هرچند بازدید خبرنگاران از تأسیسات آبی شهر امام رضا(ع) خبرهای خوبی از وضعیت تصفیه فاضلاب این شهر منعکس می‌کند اما، قهر زودهنگام «دوستی» به عنوان یکی از بزرگ‌ترین سدهای شرق کشور زنگ بحران بی‌پایان داشته‌های آبی این شهر زائرپذیر را دوباره به صدا در‌می‌آورد.
به گزارش صبح مشهد، تصفیهخانه شماره ۵ مشهد موسوم به «خین عرب» که دو سال پیش با حضور رئیس‌جمهور در مدار بهره‌برداری قرار گرفت، مقصد اول خبرنگاران مشهدی بود تا خبرنگاران حوزه آب و نیرو در جریان فرایند پیشرفته تصفیه فاضلاب این مدول مهندسی قرار گیرند.
مدیر بهره‌برداری تأسیسات فاضلاب شرکت آبفای مشهد در حاشیه این بازدید با بیان اینکه در این تصفیهخانه پیشرفته‌ترین فرایند موجود در کشور و بخشی از خاورمیانه وجود دارد که فرایند ASBR است افزود: این فرایند می‌تواند فاضلاب را در حدی تصفیه کند که با استانداردهای آب‌های پذیرنده، یعنی آبی با کیفیت آب رودخانه، تأیید شود.
به گفته احسان عظیمی، آب تصفیه‌خانه‌های قدیمی مشهد صرفا می‌توانست برای کشاورزی استفاده شود اما حالا با احداث تصفیه‌خانه‌های جدید، قابلیت تخصیص‌های دیگری حتی غیر از کشاورزی را داریم.
وی با اشاره به ظرفیت ٨٣ هزار متر مکعبی تصفیهخانه خین عرب و تولید روزانه ۴٠ تن کود در این مجموعه اظهار کرد: پنج تصفیهخانه مشهد، روزانه ۲۶۳ هزار متر مکعب فاضلاب را که کالایی آلوده‌کننده و مخرب محیط‌زیست است به کالایی به نام آب که ارزشمندترین موردنیاز بشر است و برخی از محصولات جانبی که می‌تواند کود موردنیاز کشاورزی باشد تبدیل می‌کند.
چرا پساب‌های خینعرب به کشف‌رود می‌ریزد؟
مدیر بهره‌برداری تأسیسات فاضلاب شرکت آبفای مشهد همچنین در پاسخ به پرسشی تکراری درباره علت ریختن قسمتی از پساب تصفیهخانه خینعرب به کشف‌رود گفت: آب منطقه‌ای در پایین‌دست تصفیهخانه فعلی در حال ساخت ایستگاه پمپاژ است تا بتواند این پساب با‌کیفیت را برای مصارفی که تخصیص داده است استفاده کند اما تا زمانی که ایستگاه پمپاژ آب منطقه‌ای ساخته شود، پساب با‌کیفیت مسیر کشف‌رود را طی می‌کند و وارد آن می‌شود.
عظیمی توپ را در زمین شرکت آب منطقه‌ای انداخت و با بیان اینکه مسئولیت آبفای مشهد جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب است اضافه کرد: زمانی که فاضلاب از دروازه تصفیهخانه خارج می‌شود، شرکت آب و فاضلاب دیگر هیچ مسئولیتی ندارد. موظف هستیم که مطابق با استانداردهای محیط‌زیست، خروجی تصفیهخانه را به سازمان آب منطقه‌ای تحویل بدهیم. آن‌ها نیز مطابق با برنامه‌های خود، کارها را انجام می‌دهند.
تولید بیش از ظرفیت
عظیمی همچنین با اشاره به میزان متفاوت تولید و ظرفیت تصفیه‌خانه‌های فاضلاب مشهد گفت: فاضلابی که در مشهد تولید می‌شود ۵ تا ۱۰ درصد بیش از ظرفیت تصفیه‌خانه‌های این شهر است.
وی با بیان اینکه اکنون در مشهد ۷۰ درصد پوشش فاضلاب وجود دارد که تا سال ۱۴۰۴ باید به ۹۶ درصد برسد تصریح کرد: با این حال، میانگین کشوری پوشش فاضلاب در شهرها ۴۰ درصد به ثبت رسیده است که خود گواه حجم زیاد کار در این حوزه است.
