*حجت الاسلام محمدباقر نادم
تاریخ اسلام از ازدواج امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) به عنوان یکی از شایسته ترین و مستحکم ترین پیوندها یاد می کند. الگوی موفقی که جوانان در هر عصر و دوره ای می توانند با الهام گرفتن از ساده زیستی آنان ازدواجی آسان را سرلوحه زندگی خود قرار دهند.
فریضه ازدواج نه تنها در دین اسلام که در دین های دیگر نیز مورد ستایش قرار گرفته است و کمتر مسلمانی را می توان مشاهده کرد که این حدیث پیامبر اسلام(ص) «ازدواج سنت من است پس هر که از سنت من روی بر گرداند از من نیست.»را نشنیده باشد.
پیامبر اسلام(ص) خودشان نیز تلاش کردند، نه در سطح شعار بلکه در عرصه عمل نیز این سنت نیکو را گرامی دارند و با پیوند یگانه دختر خود با حضرت علی(ع) الگویی شایسته برای ازدواج امت خود به یادگار بگذارند. فاطمه(س) دختر پیامبر اسلام(ع) و از اصیل ترین خانواده های طایفه قریش به شمار می رفتند و این بانوی نمونه به «ام ابیها» مشهور و در همه حال یار و همدم پدر بزرگوار بودند و در کمالات اخلاقی و معنویات در عالی ترین مرتبه انسانیت قرار داشتند.
حال این بانوی بزرگ جهان اسلام با شخصیتی ازدواج می کنند که از تمام دارایی های دنیا تنها یک شمشیر، زره و شتر در اختیار دارد. پیوند آسمانی امام علی(ع) و حضرت زهرا(س) درحالی انجام گرفت که حضرت فاطمه(س) خواستگارهای فراوانی داشت و بیشتر آنها از سرشناسان و ثروتمندان زمان خود بودند، اما با پیشنهاد حضرت رسول(ص) دختر بزرگوار ایشان(س) تنها به حضرت علی(ع) پاسخ مثبت داد و میان دنیا و جاذبه هایش، با خدا و آخرت معامله کردند. آنچه برای فاطمه(س) و پدر مهم است نه دارایی بلکه هم ترازی در ایمان و تقوا است؛ شرایطی که علی(ع) در حد کمال از آن بهره برده بود. علی(ع) به دستور پیامبر(ص) با فروختن زره (پیراهن جنگی) خود توانست ۵۰۰ درهم به دست آورد و مهریه همسر خود را پرداخت کند؛ مهریه ای اندک و ناچیز برای یکی از ماندگارترین پیوندهای تاریخ، بی شک بدون حکمت نیست.
با چنین پیوند ساده اما مستحکمی فرزندان پاکی همچون امام حسن(ع)، امام حسین(ع) و سپس دیگر امامان معصوم(ع) پا به عرصه گیتی گذاشتند و هر یک با ماموریت خود در تاریخ جاودانه شدند.
موفقیت و خوشبختی در زندگی به تفاهم همه جانبه میان زوج ها بستگی دارد که در دین از آن به «هم کفو بودن» تعبیر شده است. برخی به اشتباه این همسانی و کفویت را فقط در همدلی می دانند در حالی که همدلی و علاقه و عادت به هم، در زندگی همه موجودات به صورت غریزی و جود دارد و آن چه از همدلی مهم تر است، همانا همدلی است. یعنی همسانی و کفویت درون و سرشت انسانی زوجین که موجب مدارا و تفاهم همه جانبه در زندگی می شود.
به یقین تشریفات، همانند تارهای عنکبوت است هر چه بیشتر باشد انسان را گرفتارتر می کند و به جان انسان قید و بند می زند، تا جایی که او را خفه می کند و هستی اش را تباه می سازد. این محدودیت ها هر چه کمتر باشد، انسان راحت تر زندگی می کند. متاسفانه رشد فزاینده عوامل قدرت و ثروت و ترویج مصرف گرایی در عصر حاضر، خطر روی آوردن به زندگی تجملاتی و فرو رفتن در مرداب دنیا و گرفتار شدن در گرداب قرض و بدهکاری را افزایش داده است.
