نویسنده؛دکتر حسین فتاحی
در جهان امروز که نقش آفرینی فرهنگ، علوم گوناگون، امکانات و… نسبت به گذشته به مراتب بیشتر شده است، ضرورت هماهنگی و همسویی صاحبنظران و کارشناسان و برنامه ریزان هر کشور با نیازهای فرهنگی وعلمی جامعه نیز بیشتر احساس می شود. جامعه رشید جامعه‌ای است که بتواند نیازهای فرهنگی و علمی خویش را در رهگذر حرکت اجتماعی بازشناخته از تظاهرات و تمایلات کاذب یا گذرا تفکیک کند و قدرت پاسخگویی به این نیازها و بهره گیری از آنها را در جهت رشد و کمال معنوی و مادی داشته باشد.
سیاست فرهنگی -علمی در حقیقت همان توافق رسمی و اتفاق نظر مسئولان و متصدیان امور در تشخیص، تدوین و تعیین مهم ترین اصول و اولویت های لازم الرعایه در حرکت فرهنگی وعلمی است. سیاست فرهنگی-علمی را می توان اصول راهنمای کارگزاران فرهنگی– علمی و مجموعه علایم و نشانه هایی دانست که مسیر حرکت را نشان می‌دهد؛ به عبارت دیگر نوعی دستورالعمل های فرهنگی- علمی است که روشنگر حرکت است. مسئولان، متصدیان و همه مراجع و مراکز فرهنگی –علمی وابسته به دولت و نظام جمهوری اسلامی ایران، مجریان و مخاطبان سیاست فرهنگی-علمی کشور در درجه اول هستند.
توجه به نکات ذیل درباره سیاست فرهنگی– علمی ضروری است:
سیاست فرهنگی-علمی، سیاست انقلاب اسلامی است. انقلاب اسلامی بدین معناست که فرهنگ اسلامی در کلیه شئون فردی و اجتماعی کشور اصل و پایه و مبنا قرار گرفته است. بنابراین نباید فراموش کرد که انقلاب اسلامی حقیقتاً انقلاب فرهنگی-علمی است.
*حاکم بودن بینش توحیدی بر تمامی شئون و عرصه های حیات فردی و اجتماعی و نقش و تاثیر بنیادی اعتقاد به اصول و فروع دیانت مانند وحی، نبوت، امامت، عدالت، معاد، تبری و تولی در جامعه اسلامی
*برخورداری انسان از فطرت الهی که ریشه و منشاء رشد و خیر و صلاح است و جاودانگی وجود انسان و کرامت و شرافت ذاتی او به عنوان خلیفه ا… و امانتدار خداوند در زمین
*همانندی و برابری انسان ها در آفرینش و عدم تمایز بین رنگ ها و نژادها و صنوف دیگر انسانی و جهانشمول بودن پیام اسلام
*سرشت مادی و معنوی بشر و قابلیت رشد و شکوفایی وی در همه وجوه و زمینه های فردی و اجتماعی، مادی و معنوی و ….
*خیرخواهی، کمال جویی، آرمانخواهی، ظرفیت علمی نامحدود و کشش فطری انسان به سوی علم و دانایی
*توسعه ارزش های معنوی و فضایل اخلاقی و ایجاد روحیه استقلال، حریت، عزت نفس و تحکیم مناسبات انسانی در جامعه
*تربیت پذیری آدمی به فعلیت درآمدن استعدادها و خلاقیت های وی، اصالت ارزش های معنوی و فضایل اخلاقی در جامعه اسلامی و جایگاه والای تقوا، علم و جهاد در تعیین مرتبه کرامت و فضیلت انسان ها
* تاثیرپذیری انسان از عوامل مثبت و منفی محیط اجتماعی و آفات و موانع فرهنگی آن و مسئولیت نظام اسلامی در سالم سازی محیط، تحقق قسط و عدل، تامین حق مشارکت مردم در همه امور با توجه به لزوم زدودن علل و عوامل زمینه ساز کفر و نفاق، فقر و فساد، ظلم و استبداد، سلطه و استکبار
با توجه به موارد یادشده و نگرشی بر اندیشه ها و دیدگاه ها و فتاوای حضرت امام خمینی (رضوان ا… تعالی علیه) و مقام معظم رهبری به عنوان بهترین شاخص و معرف اسلام ناب محمدی(ص) باید در مسیر تحقق این آرمان ها و اندیشه ها مجدانه گام برداشت و در جامعه اسلامی به ویژه در پایتخت معنوی کشور”مشهد مقدس” آنها را اجرا کرده و عینیت بخشید.
