بیست و دومین نشست قصه شهر با موضوع «حق به شهر و آموزش شهروندی» با حضور نمایندگان دو تشکل مردمی چهارطبقه و انجمن توسعه گردشگری چهارباغ فعال در حوزه هویت شهری، در پژوهشکده ثامن برگزار شد.
به گزارش صبح مشهد در بخش نخست این نشست صالح شریفی به نمایندگی از گروه چهارطبقه درباره تجربه تشکیل این گروه گفت: هدف چهارطبقه کمک به محقق شدن حق به شهر از طریق آموزش حقوق شهروندی به مردم است. براساس تعریف هنری لوفور فرانسوی مفهوم حق به شهر یعنی جامعه شهری اعم حاشیه‌نشین، مرکزنشین،طبقات مختلف اقتصادی،معلولان و… بدون هیچ استثنایی حق دارند از مزایای شهر یا زندگی شهری برخوردار باشند. وی با بیان اینکه حق به شهر شامل دو جزء«حق تملک فضا» و «حق مشارکت شهروندان»است،تصریح کرد:تمرکز گروه چهارطبقه بیشتر بر «حق مشارکت شهروندان» است؛زیرا این موضوع پیش‌نیازهایی دارد که در حال حاضر فراهم نیست.شریفی ادامه داد:حق مشارکت شهروندان شامل دو بخش شمول اجتماعی و حکمروایی شهری می‌شود و حکمروایی شهری از حکومت شهری متمایز است. حکومت شهری به سازمان‌های اداره‌کننده شهر اشاره دارد،در حالی که حکمروایی شهری علاوه بر حکومت شهری،شهروندان را نیز در بر می‌گیرد و به روابط و کنش متقابل میان نهادهای حکومت شهری و مردم اشاره دارد. این عضو گروه چهارطبقه مشارکت را مهمترین مؤلفه حکمروایی دانست و گفت:از منظرشهرسازی، مشارکت نیازمند آگاهی و مهارت است و هر دوی اینها به آموزش نیاز دارد.از این رو در گروه چهارطبقه بر موضوع آموزش به صورت ویژه توجه کرده‌ایم و گروه مردمی چهارطبقه بر اساس دو نیاز آموزش عمومی شهرسازی به شهروندان و تقویت روحیه مطالبه‌گری در میان شهروندان از ده ماه پیش تشکیل شد.وی درباره چشم‌اندازهای این گروه گفت: چهارطبقه با انتخاب موضوعات شهرسازانه عامه‌فهم و استفاده از رسانه‌های عمومی نظیر شبکه‌های اجتماعی به موضوعات واجد اهمیتی چون بافت پیرامون حرم رضوی،حاشیه‌نشینی،رویداد فرهنگی مشهد۲۰۱۷ و… پرداخته است.
در بخش دوم این نشست مهدی زارعی به نمایندگی از انجمن چهارباغ تجربیات میدانی این سازمان مردم‌نهاد هویتی را بیان کرد. وی با تأکید بر اصل «دانستن حق مردم است» گفت: با داشتن اطلاعات ناکافی نمی‌توان به درستی تصمیم گرفت و مردمی که به درستی نمی‌دانند یا در تصمیم‌گیری‌ها مشرکت نمی‌کنند یا تصمیم‌های درستی نمی‌گیرند. زارعی با انتقاد از اینکه مردم شهر هیچ‌گاه در انتخاب نام یک کوچه یا بوستان دخالت داده نمی‌شوند،اظهار گرد: هدف از تشکیل شوراهای شهر و روستا افزایش مشارکت شهروندان در امور شهر بود،اما پس از گذشت چند دوره در عمل می‌بینیم که مردم در این زمینه مؤثر نیستند و همچنان تصمیمات در دایره تنگی از الیت نخبه گرفته می‌شود.
وی با اشاره به تجربه خود به عنوان بخشدار بخش رضویه که هفتاد روستا را تحت پوشش دارد، گفت: روستائیان در مقایسه با شهرنشینان مشارکت خیلی بیشتری در امور دارند و وقتی در روستا با مشکلی مواجه می‌شوند به راحتی به شورا تکلیف می‌کنند که درباره آن معضل مصوبه بگذراند، در حالی که در شهری مانند مشهد چنین نیست. زارعی با انتقاد از تأکید برخی نخبگان بر موضوع ناآگاهی مردم اظهار کرد: من به عنوان یک مشهدی ساکن بافت پیرامون حرم رضوی آگاهی داشتم که مهاجرتم از این منطقه به نفع یک برج یا هتل خواهد بود،اما به زور از این منطقه کوچانده شدم. پس نباید اتفاقات شهر را به ناآگاهی مردم نسبت دهیم،بلکه این مسائل بیشتر به حذف شهروندان از تصمیم‌گیری‌ها مربوط می‌شود. عضو هیئت مدیره انجمن چهارباغ درباره ضرورت و هدف از تشکیل این انجمن مرم‌نهاد گفت: اعضای انجمن چهارباغ یکی از مهمترین مشکلات مشهد و خراسان را فراموشی یا از بین رفتن هویت تاریخی آن می‌دانند و بر این اساس تصمیم گرفتند با تشکیل یک نهاد کاملا مردمی به عنوان راویان گذشته تاریخی،عناصر سازنده هویت شهری اعم از بناها،چهره‌ها،آداب و رسوم،رویدادها و… شهر مشهد و استان خراسان را برای شهروندان و حتی گردشگران روایت کنند. وی افزود: انجمن چهارباغ افزون بر هدف شناسایی و معرفی عناصر هویتی شهر مشهد و استان خراسان رضوی خود را یکی از دیده‌بانان این حوزه می‌داند و سعی دارد از این طریق علاوه بر حفاظت از میراث هویتی شهر و استان به تقویت روحیه مطالبه‌گری در شهروندان بپردازد. وی درباره سختی‌های پیش روی انجمن در این خصوص گفت: مقاومت مدنی یکساله اعضای این انجمن برای جلوگیری از تخریب مهدیه مرحوم عابدزاده با شکست مواجه شد، اما تلاش اعضای انجمن برای حفظ مسجد حوض معجردار، سنگ‌نوشته‌های کمرمقبولا و دیگر میراث در معرض خطر همچنان ادامه دارد.
عضو هیئت مدیره انجمن چهارباغ در پایان با انتقاد از تبدیل شدن مجموعه‌های آبی و هتل‌‌ها به هویت مشهد در سالهای اخیر، تصریح کرد: آنچه بر سر مشهد می‌آید فراموشی به عمد یا به سهو هویت‌ها و ریشه‌های تاریخی و فرهنگی و هویتی این خطه پر افتخار است و تمام سعی انجمن چهارباغ بر این است تا نقشی هر چند کوچک اما تاثیر گذار در مقابله با این موضوع داشته باشد و در حد توان هویت و فرهنگ مشهد و خراسان را به مردم ایران زمین بشناساند.
شایان ذکر است که این نشست سه ساعته با پرسش و پاسخ شرکت‌کنندگان و سایر اعضای این دو تشکل که در جلسه حضور داشتند ادامه یافت.
