گزارش: سید محمد محمدی
فاز یک خط ۲ قطار شهری مشهد به طول ۸ کیلومتر و با اعتبار ۱۷۰۰ میلیارد تومانی به بهره برداری می رسد تا پایتخت فرهنگی جهان اسلام شاهد یک تحول بزرگ در زمینه زیر ساخت های شهری و همچنان ارائه خدمات مطلوب به مجاوران و زائران حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام باشد.
در گزارش ذیل مروری بر تاریخچه قطار های شهری در دنیا و کشومان همچنین افق در پیش روی مشهد الرضا ( ع ) خواهیم پرداخت.
تعریف مترو:
مترو نام یکی از سامانه‌های قطارهای مسافربری داخل شهری است. این سامانه در زیر زمین و تونل‌ها و حتی سطح زمین بر روی ریل مخصوص خود حرکت می‌کند. مترو در کم شدن مشکل ترافیک و نیز آلودگی هوادر کلان‌شهرها بسیار مؤثر است
تاریخچه مترو:
نخستین متروی جهان در سال ۱۸۶۳ میلادی در شهرلندن آغاز به کار کرد. شهرهای پاریس،بوداپست،استانبول و گلاسگو پس از آن به سیستم مترو مجهز شدند. استفاده از فناوری مترو در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ میلادی به سرعت در شهرهای بزرگ اروپا و آمریکا گسترش پیدا کرد. در حال حاضر ۱۶۰ شهر جهان دارای سیستم مترو هستند و در ۲۵ شهر دیگر مترو در دست احداث است. شهرهای توکیو، مسکو و سئول دارای پر استفاده‌ترین متروهای جهان هستند.
در ایران:
اگرچه طرح‌های اوّلیهٔ متروی تهران در زمان سلطنت محمدرضا شاه پهلوی ریخته شد،اما به طور رسمی از سال ۱۳۷۷ شروع به کار کرد. نخستین مسیر فعال، مسیر شماره ۵ مترو بود که بین تهران و کرج مسافر جابه‌جا می‌کرد و در ۱۶ اسفند ۱۳۷۷ فعالیت خود را آغاز کرد.
مشهد الرضا ۲ اسفند ۱۳۸۹؛ خط یک
مشهدی ها پس از سال ها انتظار بالاخره در اسفند ماه ۱۳۸۹ شاهد بهره برداری از قطار شهری شدند.قطاری که از انتهای بلوار وکیل آباد تا نخریسی را بطول ۱۹ کیلومتر طی می نماید که در مسیر توسعه خود، با حرکت جهادی شهرداری و شورای چهارم شهر با افزایشی ۵/۵ کیلومتری و احداث دو ایستگاه در بهمن ۱۳۹۴ به فرودگاه مشهد رسید.هم اکنون روزانه بطور میانگین ۱۲۰ هزار نفر در این مسیر جا به جا می شوند.
خط ۲ :
مسیر خط ۲ قطار شهری مشهد به طول ۱۴ کیلومتر از انتهای طبرسی شمالی پایین روستای کشف شروع می‌شود و به بسیاری از مراکز پرجمعیت آن منطقه سرویس‌دهی مستقیم دارد.
بعضی از مراکز جمعیتی مجاور که عمدتاً طبقات محروم در آنجا ساکن هستند با طی کمترین فاصله به یکی از ایستگاه‌های خط ۲ دسترسی خواهند داشت. در ادامه پس از قطع کمربندی صد متری(بزرگراه شهید بابانظر) این خط با عبور از بلوار طبرسی جنوبی، چهارراه برق، چهارراه گاز و چهارراه مقدم به میدان راه‌آهن و سپس به میدان شهدا ادامه مسیر خواهد داد.
این خط سپس با عبور از میدان سعدی و خیابان دانشگاه و میدان تقی‌آباد ضمن عبور از ایستگاه تقاطعی با خط ۱ دسترسی ویژه‌ای به مرکز خرید زیست خاور خواهد داشت و در نهایت ایستگاه آخر خط مذکور با عبور از زیر پارک کوهسنگی و فلکه تلویزیون و میدان فضل بن شاذان (جام عسل) در انتهای بلوار فکوری خواهد بود. در بهمن ماه ۱۳۹۴ حفر تونل این خط به پایان رسید که انشالله در آغازین روزهای اسفند ۹۵ به بهره‌برداری می رسد.معاون اقتصادی شهرداری مشهد از انتشار ۵۰۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت ویژه خط ۲ خبر داده بود.
تست گرم ۳ رام از قطارهای خط ۲ قطار شهری مشهد به طول ۸۰۰ متر در شفت شمالی بلوار طبرسی سوم انجام شد تا این اقدام، آغازی بر شروع فعالیت خط ۲ قطار شهری، پس از سال‌ها وقفه و انتظار در پایتخت معنوی ایران و فرهنگی جهان اسلام باشد.