اشاره ای کوتاه به فرازی از کلام پیر مراد فرزانه دوران حاضر در باب فرهنگ این مقدمه را کامل خواهد کرد:
-فرهنگ مبداء همه خوشبختی ها و بدبختی های یک ملت است
-خروج از فرهنگ بدآموز غربی و نفوذ و جایگزین شدن فرهنگ آموزنده اسلامی، ملی و انقلاب فرهنگی در تمامی زمینه ها در سطح کشور آنچنان محتاج تلاش و کوشش است که برای تحقق آن سالیان دراز باید زحمت کشید.
-راه اصلاح یک مملکت، فرهنگ آن مملکت است اصلاح باید از فرهنگ شروع شود. امیدوارم بشر به رشدی برسد که مسلسل ها را به قلم تبدیل کند. آن قدری که قلم و بیان در خدمت بشر بوده است مسلسل ها نبوده اند.
این مسئله که نظام در اهداف خود جدی است و در صورت به خطر افتادن ارزش های اسلامی با هر کس در هر موقعیت قاطعانه برخورد می نماید، باید به عنوان یک اصل خدشه ناپذیر برای تمامی دست اندرکاران و مردم تبلیغ گردد.
روش های دستیابی به اهداف و سیاست های فرهنگی-علمی:
۱٫ در سطح کلان و ملی
۲٫ در سطح منطقه شرق کشور به ویژه مشهد مقدس
در سطح کلان و ملی
دولت و مجلس و تمامی دست اندرکاران امور فرهنگی و غیره باید همه امکانات کشور را در این زمینه به خدمت بگیرند تا سیاست ها و اهداف فرهنگی نظام مقدس جمهوری اسلامی و آرمان های امام بزرگوار و مقام معظم رهبری تحقق عینی یابد.
در سطح منطقه شرق کشور و در پایتخت معنوی کشور” مشهد مقدس”
برای دستیابی به این مهم باید جایگاه منحصر به فرد و بین المللی مشهد مقدس به عنوان مرکز بزرگ ترین استان کشور و ارتباط آن با جهان اسلام و عالم تشیع و کشورهای همجوار دقیقاً تبیین و مشخص شود.
محورهای این جایگاه چنین تنظیم می‌شود.
۱-۲- ارتقای مشهد مقدس به لحاظ فرهنگی –علمی و معنوی به عنوان مرکز و پایتخت مذهبی – فرهنگی کشور (بزرگ ترین شهر بین المللی فرهنگی زیارتی کشور و قطب زیارتی مهم جهان اسلام در ایران)
۲-۲- رفع مشکل آتی شهر مقدس مشهد به عنوان بزرگ ترین شهر کشور بعد از تهران برای جلوگیری از مشکلاتی که هم اکنون تهران با آن مواجه است.
۳-۲- ایجاد و رشد و تعالی توانمندی هایی که مشهد مقدس می تواند بعنوان مرکز ارتباط با کشورهای همجوار داشته باشد؛ احاطه به کارهای لازم در این زمینه و حذف یا کاهش روند پیگیری این امور از تهران (انجام تمامی امور مربوط به کشورهای افغانستان، پاکستان، به ویژه کشورهای آسیای میانه مثل ترکمنستان، تاجیکستان و … در مشهد مقدس).
۴-۲- اصلاح ساختار اداری و مدیریتی مرکز استان خراسان رضوی برای اداره و تمشیت امور محوله مذکور شامل : دادن اختیارات و امکانات مالی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی وعلمی به مدیران استان به ویژه استانداری و فرمانداری شهرستان مشهد و دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی.
در این زمینه باید تصمیماتی در سطح ملی و دولت و مجلس اتخاذ شود؛ به نحوی که مشهد بتواند به عنوان پایتخت معنوی و اسلامی کشور جایگاه خود را ارتقا دهد.
در اجرای این سیاست به ویژه در راستای سیاست های فرهنگی-علمی که باید زیربنای همه امور قرار بگیرد، انجام اقدامات زیر ضرورت دارد:
۱- اقدام و حرکت درجهات گوناگون در شهر مقدس مشهد و تهیه کلیه امکانات برای یک مرکز بین المللی زیارتی – سیاحتی چند میلیونی آینده مشهد
۲ – تسریع روند بازسازی مناسب اطراف حرم با زمانبندی مناسب به عنوان اصلی ترین کار- تفویض اختیارات از طرف مسئولان ملی به مسئولان اجرایی استان برای پیشبرد اهداف این کار عظیم.
