طبق استانداردهای بین‌المللی اگر در منطقه‌ای بیش از ۴۰درصد آب تجدیدپذیر استحصال شود آن منطقه بدون‌شک دچار تنش آبی شده است ، در حاکی که در برخی مناطق ایران بیش از ۱۰۰درصد این آب مورد استفاده قرار می گیرد.
صبح مشهد- استان خراسان رضوی با میانگین بارندگی کمتر از کشور یعنی ۲۱۰ میلی متر در سال با تغییرات اقلیمی گسترده روبه‌رو است و تعیین الگوی کشت در این استان به یک ضرورت حیاتی تبدیل شده است چرا که در بسیاری از مناطق استان اقدام به کشت محصولات “آب بر” مانند هنودانه و خربزه می شود که هیچ توجیهی به جز سود برای تولید کننده ندارد.
کشورهای مختلف از جمله ترکیه با وجود آنکه وضعیت آب‌وهوایی و بارندگی بسیار بهتری نسبت به ایران دارند، کشت این محصول را در برخی از مناطق ممنوع اعلام و کشاورزان را ترغیب به کشت دیگر محصولات کشاورزی کرده‌اند.
البته وزارت جهاد کشاورزی طی اطلاعیه ای اعلام کرد میزان مصرف آب برای تولید هر کیلوگرم هندوانه در کشور کاهش یافته و به رقم ۱۵۰ لیتر رسیده است که این عدد باز هم برای استان خشک و نیمه خشک همچون خراسان رضوی در حد بالایی است.
حال اگر هندوانه و خربزه مانند گندم محصولی استراتژیک محسوب می شد تولید آن با این حجم آب مصرفی قابل اعتنا بود ولی هنوانه فاقد این اهمیت در بخش کشاورزی است.
تایباد و ترتب جام از جمله شهرستان های کشت هندودانه و خربزه در خراسان رضوی محسوب می شوند در صورتی که جزو مناطق مواجه با بحران آب در استان بوده و در فهرست شهرستان های قرمز قرار دارند.
بر اساس اعلام مدیر جهاد کشاورزی تایباد درصفحه ۴ شهرستان های روزنامه خراسان به تاریخ ۲۷ تیر ماه ۱۴۰۳ پیش بینی می شود تنها از مزارع تایباد در سال جاری ۳۶هزارتن یا به عبارتی ۳۶ میلیون کیلوهندوانه با حجم آب مصرفی ۵٫۴ میلیارد لیتربرداشت شود .
همچنین طبق گزارش صدا و سیمای خراسان رضوی از مزارع خربزه شهرستان ترتب جام که تیرماه پخش شد ،قرار است از سطح هفت هزارو ۸۰۰ هکتار مزرعه در این منطقه ۲۰۰ میلیون کیلو خربزه برداشت شود که برای تولید این حجم از محصول جالیزی۳۰ میلیارد لیتر آب مصرف شده است .
با توجه به یک میلیون و ۳۳۰هزار مشترک تحت پوشش آبفا در شهرها و روستاهای خراسان رضوی (به جز شهرستان مشهد) و مصرف ماهانه ۱۷میلیارد و ۲۹۰میلیون لیتر توسط مشترکان (هر مشترک ۱۳ هزار لیتر) ، می توان نتیجه گرفت که آب مصرف شده برای تولید خربزه و هندوانه در دو شهرستان یاد شده ( ۳۵٫۴میلیارد لیتر)برابر است با نیاز آبی این تعداد مشترک در دو ماه .
این شرایط فقدان یک برنامه جامع در کشت محصولات کشاورزی رادر مناطق مختلف استان نشان می دهد که باعث فشار مضاعف به منابع آب زیر زمینی شده و از همه مهمتر ، دبی چاه های تامین آب شهرها و روستاها را تحت تاثیر قرار داده و کاهش داده و عامل واکنش مسئولان نیز شده است.
تازه ترین نمونه از این واکنش مربوط به تربت جام است که مدیران دولتی و غیر دولتی ، کمبود های آبی را متوجه آبفا دانسته و از طریق تریبون های در اختیار انتقاد هایی را متوجه آبفا می کنند ، بدون آن که اشاره ای به ۹۰درصد آب زیر زمینی داشته باشند که در بخش کشاورزی برداشت می شود.
از آن جا که بخش خانگی و شرب تنها سه درصد منابع آب زیر زمینی را به خود اختصاص داده است و از طرفی در بیشتر حاشیه شهرها اقدام به نگه داری و پرورش دام به عنوان یک منبع اقتصادی درآمد زا می شود ، بخشی از شرب که با هزینه بسیار بالا توسط آبفا استحصال می شود در اختیار دام قرار می گیرد و درنتیجه منجر به کمبود آب در بخش خانگی می شود.
آبفا خراسان رضوی با وجود کمبودهای مالی و آبی تمام سعی خود را بکار گرفته است تا مشترکین با مشکلی حتی کوچک در مصرف آب شرب مواجه نشوند و در مقابل انتظار دارد شهروندان هم روند خدمت رسانی این شرکت را با مدیریت مصرف خود تسهیل کنند و مدیران شهرستانی نیز به ویژه فرمانداران به عنوان نمایندگان عالی دولت و امامان جمعه با نظارت بر بخش کشاورزی مانع از کشت محصولات “آب بر” شوند و متولیان دام را نیز ملزم به تامین آب واحدهای دامداری روستایی از آب غیر شرب کنند.
