل تناسلی
ویروس عامل این بیماری، باعث زگیل در ناحیه تناسلی می گردد. در ابتدا، زگیل های تناسلی کوچک، سفت و بدون درد هستند، ممکن است در ناحیه واژن و یا آلت مرد باشند، همچنین ممکن است در اطراف مقعد بوجود آیند. اگر در مراحل اولیه درمان نشوند ممکن است بزرگ شوند و نمایی گل کلمی و گوشتالو بوجود آورند.
اهمیت این زگیل ها در آن است که برخی از آنها ممکن است خطر سرطان دهانه رحم یا سایر سرطانهای منطقه تناسلی را افزایش دهند. درمان آنها با یک پماد که روی ضایعه مالیده می شود امکانپذیر است. درمانهای دیگر نیز برای درمان آن وجود دارد از جمله فریز کردن آن با یک جسم بسیار سرد که توسط پزشک انجام می گردد. همچنین برای برداشتن زگیل های بزرگ ممکن است نیاز به جراحی باشد.
بیماریهای شایع منتقله جنسی باکتریایی
سوزاک، سیفلیس و کلامیدیا انواع شایع از این گروه هستند که توسط باکتری منتقل می شوند.
کلامیدیا
عفونت کلامیدیا می تواند ترشح غیر طبیعی از ناحیه تناسلی و سوزش ادرار را بوجود آورد. در صورتیکه این بیماری در زنان درمان نشود، ممکن است عفونت لگنی را بوجود آورد که می تواند عامل نازایی یا حاملگی نابجا باشد. حاملگی نابجا زمانی است که جنین به جای آنکه خود را به رحم متصل کند و در آنجا رشد نماید، در لوله های رحمی می ماند و شروع به رشد می کند.
از آنجا که لوله های رحمی فضایی برای این رشد ندارند، لوله متورم می گردد و درد شدیدی را ایجاد می کند و حتی ممکن است پاره شود. برای درمان برخی از موارد حاملگی نابجا نیاز به جراحی وجود دارد که به علت آسیب دیدن لوله رحمی، شانس حامله شدن مجدد فرد کم می شود و حتی خود ممکن است خطر حاملگی نابجای دیگر را افزایش دهد.
متأسفانه کلامیدیا در برخی از افراد بدون علامت می ماند و بدون اطلاع شرکای جنسی از عفونت یکدیگر در صورت عدم رعایت اقدامات محافظتی به آنان انتقال می یابد. کلامیدیا با آنتی بیوتیک مخصوص قابل درمان است.
سوزاک
از علایم اصلی این بیماری خروج چرک از واژن در زن و آلت مردانه در مرد است و ادرار کردن را دردناک و سخت می کند. عوارض جدی و خطرناک سوزاک در زنان اتفاق می افتد. سوزاک نیز می تواند مانند کلامیدیا به عفونت لگن بینجامد و خطر حاملگی نابجا و نازایی را افزایش دهد. پنی سیلین و برخی از آنتی بیوتیکهای قوی دیگر می توانند سوزاک را درمان کنند.
سیفلیس
علایم این بیماری ممکن است بسیار تدریجی آغاز شود یا حتی ناگهان قطع شود؛ به همین جهت ممکن است در ابتدا فرد متوجه بیماری خود نشود. اولین علامت معمولاً زخم باز و بدون درد است که ممکن است بر روی آلت مردانه، اطراف و یا داخل واژن، اطراف دهان، اطراف مقعد و یا حتی روی دستها بوجود آید. سیفلیس در صورتیکه درمان نشود می تواند به بیماری بسیار خطرناکتری تبدیل شود که کل بدن را درگیر کند. در این صورت ابتدا دانه های پوستی به صورت موقت در بدن ظاهر می شود و پس از آن قلب و دستگاه عصبی را آلوده می کند. پیشرفت بیماری آرام است و حتی سالها ممکن است طول بکشد تا به درکیری قلب و دستگاه عصبی ختم شود. درمان این بیماری با آنتی بیوتیک امکان پذیر است.
