نویسنده: احسان پارسا
محیط زیست در ۱۰۰ سال اخیر خسارات بسیاری را متحمل شده است، بحث پسمانده ها یا همان زباله ها از جمله چالش های زیست محیطی در دنیای متمدن امروز است که انسان متمدن این قرن را با دشواری های فراوانی مواجه کرده است.
پسماند که تنها در ایران روزانه به طور متوسط هر نفر حدود ۹۰۰ گرم از آنها را تولید می کند، موادی هستند که از نظر تولید کننده فاقد ارزش بوده و دور ریخته می شوند. این مواد به ۵ دسته تقسیم می شوند:
۱- پسماندهای عادی: به موادی چون زباله های خانگی گفته می شود که به صورت معمول از فعالیت روزمره انسان ها در شهرها و روستاها و خارج از آنها تولید می شود.
۲- پسماندهای پزشکی (بیمارستانی): به کلیه پسماندهای عفونی و زیان آور ناشی از بیمارستان ها، مراکز بهداشتی، درمانی، آزمایشگاهها و سایر مراکز مشابه گفته می شود.
۳- پسماندهای ویژه (خاص): به کلیه پسماندهایی گفته می شود که به دلیل دارا بودن حداقل یکی از خواص خطرناک از قبیل مسمومیت، بیماریزایی، قابلیت انفجارو یا اشتغال خورندگی و مشابه آن نیاز به مراقبت ویژه داشته باشد،
۴- پسماندهای صنعتی: به کلیه پسماندهای ناشی از فعالیت های صنعتی، معدنی و پسماندهای پالایشگاهی، نیروگاهی و امثال آن گفته می شود. مانند براده های اجتماعی صنعتی.
۵- پسماندهای کشاورزی:به پسماندهای ناشی از فعالیت های تولیدی در بخش کشاورزی گفته می شود.
در این بین پسماندهای خانگی دارای اهمیت بسیار زیادی هستند و نیازمند مدیریتی علمی و صحیح می باشند. متاسفانه به دلیل افزایش جمعیت و نیز ایجاد فرهنگ مصرف گرایی در بین مردم تولید پسماندهای خانگی هر روز بیش از گذشته می شود که این افزایش می تواند مشکلات فراوان اقتصادی، زیست محیطی و بهداشتی ایجاد کند. پسماندها به دلیل دارا بودن ۳ عامل اصلی رشد و تکثیر حشرات و جانوران موذی یعنی مواد غذایی، رطوبت و پناهگاه محیطی مناسب برای رشد و تکثیر این جانوران هستند.
به نظر می رسد اولین گام در جهت کاهش اثرات پسماندها تغییر الگوی مصرف و کاهش تولید انواع پسماندها است. از مهمترین مزایای کاهش تولید انواع پسماندها می توان به حفظ منابع، کاهش هزینه های دفع و حمل و نقل، حفظ محیط زیست و کاهش بار آلودگی های زیست محیطی و ارتقا بهداشت عمومی جامعه اشاره کرد.
گام بعدی در جهت کاهش اثرات پسماندها، بازیافت پسماندهای تولیدی است.بازیافت به معنی استفاده از مواد مصرف شده برای تولید و ساخت مجدد همان کالا یا کالاهای قابل استفاده دیگر است.البته مهمترین و بهترین راهکار ساماندهی پسمانده ها، بهره مندی از مشارکت شهروندان در کنترل فرایند تولید و تفکیک پسماندها است. تفکیک پسماندها به معنای جداسازی پسمانده های تولیدی در آشپزخانه به ۲ بخش پسماندهای تر و خشک است.
پسماندهای خشک مانند کاغذ، شیشه، پلاستیک، فلزات و بطری های نوشابه پس از ضد عفونی به مواد اولیه و پسماندهای تر مانند باقیمانده مواد غذایی و سبزیجات در کارخانه های ویژه ای به کمپوست تبدیل می شوند.در حقیقت پسماندها ثروت عظیمی هستند که باید مجددا به اقتصاد کشور تزریق شوند و این هدف فقط با تفکیک پسماندها و بازیافت آنها امکان پذیر است. اگر این مواد بازیافت شوند نه تنها ارزش اقتصادی بالایی دارند بلکه با بازیافت آنها مشکلات زیست محیطی و بهداشتی کاهش پیدا می کند.پس چه زیباست که برای نگهدای این سرمایه های عظیم، جداسازی پسماندها در خانه و محل کار را در دستور کار قرار دهیم.
فعال محیط زیست