۳ – بررسی امکانات اقامتی، تفریحی، سیاحتی و فرهنگی-علمی موجود و گسترش توسعه و اجرای طرح های آینده برای دستیابی به اهداف و سیاست های فرهنگی زیبنده شهر بین المللی و معنوی مشهد مقدس
– معرفی مراکز دیدنی مشهد و توسعه و تکمیل آنها
– بالا بردن جاذبه های زیارتی و سیاحتی مشهد و حرم مطهر
– بهبود روش های جذب مسافران خارجی مسلمان
۴- بررسی امکانات تجاری و خرید و فروش برای کشورهای اسلامی و توسعه فضاهای مناسب برای مبادلات تجاری با اصول و ضوابط اسلامی متناسب با قداست و حرمت شهر مقدس مشهد
در راستای توسعه فرهنگی – علمی افزایش جاذبه گردشگری وتکریم زائران محترم، حمل ونقل برون شهری ودرون شهری از اهمیت بسزایی برخوردار است و باید اقدامات لازم صورت پذیرد از جمله:
– تسریع در دو خطه کردن کامل راه آهن تهران – مشهد
– ادامه راه آهن سرخس مشهد و اتصال آن به بندرعباس (بافق – کرمان)
– توسعه فرودگاه بین المللی مشهد و توسعه پروازهای خارجی و مستقیم به کشورها به ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس
– تکمیل پروژه قطار شهری مشهد و تسریع در اجرا واتمام آن
– اصلاح و بهبود ناوگان حمل و نقل شهری
۵- ایجاد ارتباط فعال فرهنگی و تبادل اطلاعات با کشورهای اسلامی و ملت های آزاده جهان و منطقه و تحکیم پیوند مودت و تقویت همبستگی با مسلمانان به ویژه شیعیان جهان از طریق:
– گسترش امکانات مخابراتی و اطلاعاتی مشهد برای ارتباط آن با جهان اسلام
– افزایش ظرفیت های مراکز فرهنگی با توجه به رشد جمعیت مشهد در آینده برای پاسخگویی به نیازهای فرهنگی مسلمانان و ملت های کشورهای همجوار منطقه
– سازماندهی بازار و ترویج محصولات فرهنگی و هنری و اصلاح شبکه های توزیع در داخل و خارج از کشور
– توجه به بازسازی، نوسازی، تجهیز و توسعه ظرفیت تاسیسات و مراکز فرهنگی و هنری موجود و استفاده از فناوری جدید و ارتباط جمعی و بهره برداری از ظرفیت حداکثری آنها
۶- ایجاد و تقویت مجتمع های پژوهشی و تحقیقات کاربردی در زمینه ها و بخش های مختلف فرهنگی از طریق:
– استفاده بهینه از تمامی امکانات موجود و بالقوه مشهد از قبیل آستان قدس رضوی، دانشگاه های فردوسی و علوم پزشکی، مراکز فرهنگی و تحقیقاتی غیردولتی و …
– توسعه و تقویت کرسی های زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه فردوسی مشهد و پذیرش دانشجویان مسلمان از کشورهای همجوار
– اجرای پروژه های مشترک تحقیقاتی بین مسلمانان و کشورهای همجوار و محققان و دانشمندان مشهد
– بهره گیری از نظریات و تجربه های مسئولان، دانشمندان، استادان و دانشجویان در زمینه های امور فرهنگی-علمی و هنری و جهت دادن به پایان نامه ها و رساله های دانشجویان در زمینه تحقیقات و پژوهش های فرهنگی –علمی مورد نیاز
– جمع آوری اسناد آثار انقلاب اسلامی و تاریخی در منطقه و ثبت آثار مبارزان و متفکران مسلمان و شهدا
۷- تاسیس و تقویت موزه های بزرگ و کوچک در زمینه های مختلف فرهنگی، علمی، تاریخی به ویژه مربوط به دوران دفاع مقدس و ساختن بناهای یادبود و مراکز حفظ اسناد و آثار شهدا برای تکمیل تاریخ مبارزات و دفاع مقدس
۸- تاسیس شعبه ای از دانشگاه بین المللی اسلامی امام خمینی (ره) و مرکز تحقیقات بین المللی در مشهد مقدس
۹- تاسیس شعبه فرهنگستان های علوم و علوم پزشکی و تاسیس رایزنی فرهنگی در مشهد مقدس برای ایجاد و تحکیم ارتباط میان فرهنگستان های کشورهای اسلامی همجوار و کشورهای آسیای میانه
۱۰- ایجاد مرکز خراسان شناسی
اقدامات کوتاه مدت و ضروری برای مشهد ۲۰۱۷
با توجه به چشم انداز اهداف بلند مدت سیاست گذاری های فرهنگی-علمی، اجتماعی، سیاحتی و زیارتی متناسب با جایگاه مقدس و رفیع شهر بین المللی مشهد و برنامه ریزی جدی و اصولی، باید اقدامات لازم برای تکمیل طرح ها و پروژه های نیمه تمام مشهد به سرعت انجام شود.