بیماریهای منتقله جنسی انگلی
شپش ناحیه تناسلی شایعترین بیماری منتقله جنسی انگلی است.
شپش عانه موهای ناحیه تناسلی را آلوده می کند و با مکیدن خون فرد آلوده زندگی می کند. انتقال آن در حین تماس جنسی ویا حتی از طریق لباسها و اجسام آلوده مانند توالت فرنگی و یا ملحفه است. این شپش ها باعث خارش می شوند. شپش به خودی خود باعث خونریزی از پوست نمی شود ولی با خارش دادن محل، خونریزی بوجود می آید.
در صورت دقت با چشم غیر مسلح هم می توان این شپش ها را مشاهده کرد و با یک عدسی ممکن است تخم های آنها نیز مشاهده شوند. آنها غالباً به پایه موها یعنی جایی که مو از پوست بیرون آمده است می چسبند.
این شپش ها با داروهای موضعی که پزشک تجویز می کند و یا حتی با بعضی از شامپو هایی که در داروخانه ها بدون نسخه قابل خریداری است ازبین می روند.
علایم و تشخیص بیماریهای منتقله جنسی
اگر شما در معرض ابتلا به بیماریهای منتقله جنسی هستید، باید در فواصلی از نظر این بیماریها بررسی گردید زیرا همانطور که گفته شد ممکن است برخی از این بیماریها حتی بدون هیچ علامتی فرد را مبتلا کنند. همچنین بسیار مهم و لازم است که شما علایم شایع این بیماریها را بدانید تا در صورت مشاهده آنها، حتی با وجودیکه علایم به نظر شما خفیف باشد، بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید.
بعضی از علایم شایع این بیماریها عبارتند از:
ـ سوزش در ناحیه تناسلی
ـ خارش در ناحیه تناسلی
ـ خارج شدن ترشحات از پیشابراه و یا واژن
ـ زخم در ناحیه تناسلی، دهان و یا مقعد
ـ زگیل در ناحیه تناسلی و یا مقعد
ـ لمس توده در ناحیه تناسلی و یا مقعد
ـ بوی بد و متعفن از ناحیه تناسلی
ـ تخلیه مدفوع دردناک
مجدداً قابل تأکید است که از آنجا که در بسیاری از موارد این بیماریها می توانند بدون علامت ظاهر شوند، لازم است که افراد در معرض خطر دائماً از نظر این بیماریها بررسی شوند. بسیاری از علایم مانند: زخمها، دانه های پوستی و ترشحات ممکن است برای مدتی خاموش شوند که این به معنای درمان بیماری نیست. بسیاری از ویروسها ممکن است دوره ای بدون علامت و دوره ای علامت دار شوند و در هر حال در بدن باشند.
پزشک معمولاً بعد از گرفتن شرح حالی از نحوه فعالیت جنسی، به دقت ناحیه تناسلی، مقعد و دهان را معاینه می کند و ممکن است از ترشحات و یا زخمهای باز نمونه بگیرد. گاهی نیاز به آزمایش ادرار می شود و یا ممکن است به آزمایش خون نیار باشد.
در صورتیکه پزشک به شما گفت که شما مبتلا به یک عفونت منتقله جنسی شده اید، می بایستی شریک جنسی خود را مطلع نمایید تا این فرصت را به او بدهید که او نیز مورد بررسی و در صورت نیاز درمان به موقع قرار گیرد. اگر به شریک جنسی خود اطلاع ندهید، او در صورت ابتلا در معرض بیماری خطرناک تر قرار می گیرد و شما نیز ممکن است خود مجدداً آلوده شوید.
درمان و پیشگیری بیماریهای منتقله جنسی
درمان بر اساس تشخیص دقیق نوع بیماری توسط پزشک به شما پیشنهاد می گردد.