مجموع اعتبارات مورد نیاز برای این خط، ۲هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود که در ۳ فاز مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
خط ۳
خط ۳ قطار شهری مشهد مسیر شهرک ابوذر تا الهیه(مشهد) را با طول حدود ۲۸٫۵ کیلومتر (از جنوب شرق به شمال غرب و برعکس) پوشش می‌دهد.
خط ۳ قطار شهری مشهد که در ابتدا با ۲۵ کیلومتر طول تا منطقه شهرک غرب (مشهد) ادامه داشت در طرح توسعه تا الهیه(مشهد) امتداد پیدا کرد بدین ترتیب این خط از ترمینال اتوبوسرانی در انتهای خیابان امام رضا و تا فلکه آب ادامه داشته، با عبور از چهار راه خسروی و چهار راه شهدا به میدان شهدا می‌رسد.این خط سپس تا میدان فردوسی ادامه می‌یابد و در میدان جانباز و از طریق بلوار جانبازبه بزرگراه امام علی و سپس با طی تمام مسیر به اراضی امامیه می‌رسد. آخرین ایستگاه در محل احداث ترمینال جدید اتوبوسرانی برون شهری غرب مشهد خواهد بود.
عملیات ساخت خط ۳ در تاریخ ۱۴ خرداد ماه ۱۳۹۴ برابر با نیمه شعبان آغاز شد.
خط ۴
خط ۴ قطار شهری مشهد به طول ۱۴ کیلومتر بلوار حُر را به خواجه ربیع (از شرق به شمال و برعکس) متصل می‌کند.
این خط از خواجه ربیع آغاز و با عبور از میدان شهدا با امتداد به سمت حرم مطهر از ضلع شمالی حرم عبور کرده و از بلوار مصلی به سمت قلعه ساختمان و جاده سرخس و بلوار حُر در امتداد میدان شهید عباسپور طی مسیر خواهد کرد. این خط پس از احداث و بهره‌برداری با عبور از نزدیکی حرم مطهر بهترین دسترسی به حرم مطهر را برای زائران و مجاوران فراهم خواهد آورد.
خط ۵
خط ۵ قطار شهری به صورت قطار هوایی (منوریل) به طول ۴۷ کیلومتر به صورت رینگ کمربندی مشهد اجرا می‌شود.
این خط را باید مهم‌ترین و البته به روزترین خط، بین خطوط حمل و نقل ریلی شهر مشهد دانست زیرا برای این خط پیش‌بینی قطار هوایی (مونوریل) شده است که البته با توجه به مطالعات انجام شده بحث استفاده از سایر انواع قطارهای شهری نظیر مترو، مترو با تونل کم عمق و مسیر هم سطح برای این خط مطرح شده است. خط ۵ حلقه اتصال خطوط چهارگانه در کمربندی شهر مشهد و به طول ۴۷ کیلومتر است که پیش‌بینی می‌شود فاز نخست آن در حد فاصل میدان نمایشگاه تا میدان سپاد اجرا شود. خط ۵ از دپوی غربی خط یک قطار شهری مشهد آغاز و با طی کردن جنوب شهر مشهد به پایانه مسافربری مشهد می‌رسد و در ادامه با عبور از ایستگاه غدیر، میدان فجر، میدان امام حسین، میدان سپاد، میدان امام علی در نهایت به میدان نمایشگاه و مجدد دپوی غربی خط یک قطار شهری مشهد می‌رسد.
خط متروی مشهد گلبهار
خط متروی مشهد گلبهار به طول ۴۰ کیلومتر در حال اجراست. مدیرعامل شرکت عمران شهر جدید گلبهار با ارائه گزارشی از اجرای فاز اول خط یک قطار شهری مشهد-گلبهار گفت: فاز اول این خط با پیشرفت ۷۰ درصدی به طول ۸٫۵ کیلومتر توسط شرکت پیمانکار اجرا شده است. وی با بیان اینکه برای اجرای فاز اول قطار شهری گلبهار ۱۵ میلیارد تومان اعتبار برآورد شده بود، افزود: فاز دوم به طول ۱۰ کیلومتر اجرا خواهد شد. برای اجرای این بخش حدود ۱۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است. اجرای عملیات این فاز از تیرماه سال ۱۳۹۳ ابلاغ شده است و عملیات رسمی آن از ۱۷ شهریور سال ۱۳۹۳ آغاز شده است.متروی گلبهار به مشهد به خطوط ۱ و ۳ قطارشهری مشهد متصل می‌شود.