۱- تکمیل طرح مهم و ضروری کتابخانه امام رضا(ع) واقع در پارک ملت
۲- راه اندازی طرح کتابخانه مرکزی مشهد
۳- تکمیل ورزشگاه ثامن الائمه(ع) برای برگزاری مسابقات منطقه ای و بین المللی
۴- حضور دانشگاه ها وموسسات آموزش عالی در مشهد با هماهنگی ستاد مربوطه مشهد ۲۰۱۷
– تهیه کتابچه رشته ها ودانشکده‌های هر دانشگاه(فردوسی ، علوم پزشکی، پیام نور ، آزاد اسلامی ،علوم رضوی و سایر موسسات آموزش عالی)
– تهیه نقشه ومحل وجایگاه علمی هر دانشگاه و موسسه آموزش عالی برای استفاده ایرانیان وسایر افراد وکشورها به زبان فارسی –انگلیسی وعربی.
تهیه بنر وتابلو هایی که نمایانگر نقش دانشگاه ها در پیروزی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است، برای عموم و زائران خارجی
دیگر دستگاه های ذی ربط نیز در این زمینه ها باید انجام وظیفه کنند که در ستاد هماهنگی برای آنها تعیین تکلیف خواهد شد و یا شده است.
شرکت همه دستگاه ها در راه اندازی خیابان خواجه ربیع تا خیابان کوهسنگی به عنوان نماد فرهنگی-علمی ،مذهبی تفریحی وتجاری
دلایل این پیشنهاد:
غیر از جایگاه رفیع واصلی حرم مطهر آقا امام رضا علیه السلام و اماکن مذهبی وحوزه علمیه و… به عنوان نماد اصلی پایتخت معنوی مشهد مقدس، امکان تعیین نماد دیگری در مشهد که نماد فرهنگی –علمی، باشد در این مسیر وجود دارد :
تعیین مسیر خواجه ربیع تا پارک کوهسنگی به عنوان نماد فرهنگی-علمی مشهد ۲۰۱۷
دلایل این انتخاب عبارتند از:
الف – وجود بارگاه ومقبره خواجه ربیع با سابقه بیش از هزارسال
ب-وجود مساجد ومراکز مذهبی در این مسیر
ج-میدان شهدا با توجه به سابقه تاریخی آن در انقلاب و راه اندازی مرکز بزرگ مربوط به شهرداری( که باید تکمیل شود.)
د-خیابان دانشگاه که از قبل از انقلاب نماد دانشگاه بوده واکنون نیز به همین نام مطرح است و وجود مسجد امام صادق(ع) وکتابخانه مربوطه ودانشگاه -علوم رضوی وجهاد دانشگاهی (دانشکده های علوم وادبیات سابق) در خیابان اسرار
و-وجود سازمان مرکزی دانشگاه علوم پزشکی (ساختمان قریشی) ودانشکده بهداشت وکتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی در این دانشکده
ز-وجود سینمای مجهز هویزه و آفریقا در میدان شریعتی
ح- وجود دو بیمارستان دانشگاهی معتبر ومجهز ودارای مراکز درمانی وآموزشی تخصصی وفوق تخصصی وپیشرفته و بعضا منحصر به فرد قائم (عج) وامام رضا (ع) در مرکز این خیابان ومتصل به هم از زیر گذر اختصاصی
ط- وجود دو بیمارستان غیر دانشگاهی لشکر و خصوصی بنت الهدی در مجاورت این خیابان
ی-وجود بیمارستان منحصر به فرد درمانی وآموزشی امید مربوط به بیماران سرطانی وصعب العلاج و بیمارستان خصوصی مهر حضرت عباس(ع)
ک-وجود بیمارستان تامین اجتماعی هفده شهریور
ل-وجود هتل ها ومراکز اقامتی مناسب ومجهز ومراکز تجاری وخرید در خیابان دانشگاه وکوهسنگی
س-وجود دادسرا ودادگاه انقلاب در دسترس مردم.
غ-و در نهایت پارک بسیار زیبا ومنحصر به فرد کوهسنگی با ویژگی های بسیار جذاب واز همه مهم تر وجود موزه بزرگ کوهسنگی (که باید تکمیل شود)
ملاحظه می کنید که اگر این پیشنهاد مورد ارزیابی کارشناسانه قرار گیرد، با برنامه ریزی صحیح وشرکت همه مسئولان، این مراکز فرهنگی-علمی وتفریح، به عنوان نماد فرهنگی-علمی دیگری در کنار مضجع شریف امام رضا(ع) در مشهد ۲۰۱۷ جلوه گر خواهد شد.
دکتر سیدحسین فتاحی معصوم استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد، نماینده دوره چهارم مجلس شورای اسلامی
