نویسنده : علیرضاحیدری
خبرمرمت و احیای ۱۴ بنای تاریخی در بافت شهری مشهد در واقع بهره گیری از این امکان فرهنگی و گردشگری برای رویداد جهانی ۲۰۱۷ است و معرفی ارزش های معماری، تاریخی و فرهنگی این اقلیم.
پیش از این نیزگفته بودند، طرح امکان‌سنجی احیای بناهای تاریخی مشهد و حریم منظری حرم مطهر تدوین می‌شود و برای تحقق مصوبات شورای‌عالی و معماری و شهرسازی، مطالعاتی در رابطه با بافت تاریخی مشهد آغاز شده است تا بتوان آثار واجد ارزش‌های تاریخی و معماری را شناسایی و وضعیت این بافت را بازنگری کرد. خبرها از ۱۵۰اثر واجد ارزش تاریخی در بافت تاریخی مشهد حکایت دارد و نزدیک به ۵۰اثر ثبتی در بافت حرم مطهر .
با این حال روند نگران کننده تخریب هویت زیارتی، انقلابی و تاریخی مشهد همیشه دغدغه دلسوزان بوده است چراکه تخریب ها دراین سالیان بخشی ازهویت مشهد قدیم را ازبین برد اما تعدادی از بناها و خانه های تاریخی توانستند درامان بمانند و با تعمیر و بازسازی فرصت دوباره ای برای نفس کشیدن پیدا کنند. مشهد ۶۳ خانه تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی دارد که قابل اعتناست.
خانه تاریخی، فقط یک خانه نیست. هویتی است که نشانه های فرهنگی، اجتماعی، تاریخی، دینی، هنری و دانش و مهارت ایرانی را یک جا در خود جمع کرده است. پراکندگی وتعدد این خانه ها در کشورهم نشان دیگری از وجود این ظرفیت ها و داشته های فرهنگی است که در گوشه گوشه این بوم و بر به چشم می آید. خانه تاریخی، سبک زندگی ایرانی در دوره های متوالی را نشان می دهد و سند زنده از ایده ها و تفکرمدنیت و شهرنشینی ماست. بنابراین حفظ و نگهداری یک خانه تاریخی، صرفا نگه داشتن نمادی از گذشته نیست که کارکرد موزه ای داشته باشد، مدیریت بهینه و علمی می تواند از خانه های تاریخی کارکرد های مختلفی را تعریف کند. مدیریت شهری اگر دغدغه حفظ سنت و تاریخ را داشته باشد، حتی با رویکرد اقتصادی می تواند از خانه های تاریخی بهترین بهره وری اقتصادی را داشته باشد و با چیدمان منطقی آن ها در بافت جدید شهری هم ازنابودی آن ها جلوگیری کند وهم با کاربری به قاعده آن ها همراه با مرمت و نظارت علمی، به استمرار تاریخ و فرهنگ شهری کمک کند.فهرست بلند بالای خانه های تاریخی در کشور که هرکدام آیینه ای زیبا و چشم نواز از فرهنگ بومی یک منطقه را بازتاب می دهد، بخش مهم و غیرقابل انکارازمیراث فرهنگی ماست که به دلیل تنیده شدن در بافت های شهری و تفاوت معماری، آداب و رسوم و خرده فرهنگ های مناطق ایران را به نمایش می گذارد و سرمایه ای ارزشمند برای هر منطقه و کل ایران است.آنچه این روز ها موجب نگرانی شده، این است که تغییر در بافت های شهری موجی از تخریب خانه های تاریخی را درشهر هایی مثل مشهد، شیراز، یزد و دیگر شهر ها به دنبال داشت. این تخریب ها که با اعتراض هایی همراه بوده با هدف توسعه بافت های فرسوده انجام شده است. آنچه مسلم است این که دراین مسیر نباید دچار افراط و تفریط شد. شاید بیش از هرمرجع دیگر نظام شهر سازی است که باید قبل از نهاد هایی چون میراث فرهنگی دغدغه حفظ چنین بنا هایی را داشته باشد و با لحاظ کردن این میراث در بافت های جدید راه های حفظ آن ها را پیدا کند چرا که سازمان میراث فرهنگی صرفا یک نهاد تعریف شده در این مسیر است و این موضوع نمی تواند از دیگران برای حفظ هویت های ایرانی و اسلامی سلب مسئولیت کند. از طرف دیگرثبت میراث شدن خانه ها باید منطبق با استاندارد هایی باشد که افزایش آن ها نتواند مانعی برای توسعه باشد. ضمن این که پیش بینی کاربری های متفاوت برای این خانه ها با هدف جذب گردشگر زمینه متقاعد کردن توسعه دهند گان را نیز فراهم می آورد تا در حفظ این میراث های معماری رغبت داشته باشند.
فهرست یلند بالایی از خانه های تاریخی در مشهد وجود دارد؛ خانه پدری رهبر معظم انقلاب ،خانه اردکانی (دولابیان)،خانه وطن‌چی، عسگریه ، عابدزاده، حسینیه رحیمیان ، خانه ناظریان، خانه اکبرزاده، خانه امیری، خانه هوشمند، خانه تمدنی، خانه حناساب، خانه خان‌منش، خانه داوودی، خانه داروغه،خانه دکتر حشمت اعتمادی،خانه رجب‌پور،خانه زرین زاده، خانه سالاری، خانه سبزواری‌ها ۲، خانه سیدان، خانه صاحب علم، خان صداقتی، خانه طلایی، خانه ظریف، خانه عباسیان حسینی، خانه عطاریان، خانه غفوری، خانه قدیم سبزواری‌ها، خانه کوزه کنانی، خانه کاظم‌زاده، خانه لگزایی، خانه موسوی، خانه موسوی‌نژاد، خانه مسکونی بلخاست، خانه مسکونی تفتی،خانه مسکونی جوان صبور، خانه مسکونی علیزاده، خانه مسکونی کرمانی، خانه مسکونی ناظران، خانه مقبل‌السلطنه، خانه تولی، سرای عزیزا… وخانه ملک
این ظرفیت خوب، زیبا، هنری ، تاریخی و جذاب برای زائرو گردشگر به ویژه در فرصت ۲۰۱۷ نباید از نگاه برنامه ریزان دور بماند. خانه های تاریخی تنها عناصر هویتی از مشهد قدیم به خصوص معماری عصر قاجار است که پیشینه معماری و سبک زندگی و هنر ایرانی را به رخ امروزیان می کشاند