پیامبر گرامی اسلام(ص)، ازدواج دخترش را به ساده ترین و راحت ترین شیوه انجام دادند تا برای همه جوانانی که در آستانه زندگی مشترک هستند، سرمشق نیکویی باقی بماند. چه زیباست که جوانان، خانه گلی و ساده حضرت علی(ع) را که امیر مؤمنان و فاطمه زهرا (س) که سرور زنان تاریخ بشریت است با کاخ های سر به فلک کشیده مقایسه کنند و ببینند کدام بهتر و محبوب تر است؟ به یقین امروز موثرترین راهکار برای حل مشکل مالی و اقتصادی ازدواج، کم کردن تشریفات، خرج های اضافی، قناعت و رضایت دو طرف به یک زندگی ساده در حد ضرورت های اولیه زندگی به شمار می رود.
بی تردید هیچ پدر و مادری نیست که به دنبال خوشبختی فرزندان خود نباشد و اگر از آنها سوال کنید، خواهند گفت که بالاترین آرزوی آنها خوشبختی و سعادت فرزندانشان است که ثمره و حاصل زندگی آنها محسوب می شوند. از طرفی بهترین الگو برای سعادت و موفقیت ما مسلمانان و شیعیان، سیره و زندگی اهل بیت(ع) و سفارش های نورانی آنان به شمار می رود که همواره ما را به ساده زیستی، رهایی از دل بستگی به دنیا، نداشتن تجملات و تشریفات زاید زندگی سفارش می کنند، پس بجاست که والدین با الهام از داستان ازدواج حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) نگاه و بینش خود را نسبت به مقوله ازدواج عوض کنند و با نگاهی بی پیرایه و آسمانی به این سنت آسمانی بنگرند. آنگاه دیگر قناعت و ساده زیست را بی کلاسی و تحجر نمی انگارند و فرار از تجمل و اسراف برایشان یک هدف مقدس و حرکتی مجاهدانه جلوه می کند و می توانند یک مراسم آسان و پرمعنویت را جایگزین جشن های سنگین، سخت و پرهزینه کنند. فقط باید نگاه خانواده ها تبدیل شود به اینکه نخست، ساده زیستی منافاتی با آراستگی ندارد، شاید بعضی این تصور را داشته باشند، ساده زیستی با آراستگی ظاهری، در تضاد است، در حالی که میان این دو هیچ گونه منافاتی وجود ندارد. می توان هم ساده بود و هم آراسته. اسلام بر لزوم آراستگی مسلمانان تأکید کرده است. چنان که پیامبر اکرم(ص) همراه با سادگی و دوری از تجملات دنیایی، پاک و پاکیزه، خوش بو و معطر بودند؛ چنان که وقتی از مسیری می گذشت، رهگذرانی که پس از وی از آن جا می گذشتند، از بوی خوش آن حضرت می فهمیدند که پیامبر از آن جا عبور کرده است و دوم ساده زیستی تضادی با مد و عصر تکنولوژی ندارد. ممکن است، این توهم پیش آید، در این زمانه که عصر تکنولوژی و پیشرفت است، ساده زیستی ممکن نیست چون تکنولوژی در ذات با فزون خواهی و گسترش همراه است و یکی از اقتضاهای آن، ترویج مصرف گرایی و ارزش بودن آن محسوب می شود؛ اما باید گفت، تکنولوژی، محصول اندیشه و عمل انسان است و پدیده ای خود مختار نیست و نمی تواند انسان را به دنبال خود بکشاند. البته در این که یکی از ویژگی های تکنولوژی، ترویج مصرف گرایی است، تردیدی نیست، اما این خواست انسان است که اگر به دنیا روی آورد، برای خود مصرف های نو می آفریند و در پی ایجاد نیازهای دروغین می افتد. انسان می تواند از فایده های تکنولوژی بهره بجوید ولی اسیر آن نباشد.
عروس و داماد شایسته آنهایی هستند که ارزش های دینی را سرلوحه زندگی خود قرار می دهند، در زندگی به عقاید و نظرات طرف مقابل ارزش می گذارند و تفاوت های فردی یکدیگر را می پذیرند. آنهایی که با صداقت و پاکدامنی به یکدیگر عشق می ورزند، اهل گذشت و مدارا هستند و به داشته های هم می اندیشند به یقین زندگی ایده آلی خواهند داشت.
بی تردید پیوند زناشویی هر چه به الگوی موفق تاریخی ازدواج علی(ع) و فاطمه(س) نزدیک تر باشد از گزند مصون خواهد ماند و دور شدن از آن می تواند به گسست و فروپاشی بنیان خانواده بیانجامد.
* پژوهشگر امور دینی