مدیر بهره‌برداری تأسیسات فاضلاب شرکت آبفای مشهد همچنین در پاسخ به سؤال خبرنگار شهرآرا درباره تصفیه‌خانه‌های منطقه‌ای که به همت شهرداری در حال ساخت است گفت: قطعا ۱۵ تصفیهخانه محلی در دست اجرا به فرایند بازچرخانی کمک می‌کند. با این حال، این تصفیهخانهها نمی‌توانند بزرگ باشند زیرا شهر را دچار چالش می‌کنند.
تصفیهخانه شماره ٣ یا همان تصفیهخانه سد دوستی که ١٠ سال پیش از سوی رئیس‌جمهور وقت به بهره‌برداری رسید جذابیت‌های زیادی داشت که از دیدرس عکاسان خبری دور نماند.
در صحبت‌های مدیر امور آب‌رسانی سد دوستی با خبرنگاران، می‌شد هم بیم خداحافظی با این سد را حس کرد و هم کورسوی امید برای بازگشت این سازه آبی به زندگی شیرین یک دهه قبل.
به گفته حسن آقایی، ظرفیت سد سلما در افغانستان تکمیل است و اگر این سد وجود نداشت و ۶۰۰ میلیون آب پشت سد دوستی بود، تا دو سه سال آینده آسوده بودیم.
وی با بیان اینکه «اکنون در هر شبانه‌روز به طور میانگین حدود ۲۰۰ هزار متر مکعب آب به مشهد می‌فرستیم.» اضافه کرد: سعی بر این است که ذخیره دوستی را برای مواقع اضطراری نگه داریم و از ظرفیت‌های آبی داخل شهر استفاده کنیم.
آقایی این نکته را هم گفت که باید همواره خود را برای سخت‌ترین شرایط آماده کنیم.
آقایی افزود: آب این سد در طول سالیان گذشته کم شده اما خشک نشده است. امیدواریم در نیمه دوم امسال، بارندگی‌های درخور توجهی داشته باشیم تا سد خشک نشود و بتوانیم از این تأسیسات گران‌قیمت بهره‌برداری کنیم.
وی در پاسخ به سؤال خبرنگار شهرآرا درباره میزان دقت جانمایی این سد نیز گفت: در این زمینه، بخشی که تا اندازه ای مغفول مانده است سیاست‌های دیپلماسی آب است که باید به این حوزه ورود پیدا می‌کردیم. قبل از اینکه افغانستانی‌ها در سدهایشان سرمایه‌گذاری کنند، باید منافع آن‌ها را از طرق دیگر مثل انرژی و مواد غذایی تأمین می‌کردیم. آن زمان، راحت‌تر می‌شد با افغانستانی‌ها مذاکره کرد.
مدیر امور آب‌رسانی از سد دوستی با بیان اینکه موضوع مهم‌تر از احداث خود سد تنظیم قراردادهای محکم بین دو کشور درباره حق‌آبه ایران بود افزود: آن زمان، باید بیشتر به حق‌آبه ایران می‌پرداختند. اکنون وضعیت سخت‌تر شده است زیرا سرمایه‌گذاری عظیمی انجام دادند، دو سد بزرگ احداث کردند و سومی نیز در دست احداث است.
وی با بیان اینکه این تصفیهخانه ۶ متر مکعب بر ثانیه ظرفیت دارد افزود: ظرفیت تأسیسات سد دوستی برای انتقال ۱۵۰ میلیون متر مکعب آب در سال است اما اکنون که آب سد دوستی کم شده است، سالانه ۶۰ تا ۸۰ میلیون متر مکعب آب به مشهد منتقل می‌شود.
آقایی درباره انتقال آب از تاجیکستان نیز گفت: این موضوع به بیش از ۱۰ سال قبل برمی‌گردد. علت توقف آن را نمی‌دانم اما انتقال آب از افغانستان مهیاتر است. باید بتوانند با افغانستان مذاکرات دیپلماتیک قوی انجام دهند و منافع آن‌ها را از جای دیگری تأمین کنند.
منبع: شهرآرا
