رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران گفت: در ادبیات گردشگری، دو مفهوم «گردشگری الکترونیک» و «گردشگری مجازی» به‌کار می‌رود که گاه به اشتباه به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، در حالی که دارای تعاریف و کارکردهای متفاوتی هستند.
به گزارش صبح مشهد، فرید جواهرزاده اظهار کرد: زمانی که از گردشگری الکترونیک سخن گفته می‌شود، منظور بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در تمامی ابعاد صنعت گردشگری است. به بیان دیگر، هرجا که گردشگر برای برنامه‌ریزی، رزرو یا اجرای سفر خود از ابزارهای دیجیتال استفاده کند، در حال تجربه گردشگری الکترونیک است. برای نمونه، رزرو بلیت هواپیما یا هتل از طریق وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها، استفاده از سامانه‌های رزرو نصب‌شده روی گوشی‌های همراه، پرداخت‌های الکترونیکی از طریق درگاه‌های امن اینترنتی و حتی بهره‌گیری از نقشه‌های آنلاین و راهنماهای هوشمند، همگی در این حوزه جای می‌گیرند. به همین دلیل، می‌توان گفت تقریباً تمامی گردشگران پیش از سفر خود به این ابزارها مراجعه کرده و با کمک آن‌ها برنامه‌ریزی لازم را انجام می‌دهند.
وی با تاکید بر اینکه یکی از مهم‌ترین دستاوردهای گردشگری الکترونیک، شخصی‌سازی سفر با استفاده از هوش مصنوعی است، بیان کرد: در این شیوه، سامانه‌ها بر اساس علایق، نیازها و سوابق کاربران، برنامه سفر یا «پلن» ویژه‌ای طراحی و ارائه می‌کنند. به این ترتیب، گردشگر می‌تواند تجربه‌ای متناسب با سلیقه و شرایط خود داشته باشد. علاوه بر این، گردشگری الکترونیک با ایجاد امکان مقایسه خدمات و قیمت‌ها، صرفه‌جویی در زمان و هزینه، دسترسی گسترده و برنامه‌ریزی دقیق، تحولی اساسی در صنعت گردشگری به وجود آورده است.
این مدرس دانشگاه و متخصص حوزه گردشگری افزود: در مقابل، گردشگری مجازی به تجربه سفر بدون حضور فیزیکی و جابه‌جایی واقعی گفته می‌شود. در این شیوه، گردشگر بدون نیاز به حمل‌ونقل و تنها از طریق فناوری‌های نوین، امکان بازدید و آشنایی با مقاصد مختلف را پیدا می‌کند. ابزارهایی همچون واقعیت مجازی (Virtual Reality) و واقعیت افزوده (Augmented Reality) این امکان را فراهم کرده‌اند که کاربر بتواند بدون حرکت از جای خود، در یک موزه، شهر تاریخی یا جاذبه طبیعی حضور مجازی داشته باشد.
جواهزاده ضمن اشاره به کاربردهای گردشگری مجازی که بسیار متنوع است، ادامه داد: از جمله می‌توان به پیش‌نمایش مقصد پیش از سفر اشاره کرد؛ به این معنا که گردشگر می‌تواند با استفاده از تورهای مجازی و محتوای سه‌بعدی، از موزه‌ها، شهرها، مکان‌های تاریخی و حتی آیین‌ها و رسوم محلی بازدید کند و در نتیجه تصمیم دقیق‌تری برای سفر واقعی خود بگیرد. علاوه بر این، گردشگری مجازی در حوزه آموزش نیز نقشی برجسته دارد. این نوع آموزش‌ها که به «آموزش تعاملی» شناخته می‌شوند، به فراگیر امکان می‌دهند تا اطلاعاتی درباره تاریخچه، فرهنگ، آداب و رسوم، غذاها و دیگر مؤلفه‌های هویتی یک مقصد به دست آورد.
وی اظهار کرد: استفاده از عینک‌ها و هدست‌های واقعیت مجازی (VR) که این روزها در نمایشگاه‌ها نیز رواج یافته، تجربه‌ای نزدیک به واقعیت را برای گردشگر رقم می‌زند. به همین دلیل، توصیه می‌شود راهنمایان گردشگری نیز پیش از اجرای تورهای واقعی، از این ابزارها برای افزایش دانش و دیدگاه خود نسبت به مقصد استفاده کنند تا بتوانند گردشگران را آگاهانه‌تر همراهی کنند.