– بیماریهایی که توسط باکتری و انگل بوجود می آیند مانند: سوزاک، سفلیس، کلامیدیا و شپش عانه معمولاً با درمان آنتی بیوتیک و درمان مخصوص به راحتی درمان می شوند.
– بیماریهایی که توسط ویروسها منتقل می شوند مانند: هپاتیت، ایدز و زگیل تناسلی قابل درمان کامل با دارو نیست و درمانهای موجود به کنترل بیماری کمک می کند و ممکن است موفقیت آمیز نباشند.
– در صورتیکه تاکنون هیچ تماس جنسی نداشته اید، به هیچ عنوان در معرض ابتلا به بیماریهای منتقله جنسی نیستید. با این وجود، بعضی از بیماریها مانند: ایدز و هپاتیت از طریق سوزن آلوده نیز قابل انتقال هستند.
– اگرتنها یک شریک جنسی دارید که او نیز شریک جنسی دیگری ندارد و هیچیک قبلا نیز به این بیماریها مبتلا نشده اید، شما در معرض ابتلا به این بیماریها نیستید مشروط به اینکه رابطه جنسی مقعدی و یا دهانی نداشته باشید.
– کسانی که شرکای جنسی متعدد دارند به خصوص زمانیکه از تاریخچه جنسی آنان مطلع نیستند بسیار در معرض ابتلا به این بیماریها هستند.
در زیر ۷ توصیه برای پیشگیری از ابتلا به بیماریهای منتقله جنسی پیشنهاد می شود:
۱) همیشه و به درستی از کاندوم مردانه استفاده نمایید. استفاده از کاندوم ۱۰۰% تضمین کننده عدم ابتلا به بیماریهای منتقله جنسی نیست (بخصوص زمانیکه به درستی و همیشه استفاده نشوند) ولی خطر ابتلا به این بیماریها را بسیار کاهش می دهد.
۲) بعد از تماس جنسی، ناحیه خارجی تناسلی را با آب و صابون بشورید. شستن و دوش داخل واژن نه تنها کمکی به پیشگیری از بیماریهای منتقله جنسی و یا جلوگیری از بارداری نمی کند، بلکه با از بین بردن سدهای دفاعی طبیعی بدن، خطر این عفونتها و گسترش آن به مناطق بالاتر را اضافه می کند. پس منظور تنها شستشوی دستگاه تناسلی خارجی (مردانه، زنانه) است.
۳) بعد از تماس جنسی، ادرار کنید تا برخی از باکتریهای وارد شده خارج شوند.
۴) در حین قاعدگی، تماس جنسی نداشته باشید در این زمان مستعد انتقال عفونت هستید.
۵) از نزدیکی از راه مقعد اجتناب کنید. درون مقعد و رکتوم میکروبهای فراوانی وجود دارد که می تواند عامل بیماریهای منتقله جنسی در مرد و زن باشند. دهان، ناحیه تناسلی مرد و ناحیهتناسلی زن نبایستی با شیء و بخشی از بدن مانند آلت تناسلی مرد که در تماس با مقعد یا رکتوم بوده است تماس پیدا کند در غیر اینصورت خطر عفونت وجود دارد.
۶) از تمیز کردن واژن با دوش اجتناب کنید زیرا که بدینوسیله بسیاری از باکتریهای محافظتی را از بین می برید و خطر ابتلا به بیماریهای منتقله جنسی را افزایش می دهید.
۷) در هنگام تماس جنسی از چرب کننده ها استفاده نمایید و بدینوسیله خطر آسیب مخاطی را کاهش دهید. توجه داشته باشید که اگر از کاندوم استفاده می کنید از استفاده همزمان از چرب کننده های با پایه نفتی مانند وازلین و یا روغن بچه همراه کاندوم اجتناب کنید زیرا که این مواد باعث از بین بردن کاندوم می شوند و در نتیجه خطر حاملگی ناخواسته و انتقال بیماریهای منتقله جنسی وجود دارد. برای چرب کردن می بایستی از مواد با پایه آبی مانند ژل پزشکی استفاده نمایید.
