نویسنده : جواد وحدتی‌فر معاون حمل و نقل اداره کل راهداری و حمل و نقل خراسان رضوی
اندیشه مدرن باعث شده تا فرصت درک این واقعیت فراهم شود که شهر اندام‌واره‌ای است که کالبد فیزیکی و ابنیه منفرد، تنها بخشی از آن به شمار می‌آید و ساکنان آن، اصلی‌ترین بخش شهر یعنی محتوای آن را تشکیل می‌دهند . علاوه بر این، جهت گیری به سوی فرهنگ مصرفی در شهرها، شکل جدیدی از شهر را به وجود آورده که طلیعه‌های آن در برخی از کلان شهرها مشهود است. خیابان‌هایی که زمانی بقال‌ها، قصاب‌ها، نانوایان و… در آن به‌عرضه کالاهای خود می‌پرداختند اکنون محل تجارت فروشگاه‌های لباس، رستوران‌ها، کافه‌ها،ها یپرها، بانک‌ها، آژانس‌های مسافرتی و… شده که بخشی از دستاوردهای مدرنیته است. این‌ها همه بخشی از جریان تحول در شهرهای ما را تشکیل می‌دهند اما همانند تحولی که در ساختار شهر رخ می‌دهد، مدیریت آن نیز باید در مسیر تعالی قرار گیرد. اما از آنجا که در آستانه آغاز به کار شورای جدید شهر مشهد هستیم که به تبع آن ساختار مدیریتی شهر نیز دستخوش تغییراتی می‌شود، باید نکاتی را به مدیران آینده شهر یادآور شویم که بسترساز همین حرکت، در مسیر رشد خواهند بود: ۱٫ توسعه شهر به یک‌باره میسر نخواهد شد بلکه فرایندی است تدریجی. یک چرخ بزرگ و سنگین را اگربخواهید به سرعت و قدرت هرچه تمام‌تر به حرکت درآورید، نخست با تلاش فراوان باید چرخ را به گونه‌ای نامحسوس حرکت دهید. حال اگر این تلاش ادامه داشته باشد، کم‌کم سرعت بیشتر و بیشتر می‌شود تا اینکه شتاب حرکت به نفع شما افزایش می‌یابد و از این لحظه به بعد وزن سنگین آن به شما کمک می‌کند تا سرعت حرکت بیشتر شود. لذا هر دور از چرخ گردان براساس نیرویی که در دور قبلی به‌کار رفته است، حرکت می‌کند و به حدی می‌رسد که سرعت بسیار زیاد می‌شود. حال کدام فشار عظیم بود که موجب این چرخش سریع شد؟ این پرسش بی‌معنی خواهد بود. با این تمثیل، بر این قصدم تا یادآوری کنم یک عامل بزرگ، سبب توسعه و حرکت رو به جلو نخواهد بود بلکه حرکت تدریجی و رو به جلو و سیستمی است که موفقیت شهر را تضمین خواهد کرد.
۲٫ برای حفظ وضع موجود، نیازی به سیستم نخواهید داشت. زیرا سیستم صرفا برای حرکت، رشد، پیشرفت و توسعه است. سیستم یعنی رویه، قاعده، قانون، آیین‌نامه و منطق. بنابراین قضاوت‌های فردی، غرایز و دخالت‌های فردی، عمل خارج از رویه و آیین‌نامه‌ها، ضدسیستم است.
۳٫مدیران شهر در مسیر ساختن آینده‌ای بهتر قرار دارند و مؤلفه‌هایی از قبیل رویارویی با چالش‌های امروز جهانی و شهری از قبیل ارتقای جایگاه سازمان‌های مردم نهاد، نهادینه شدن تدریجی حوزه عمومی مجازی، چالش رشد اقتصادی و مسئله بیکاری، آلودگی هوا، جمعیت، برابری اجتماعی و… تماما نیازمند علت‌یابی گذشته، جامع‌نگری امروز و آینده‌نگاری برای فرداست . بدون تردید داشتن چشم‌اندازی روشن باعث خواهد شد تا انتخاب گزینه‌های پیش‌روی تصمیم‌گیران سهل و روان شود. ضمن اینکه موجب معرفی ظرفیت‌های شهر برای کارآفرینان، نخبگان و سرمایه‌گذاران علاقه‌مند در حوزه شهری و نقش‌آفرینی مردم در فضای شهری خواهد شد. به تعبیری با این اقدام مدیران شهر، ضمن آینده‌نگاری، نقاط کور شهر را روشن می‌کنند تا آحاد جامعه متناسب با توان و ظرفیت خود از آن بهره مند شوند. ۴٫شهرداری باید در روش سکان‌داری خود بازنگری کند. به گونه‌ای تلاش کند تا نقش شهروندان در اداره شهر بزرگ تر و شهرداری به اندازهای کوچک شود تا در ثمربخش‌ترین شکل خود به وظایفش عمل کند؛ بیشتر کارآفرین باشد تا کارفرما و بیشتر نوآور باشد تا نان آور.
۵٫ حمل و نقل، فصل مشترک بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی- اقتصادی است که نقش موثری در آرامش جامعه، دسترسی به فرصت‌ها و کارایی سیستم‌ها ایفا می‌کند.به همین دلیل، تقاضا برای حمل و نقل در بسیاری از کشورهای در حال توسعه به اندازهای سریع بوده که ناگزیر راه‌حل‌های پیچیده و پرهزینه اختیار شده است. امروزه حمل و نقل شهری حدود ۳۰درصد بودجه‌های شهری را به خود اختصاص داده و رشد تقاضا و هزینه‌های بالای آن از یک سو و سرمایه‌گذاری در اصلاحات غیرضروری از سوی دیگر بار سنگینی را بر بودجه‌های شهری تحمیل کرده است. بدون تردید انباشت مطالبات مردمی و هزینه‌های سرسام آور اداره شهر و منابع محدود مالی، ایجاب می‌کند تا مدیران شهر با اقدامات کم‌هزینه و ارتقای کارایی خدمات عمومی زمینه رضایتمندی شهروندان و شتاب‌دهی به توسعه شهر را بیش از پیش فراهم کنند. ضمن اینکه با ایجاد شبکه‌های ارتباطی منظم و کارآمدتر فاصله دسترسی عملکردی دیگر مناطق به یکدیگر کمتر خواهد شد و تمایل به سکونت و سرمایه‌گذاری در محیط‌های مناسب افزایش خواهد یافت، چرا که تقویت ساختارهای حمل و نقل یکی از عوامل موثر برای توزیع جمعیت است و تبدیل شهرهای تک هسته‌ای به چند هسته‌ای از مزایای حمل و نقل به شمار می‌آید که در فاصله فیزیکی (محل کار و سکونت) به فاصله عملکردی حمل و نقل تغییر شکل می‌دهد.
منبع: خراسان