حفظ میراث فرهنگی و محیط زیست؛ یکی از مهم‌ترین دستاوردهای گردشگری مجازی
رئیس انجمن طبیعت‌گردی ایران با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین دستاوردهای گردشگری مجازی، نقش آن در حفظ میراث فرهنگی و محیط زیست است، افزود: از آنجا که این شیوه نیاز به جابه‌جایی فیزیکی را کاهش می‌دهد، آسیب کمتری به مکان‌های تاریخی وارد شده و میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز کاهش می‌یابد. بدین‌ترتیب، گردشگری مجازی با اصول توسعه پایدار هم‌سو بوده و می‌تواند به‌عنوان راهکاری کارآمد در مدیریت آثار منفی گردشگری انبوه مورد توجه قرار گیرد.
گردشگری الکترونیک و مجازی؛ دو مسیر متفاوت در گردشگری مدرن
جواهرزاده تصریح کرد: به طور خلاصه، می‌توان گفت گردشگری الکترونیک بیشترین کاربرد را در تسهیل برنامه‌ریزی سفر و مدیریت خدمات واقعی دارد، در حالی که گردشگری مجازی امکان تجربه غیرحضوری، آموزشی و تعاملی را فراهم می‌کند. گردشگران معمولاً پیش از سفر واقعی خود از ظرفیت‌های گردشگری الکترونیک استفاده می‌کنند، در حالی که کسانی که به دلیل محدودیت‌های مالی، جسمی یا زمانی امکان سفر ندارند، از گردشگری مجازی بهره می‌برند.
وی در پاسخ به این سوال که ایران با توجه به رشد جهانی گردشگری دیجیتال، چه ظرفیت‌هایی برای بهره‌برداری از این فناوری‌ها دارد؟ گفت: واقعیت آن است که امروزه تمامی کشورها از
شیوه‌های نوین گردشگری برای معرفی و توسعه صنعت خود استفاده می‌کنند و ایران نیز برای دستیابی به سهم مناسبی از بازار جهانی گردشگری، ناگزیر از ورود جدی به این حوزه است.
این مدرس دانشگاه و متخصص حوزه گردشگری ادامه داد: نخستین گام، تقویت زیرساخت‌های اینترنتی است. بدون اینترنت پرسرعت و پایدار، هیچ سامانه هوشمندی نمی‌تواند عملکرد درستی داشته باشد. متأسفانه در بسیاری از نقاط کشور، ضعف زیرساختی جدی وجود دارد که یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های توسعه گردشگری دیجیتال محسوب می‌شود.
جواهرزاده در خصوص دومین گام گفت: دومین محور، آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی است. برای استفاده بهینه از فناوری‌های نوین، راهنمایان و فعالان گردشگری باید مهارت‌های دیجیتال داشته باشند تا بتوانند خدمات نوآورانه ارائه دهند.
وی افزود: سومین عامل، ایجاد اعتماد در گردشگران است. به عبارت دیگر، باید اطمینان حاصل شود که سامانه‌های رزرو و پرداخت آنلاین، اطلاعات درست و خدمات معتبر ارائه می‌کنند. نبود اعتماد میان گردشگر و ارائه‌دهنده خدمت، یکی از مهم‌ترین موانع توسعه گردشگری الکترونیک است.
رئیس انجمن طبیعت‌گردی ایران بیان کرد: علاوه بر این، ایران باید از ابزارهای بازاریابی دیجیتال برای معرفی جاذبه‌های خود در سطح بین‌المللی بهره بگیرد. فناوری‌هایی مانند واقعیت مجازی و هوش مصنوعی می‌توانند تجربه پیشینی از جاذبه‌هایی چون کویر، تخت‌جمشید و پاسارگاد را برای گردشگران خارجی فراهم آورند و انگیزه سفر آنان را تقویت کنند.
گردشگری دیجیتال فرصتی مغتنم برای ایران است
وی تأکید کرد: گردشگری دیجیتال فرصتی مغتنم برای ایران است. این حوزه نه‌تنها می‌تواند در معرفی بهتر جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی کشور نقش ایفا کند، بلکه سهم قابل توجهی از اقتصاد جهانی گردشگری را نیز به ایران اختصاص خواهد داد. گردشگری الکترونیک و مجازی هر دو از ارکان تحول صنعت گردشگری معاصر هستند؛ اولی درگاهی برای برنامه‌ریزی و مدیریت سفر واقعی و دومی تجربه‌ای تعاملی، آموزشی و غیرحضوری که می‌تواند هم انگیزه سفر را افزایش دهد و هم زمینه‌ساز توسعه پایدار در حوزه گردشگری باشد.
منبع: ایسنا خراسان رضوی
