موقعیت استراتژیک ایران در بخش حمل و نقل همواره مورد تأیید و تأکید سازمانهای بزرگ جهانی بوده است، استفاده از این موقعیت میتواند درآمدزایی فراوانی برای کشور به همراه داشته باشد؛ اگر چه به غیر از درآمد، توسعه اقتصادی و اشتغال را نیز در پی خواهد داشت.
وجود بنادر تجاری بزرگ در حاشیه خلیجفارس از جمله بندر شهیدرجایی، بندر امام خمینی (ره) و بندرچابهار و شبکه ریلی و جادهای قابل قبول متصل به بنادر مذکور به سمت شمال کشور میتواند تاثیر بسیاری در استفاده از این ظرفیت داشته باشد.
تجارت بین کشورهای جنوب خلیجفارس و دریای عمان با کشورهای CIS قفقاز و اروپا میتواند با گذر ازکریدور جنوب – شمال ایران صورت گیرد. از جمله مهم ترین کشورها برای این تجارت میتوان به هند و عمان اشاره کرد.
هماکنون کریدور شمال-جنوب کشور مشتمل بر مسیرهای ریلی و جادهای که از بندرعباس به سمت شمال کشور احداث شده است، ظرفیت فراوانی برای جابه جایی کالا دارد. لیکن احداث برخی از محورها از جمله محور ریلی قزوین – رشت – انزلی – آستارا میتواند کمک شایانی به این کریدور کند.
به طور موازی تقویت محورهایی موازی محور بندرعباس به شمال کشور میتواند تأثیر فراوانی در شکوفایی کریدور داشته باشد؛ از جمله این محورها میتوان به محور چابهار به مشهد اشاره کرد.
محور چابهار – مشهد با توجه به دسترسی چابهار به آبهای آزاد و واقع شدن آن در نزدیکترین نقطه بندری به کشورهای جنوب شرق آسیا میتواند تأثیر زیادی در جابه جایی کالاها به صورت فراقاره ای داشته باشد.
تجارت ۷۳ میلیارد یورویی هند با اتحادیه اروپا ظرفیت بسیار خوبی را برای استفاده از زیرساختهای شمالی –جنوبی ایران ایجاد می کند؛ با توجه به مشکلات سیاسی هند و پاکستان میتوان از ظرفیت های بنادر جنوبی ایران از جمله چابهار و شهید رجایی برای ارسال کالاهای هند به اروپا و بالعکس استفاده نمود. راهآهن چابهار – مشهد درصورت احداث میتواند کمک شایانی به این موضوع کند و با توجه به هزینههای پایین راهآهن در مصرف سوخت و همچنین کمبودن تشریفات مرتبط با کالاهای حمل شونده با قطار از مزیت زیادی نسبت به جاده برخوردار است. از طرفی تجارت چین و اروپا سالانه حدود ۵۸۸ میلیارد دلار است که پیشبینی میشود این رقم تا سال ۲۰۲۰ به ۱۰۰۰ میلیارد دلار برسد. حتی اگر سهم یک درصدی از این تجارت با گذر از ایران شکل بگیرد، میتوان قابلیت بسیار زیادی را برای شکوفایی حمل و نقل ریلی ایران متصور بود، لذا ایجاد خطوط راهآهن از جمله چابهار – مشهد و مشهد – گرگان که از محورهای شمالی – جنوبی و شرقی – غربی کشور است، میتواند تأثیر بسزایی در این موضوع داشته باشد.
به دلیل محدودیت های ظرفیتی خطوط ریلی موجود کریدور شمال –جنوب ، ایجاد ظرفیت های جدید از جمله راهآهن چابهار- مشهد و مشهد- گرگان میتواند مکملی برای خطوط موجود باشد. ساخت این محورها ظرفیتی بالغ بر ۱۰ میلیون تن کالا به ظرفیت حمل و نقل ریلی کشور اضافه میکند. در صورتی که بتوان تنها از ظرفیت های دو بازار چین و هندوستان در ارسال کالا به کشورهای آسیای میانه و قفقاز و همچنین اتحادیه اروپا استفاده کرد و در راستای آن بسترهای بازاریابی حمل و نقل کالا از این کشورها به درستی انجام پذیرد ، حمل و نقل ریلی کشور و بالاخص مسیرهای یاد شده می تواند نقش استراتژیکی در تجارت کشورهای مذکور ایفا نماید و درآمد بسزایی نیز از این فرایند حاصل گردد. تا پیش از این، پرونده ایجاد این محور ریلی توسط نمایندگان مردم در خانه ملت به صورت مجدانه پیگیری میشد و نتیجه همین اقدامات هم کلید خوردن طرح لااقل در چابهار بود اما برای پیشبرد هرچه سریعتر این پرونده باید ساخت این مسیر ریلی حساس به طور همزمان از خراسان نیز آغاز شود. در این راستا ضرورت دارد نمایندگان استان خراسان رضوی در مجلس دهم، یکی از دستور کارهای جدی خود را این امر مهم قرار دهند و در جهت بالفعلسازی این امکان بکوشند.